گوتیان (قوم)

بنابر پژوهش‌های دو زبان‌شناس برجسته به نام‌های «تاماز گامکرلیدزه» و «ویاچسلاو ایوانف»، زبان گوتی‌ها یکی از زبان‌های هندواروپایی است، ولی برخلاف زبان‌های هندوایرانی که از شاخه زبان‌های گروه سَتِم اند، آن را در زیر زبان تخاری، از شاخه زبان‌های گروه کنتوم، گنجانده‌اند.

والتر هنینگ دانشمند زبان‌شناس برجسته آمریکایی که پژوهش‌های بسیاری را دربارهٔ با گروه‌های زبان تخاری داشته‌است، نام گوتی را با نام «کوچا» یکی از شهرهای تخاری مقایسه کرد. نام این شهر بیشتر با کوشان پیوند داده شده‌است.

همچنین با یوئه چی (گویش چینی واژه کوشان) که از نژادهای کهن باشنده در خمیدگی حاصلخیز رود زرد نیز همریشه دانسته شده‌است. «کوچا» شهری در حوضه تاریم بوده که امروزه در سین کیانگ کنونی در شمال غرب چین واقع می‌باشد و در سده دوم پیش از میلاد مسکن قبایل هندواروپایی زبان یوئه چی (یا یوئه جی) بوده‌است.

امروزه در منطقه «حوضه تاریم» گروهی از مردمان ایرانی‌تبار موسوم به تاجیک‌های چین که گویشور زبان‌های ایرانی شرقی چون زبان سریکالی و زبان وخی اند و همچنین دسته‌هایی از ترکان اویغور زندگی می‌کنند.

ارتباط بین گوتیان و گوت‌ها را نخستین بار ونسان شیل آشورشناس برجسته فرانسوی که در سال ۱۹۱۱ وجود سلسله گوتی در میان‌رودان را کشف کرد، مطرح نمود. پس از وی آشورشناس آلمانی-فرانسوی یولیوس اوپرت نیز با رد نظر هیلپرشت در خصوص سامی بودن گوتیان، بیان می‌کند که این نام آوایی کاملاً آریایی دارد و یکسان با نام مردم گوتی است که بطلمیوس در حدود سال ۱۵۰ میلادی به عنوان یک قوم اروپایی به آن اشاره کرده‌است.

برخلاف فرضیه تخاری بودن زبان گوتیان که به منظور رد فرضیه حضور دیرینه مردمان آریایی در ایران مطرح گردیده‌است، فرضیه نیاژرمنی اثبات می‌کند که هیچ تغییری در ساختار آوایی ایران در حداقل پنج هزار سال اخیر اتفاق نیافتاده و فرضیه مهاجرت آریایی‌ها به ایران مردود است، بلکه ایران خود خاستگاه زبان هندواروپایی بوده‌است، موضوعی که دیوید رایش یکی از بزرگترین دانشمندان علم ژنتیک با ادله بسیار بر آن تأکید کرده‌است. دیگر دانشمندان علم ژنتیک نیز این فرضیه را بسیار محتمل می‌دانند.

نام نخستین پادشاه در این فهرست اینگیشوش است، بخش نخست این نام مشابه با نام خدای اصلی مردمان گوتیک یعنی اینگوی است که بر روی یک حلقه طلایی یافت شده در کشور رومانی (Ring of Pietroassa) به صورت «تقدیم به اینگوی گوت‌ها، مقدس» به زبان گوتیک ثبت شده‌است. مقایسه کنید با نامهای ژرمنی اینگمار، اینگرید، … شکل اصلی این نام احتمالاً اینگیسونس به معنای «فرزند اینگوی» بوده‌است. آخرین پادشاه این فهرست هم تیریگان نام دارد، بخش نخست این نام مشابه با نام تیر، خدای جنگ و پیروزی ژرمنی است، بخش دوم آن هم «گان» به معنی جادو است، مقایسه کنید با نامهای ژرمنی مورگان، ولفگان، ادلگان، …، از آنجاییکه نام تیرفینگ به معنای شمشیر جادویی تیر در فرهنگ اساطیری ژرمنی وجود دارد، نام تیریگان نیز احتمالاً معنای مشابه ای دارد.

• تاریخ ماد، دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۰، ص۱۰۷–۱۰۳