ازگیل
اَزگیل (نام علمی: Mespilus germanica) که در زبان گیلکی به آن "کونوس", "کُنوس" ؛ در زبان مازندرانی به آن "کِنِس" و "کندس" و در زبان تالشی به آن "فتر" می گویند، نام درخت و میوه‌ای است از خانواده گلسرخیان از سرده ازگیل (سرده)، هم خانواده با سیب، گلابی، به، زالزالک و گلابی وحشی.در نزهت نامه علایی هم آن را کندس خوانده‌اند.
| ازگیل | |
|---|---|
| Foliage and fruit | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاه |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | رزیدها |
| راسته: | گل‌سرخ‌سانان |
| تیره: | گلسرخیان |
| سرده: | ازگیل (سرده) |
| گونه: | M. germanica |
| نام دوبخشی | |
| Mespilus germanica | |
میوه ازگیل بسیار سخت و اسیدی است و تا زمانی که خوب رسیده نشود قابل خوردن نیست. گوشت ازگیل پس از رسیدن از رنگ سفید به قهوه‌ای تغییر می‌یابد و کاملاً نرم و شیرین می‌شود و مردم به آن خرمای گیلان نیز می‌گویند. ازگیل را به صورت خام به عنوان میوه‌ای لذیذ، مطبوع و تقویت‌کننده مصرف می‌کنند. از ازگیل جهت تهیه شربت و کنسرو ازگیل نیز استفاده می‌شود.
ازگیل در مکانی سایه روشن در جنگل‌های آفتاب‌گیر رشد می‌کند و خاک مرطوب، سبک و شنی با خاک برگ یا خاک سنگین رسی و به خوبی زهکشی شده برای کشت آن مناسب است
تاریخچه
ازگیل ده هزار سال پیش در جنوب دریای کاسپین در مناطق گیلان و مازندران و قزوین در ایران کشت می‌شد. ۷۰۰ سال پیش از میلاد به یونان و در ۲۰۰ پ. م به روم رسید. کاشت این میوه از طریق رومی‌ها در بقیه اروپا گسترش یافت. در حال حاضر ازگیل در همهٔ جنگل‌های شمال ایران از ارسباران تا چناران (بجنورد) و در همهٔ بلندی‌های کرانه‌های دریا در دامنه جنوبی البرز و مناطق استپی می‌روید.
خواص
ازگیل سرشار از ویتامین‌های «ب» و «ث» است. خواص دارویی ازگیل نیز از روزگاران بسیار دور مورد توجه بوده. بقراط ازگیل را برای مبتلایان به ترشی معده و مدفوع سوزان و عوارض تب نافع می‌پنداشت. ازگیل برای فشار خون و چربی خون و قند خون مفید است. درمان آبسه دهان و گلو با جوشانده برگ ازگیل -درمان آنژین با جوشانده برگ آن -درمان برفک با برگ آن-منظم کردن قاعدگی -درمان سالک با جوشانده برگ -درمان اسهال بچه‌ها با جوشانده برگ -منظم‌کننده کار روده‌ها -جوشاندهٔ برگ ازگیل ورم گلو و ناراحتیهای حلق را از میان می‌برد. هم‌چنین به‌طور سنتی در گیلان و قزوین از «آب کونوس» برای درمان دهان درد استفاده می‌شده‌است. در درمان اسهال ساده-خونریزی داخلی -ورم روده-زخم دهان -تورم مخاط گلو با غرغره (پزشکی) کردن آب برگ درخت ازگیل سودمند است.
ترکیبات شیمیایی
ازگیل شامل آب، قند ٬اسیدهای آلی (اسید مالیک -اسید سیتریک - اسید تارتاریک)، تانن، لعاب، اسید بوریک است.
هستهٔ ازگیل به علت داشتن اسید سیانیدریک (Acid cianhidric)، عنصری سمی است و باید از خوردن آن اجتناب کرد.
نگارخانه
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «لغت‌نامه دهخدا». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ سپتامبر ۲۰۱۶.
- ↑ «ازگیل و خواص آن». تبیان.
- ↑ «ازگیل میوه‌ای از گیلان». گیلان نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۲.
- ↑ «لغت‌نامه دهخدا». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ سپتامبر ۲۰۱۶.
منابع
- روزنامه شرق، پنجشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۸۵.