زبان قزاقی
زبان قَزاقی یا کَزاخی (به قزاقی: Qazaq tili, Қазақ тілі، قازاق ٴتیلی) زبانی از خانوادهٔ زبان‌های ترکی است، که با زبان قرقیزی نیز نزدیکی بسیاری دارد. این زبان توسط قزاق‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این زبان شاخهٔ قپچاق زبان‌های ترکی بوده و به نوقایی و قرقیزی و به ویژه به قره‌قالپاقی مانستگی دارد. این زبان در جمهوری قزاقستان، ناحیه خودمختار ایلی قزاق (به قزاقی: یله قازاق اۆتونومیالی وبلیسی / Іле Қазақ аутономиялық облысы / İle Qazaq awtonomïyalıq oblısı) در سین‌کیانگ چین و استان بایان اوگلی (به قزاقی: Bai'-O'lke) در مغولستان زبان رسمی است. همچنین قزاقی به عنوان زبان اقلیتی و قومیتی در این مناطق نیز گویشورانی دارد: ۱٫۳۲۵٫۰۰۰ (ازبکستان)، ۱۵٫۰۰۰ (افغانستان)، ۱۵۰٫۰۰۰ (ترکمنستان)، ۱۲۰٫۰۰۰ (مغولستان)، ۱۰۰٫۰۰۰ (ترکیه)، ۴۰۰٫۰۰۰ (روسیه)، ۲۵٫۰۰۰ (به‌صورت پراکنده در اروپا)، و ۷٫۰۰۰ نفر (ایران - استان گلستان) می‌باشد. همچون دیگر زبان‌های ترکی، قزاقی یک زبان چسبانشی است و با هماهنگی واکه‌ای واژه‌سازی و ساخت جمله را بکار می‌گیرد.
| قزاقی | |
|---|---|
| [qazaq tili] Error: {{Lang}}: برچسب زبان ناشناخته: kk-Latn34g wg333gg3333gg2232g3f3g (راهنما) қазақ тілі قازاق ٴتیلی | |
| بیان | [qɑˈzɑq tɘˈlɘ] |
| زبان بومی در | قزاقستان، چین، مغولستان، روسیه، ازبکستان، قرقیزستان |
| منطقه | ترکستان، جونغارستان، آناتولی، خراسان، دره فرغانه |
شمار گویشوران | ۱۵ میلیون (۲۰۱۶) |
| الفبای قزاقی (لاتین، الفبای سیریلیک، خط عربی، قزاقی بریل) | |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  قزاقستان روسیه
|
| تنظیم‌شده توسط | فرهنگستان زبان قزاقی |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۱–۶۳۹ | kk |
| ایزو ۲–۶۳۹ | kaz |
| ایزو ۳–۶۳۹ | kaz |
| گلاتولوگ | kaza1248 |
| زبان‌شناسی | 44-AAB-cc |
گویشوران زبان قزاقی: مناطقی که قزاقی، زبان اکثریت است مناطقی که زبان قزاقی یکی از زبان‌های اقلیت چشمگیر است | |
در اکتبر ۲۰۱۷، رئیس‌جمهور قزاق، نورسلطان نظربایف فرمان داد که تا سال ۲۰۲۵ بایستی الفبای لاتینی جایگزین الفبای سیریلیک شود.
پراکنش گیتاشناختی
گویشوران زبان قزاقی (که عمدتاً قزاق‌ها هستند)، در سرزمین پهناور تیان‌شان در خاور دریای کاسپین می‌زیند. زبان رسمی قزاقستان این زبان است که نزدیک به ۱۰ میلیون گویش‌ور (برپایه اطلاعات سیا بر جمعیت و سهم تناسبی گویشوران قزاق) می‌باشد. در چین، بالای یک میلیون قومیت قزاق زیست می‌کنند که در کتاب حقایق جهان این قزاق‌ها بیشتر در ناحیه خودمختار ایلی قزاق در سین‌کیانگ هستند.
