بقعه پیغمبریه
|
| |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | زیارتگاه |
| مکان | قزوین |
| نام‌های دیگر | چهار انبیا |
پیغمبریه یا چهار انبیا، بقعه‌ای در قزوین، که در جانب شرقی خیابان پیغمبریه و جنب مدرسه پیغمبریه در غرب بنای چهل ستون واقع است. درباره بنای پیغمبریه و کسانی که در آنجا به خاک سپرده شده‌اند افسانه‌ها و نوشته‌های فراوانی وجود دارد. مشهور است که چهار تن از پیامبران یهود به نام‌های سلام، سلوم، سهولی و القیا در این بنا دفن شده‌اند.
تاریخ بنای کنونی از دوره صفویه پیشتر نمی‌رود. از دوره صفویه، این بنا مورد توجه قرار گرفته و در برخی از وقف‌نامه‌ها به این بنا اشاره شده و در دفترهای دستورالعمل دخل و خرج قزوین، در دوره ناصرالدین شاه، برای آن هزینه‌هایی منظور شده است.
توصیف بنا
بقعه پیغمبریه از جمله بناهای سرداب‌دار و ورودی آن از داخل حیاط مدرسه پیغمبریه است. در مینودرآمده است که اجساد در جهت شرقی غربی (سرها به طرف شرق و پاها روبه غرب) به خاک سپرده شده‌اند. نمای بنا در سمت خیابان یک دیوار سراسری با دو در بزرگ، یکی رو به حیاط و دیگری روبه مهتابی بقعه است.
سردرها و مهتابی
در سردر ورودی حیاط کتیبه‌ای به رنگ سفید بر روی کاشی لاجوردی متضمّن تاریخ اتمام بنا دارد(۱۳۳۲). سردر ورودی به مهتابی و ایوان مقابلِ بنا نیز دارای کتیبه‌ای مشتمل بر نام پیغمبران ناشناخته مدفون در این بقعه است. این مهتابی وسیع در ارتفاع حدوداً سه متری از کف حیاط ساخته شده و سقف آن بر روی دو جرز و چهار ستون قرار گرفته است.
رواق و بنای داخلی
باعبور از مهتابی، به رواقی وارد می‌شویم که کمی از سطح حرم پایین‌تر است. حرم، چهار شاه‌نشین در جهات چهارگانه دارد و در مجموع نقشه داخل آن به صورت یک بیست ضلعی است. در چهارجانب حرم، چهار قوس بلند برپا شده که طاق حرم به کمک فیل‌پوش‌ها، برآنها نهاده شده است. در گرداگرد حرم از جایی که قوس‌ها آغاز شده، کتیبه‌ای به خط نسخ با رنگ طلایی بر روی متن لاجوردی گچ بری شده است. این کتیبه حاوی سوره جمعه به خط شیخ علی سکاکی شالی، از خطاطان معروف دوره قاجار، است.
ازاره دورادور حرم، به ارتفاع ۹۵ سانتیمتر، پوشیده از کاشی‌های رنگی خشتی براق و شیشه‌ای است. نقش کاشی‌های ازاره در تمام قسمت‌ها یکسان نیست، چنانکه در حاشیه‌ها طرح‌های اسلیمی و در وسط گل و بوته و ترکیب بته‌جقه، کار شده است. رنگ‌های اصلی در کاشی‌ها آبی و سبز و قهوه‌ای است که همگی بر روی زمینه سفید انجام گرفته است. در وسط طاق‌نمای حرم سه پنجره قرار دارد که در پشت دوتای آنها از خارج مشبک‌های کاشی جاسازی شده است. سقف حرم هیچ گونه تزیینی ندارد. در وسط حرم ضریحی چوبی قرار گرفته که فاقد صندوق و سنگ قبر است.
پیامبران دفن‌شده
درباره چهار پیامبر یهود که در این محل به خاک سپرده شده‌اند، جز تذکره سیدتقی قزوینی که در مینودر آمده، هیچ سند تاریخی معتبر دیگری در دست نیست.
درباره این چهار پیامبر و این که آیا در متن‌های بنی‌اسرائیل به آنها اشاره شده یا نه، هیچ‌یک از مقام‌های روحانی یهودی و انجمن یهودیان اطلاعی در اختیار ندارند. به استناد منابع کهن، همزمان با مهاجرت دانیال نبی به ایران، سه تن از یاران ایشان به نام‌های حننیا و عزریا و میشائل با او به ایران آمده‌اند. از سوی دیگر در منطقه ری و تهران تا دماوند گروهی از یهودیان سکونت داشته اند. شاید قزوین نیز از این ویژگی برخوردار بوده و کسانی از بنی‌اسرائیل در آن شهر به خاک سپرده شده باشند، که نام‌هایشان دگرگون شده و به صورت امروزی درآمده است. به هر حال، در بین زبان‌ها مشهور است که چهار تن از پیامبران یهود به نام‌های سلام، سلوم، سهولی و القیا در این بنا دفن شده‌اند.
منبع
- گلریز، محمدعلی، مینودر یا باب الجنه قزوین، ج ۱: تاریخ و جغرافیای تاریخی قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش، ص۶۷۳-۶۸۸.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله:
خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «یادداشت» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="یادداشت"/> یافت نشد.
- بناهای تاریخی قزوین
- صفحههای دارای خطا در ارجاع