سامانه نوشتاری
کهن‌ترین نوشته‌های ثبت شده از زبان‌های نزدیک به قزاقی با الفبای ترکی کهن نوشته شده‌اند؛ ولی در میان زبانشناسان این پذیرفته نشده که خود قزاق‌ها مستقیماً از آن استفاده می‌کرده‌اند. تقریباً هزار سال پیش قزاقی نوین به الفبای عربی تا سال ۱۹۲۹ نوشته می‌شد تا اینکه نویسندگان شوروی الفبایی برپایه لاتین و سپس برپایه سیریلیک در ۱۹۴۰ برای این زبان پیشنهاد کرده‌اند. نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهوری قزاقستان، در آوریل ۲۰۱۷ یک راهبردی برای ساماندهی نوشتاری در میان قزاق زبانان با دلیل اینکه «زبان و فرهنگ قزاقی ویران‌شده» پیشنهاد کرد. نظربایف به نویسندگان فرمان داد تا الفبای لاتین قزاقی را طراحی کنند که در پایان ۲۰۱۷ آن الفبا ساخته شد. بنابرین لاتین‌نویسی قزاقی از ۲۰۱۸ آغازشد. تا پیش از ارائه این پیشنهاد، بالای یک میلیون نفر در قزاقستان و مغولستان به خط سیریلیک-لاتین این زبان را می‌نگاشتند. در چین، قزاق‌ها از الفبای عربی که بسیار به ایغوری مانسته‌است استفاده می‌کنند. هدف نظربایف از تغییر این شیوه نگارش و تغییر خط پیروی نکردن از سیاست‌های پیشین شوروی سابق در سرزمین قزاقستان است. وی به دستگاه و نظام سیاسی و اداری این کشور فرمان داد تا از این به بعد با پافشاری و تأکید بر فرهنگ قزاقی، این خط را تا سال ۲۰۲۵ جایگزین خط سیریلیکی سابق گردانند.
نخستین زمزمه‌های تغییر خط در قزاقستان از سیریلیک به لاتین را، نظربایف در سپتامبر ۲۰۰۷ مطرح نمود. برپایه مطالعات و پژوهش‌های دولتی قزاقی، این تغییر در دورهٔ زمانی ۱۰ تا ۱۲ ساله امکان‌پذیر است و چیزی نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار برای دولت هزینه دربردارد. تغییرات موقتاً در ۱۳ دسامبر ۲۰۰۷ متوقف شد و دلیلش را رئیس‌جمهور نظربایف اینچنین گفت: «برای ۷۰ سال قزاقستانی‌ها به سیریلیک می‌نوشتند و می‌خوانند. بالای ۱۰۰ ملت در مرز و بوم ما زندگی می‌کنند. پس ما به ثبات و آرامش نیازمندیم و نبایستی در تغییر و تحول عجله و شتابزدگی داشته باشیم.». به هر روی، در ۳۰ ژانویه ۲۰۱۵، وزیر فرهنگ و وزرش، آریستانبک محمدیلی اعلام نمود که طرح نوینی در دست اجراست و بایستی با توجه به واج‌شناسی زبان این خط نو جایگزین شود.
| خط سیریلیک | خط عربی | خط لاتین | ترجمه فارسی |
| Барлық адамдар тумасынан азат және қадыр-қасиеті мен құқтары тең болып дүниеге келеді. Адамдарға ақыл-парасат, ар-ождан берілген, сондықтан олар бір-бірімен туыстық, бауырмалдық қарым-қатынас жасаулары тиіс. | بارلیق ادامدار تۋمیسینان ازات جانه قادیر-قاسیه‌تی مه‌ن کۇقیقتاری تهڭ بولیپ دۇنیه‌گه که‌له‌دی. ادامدارعا اقیل-پاراسات، ار-وجدان به‌ریلگه‌ن، سوندیقتان ولار ٴبیر-بیریمه‌ن تۋیستیق، باۋیرمالدیق قاریم-قاتیناس جاساۋلاری ٴتییس. | Barlyq adamdar ty'masynan azat ja'ne qadyr-qasi'eti men quqtary ten' bolyp du'ni'ege keledi. Adamdarg'a aqyl-parasat, ar-ojdan berilgen, sondyqtan olar bir-birimen ty'ystyq, bay'yrmaldyq qarym-qatynas jasay'lary ti'is. | همه آدمیان آزاد زاده می‌شود و در حقوق و شأن یکسان هستند.
خردمندی و وجدان به آن‌ها ارزانی شده و بایسته‌است تا با یکدیگر عادلانه و برادرانه رفتار کنند. |
اثر زبان فارسی بر زبان قزاقی
زبان فارسی در قزاقستان از پیشینه‌ای تاریخی برخوردار است، در دانشگاه‌های این کشور کرسی‌های زبان فارسی ۳۰ سال است که دایر است، با وجود این در سال‌های اخیر جایگاه زبان فارسی در مجامع علمی این کشور تا اندازه‌ای افول کرده‌است. تاریخ قزاقستان با زبان و ادبیات فارسی گره خورده‌است و هر پژوهشگری که بخواهد دربارهٔ تاریخ و ادبیات و جغرافیای تاریخی قزاقستان مطالعه و تحقیق کند، باید با زبان فارسی آشنایی داشته باشد. بسیاری از ضرب‌المثل‌های فارسی در ادبیات قزاقی نیز به کار برده می‌شود. در زبان قزاقی حدود ۳۰۶۸ واژه مشترک است که از زبان فارسی به خصوص از فارسی ورارود به زبان قزاقی اقتباس شده‌است چون ارتباط مستقیم بوده و هست. در خیابان‌های قزاقستان بسیار با واژه‌های داروخانه، آش خانه، کوچه، شهر، آبادانی (اودانی) یا بسیار نام‌های قزاقی مواجه هستید که با زبان فارسی مشترک است. نام اسفندیار به صورت اَسپَندیار و نام رستم و بیژن در میان قزاق‌ها خیلی فراوان است یعنی نه تنها نام‌های عادی ایرانی، بلکه نام‌هایی حماسی است که فارسی زبانان به آن‌ها افتخار ملی دارند و در شاهنامه آمده‌است. نام‌هایی که در ترکیبش واژه گل دارد در قزاقستان خیلی فراوان است که دکتر صفر عبدالله استاد زبان و ادبیات فارسی در قزاقستان، ۱۲۵ نام زنانه قزاقی با این ترکیب مانند گل‌بدن، گلناز، گلنار، گلدانه، گلبهرام را گردآوری کرده‌است.
در قزاقستان چند ضرورت مهم برای تدریس زبان فارسی وجود دارد و این نکته را بزرگان قزاق می‌دانند.
۱- پیش از همه حدود ۹۰–۹۵ درصد منابع دست اولی که دربارهٔ قزاق‌ها و اقوام آسیای مرکزی در قرون وسطی وجود دارد منابع فارسی است و بدون منابع فارسی از هیچ منبع دیگری نمی‌توانند دربارهٔ اقوام ترکی و مغولی آسیای مرکزی چیزی پیدا کنند.
۲- بیشتر حاکمان و خان‌های مغولی و ترکی دبیران و وزیران فارسی‌زبان، یا به قول خودشان یک نفر تاجیک مورخ یا واقعه‌نگار فارسی یا فارسی‌زبان داشته‌اند و همه کتاب‌ها را آن‌ها نوشته‌اند. برای نمونه جامع‌التواریخ یا تاریخ جهانگشای جوینی و صدها کتاب دیگر به زبان فارسی است؛ بنابراین اگر این اقوام بخواهند کشورها و ریشه‌های خود را بیشتر بشناسند، امکان ندارد که بدون فراگرفتن منابع زبان فارسی به جایی برسند. این یک انگیزه بسیار مهمی است که باید این مردم فهم آن را داشته باشند.
۳- نکته دیگر این که هر قدر روابط ایران با منطقه و قزاقستان بهتر باشد زبان فارسی بهتر آموخته می‌شود. یکی از انگیزه‌هایی که در قزاقستان خیلی زبان چینی یا کره‌ای می‌آموزند این است که صدها شرکت وجود دارد که برای فعالیت‌های خود نیاز به همکارانی دارند که زبانشان را بدانند و از این بابت حقوق خوب هم می‌دهند. همچنین ترکیه را می‌توان نام برد که ترک‌زبانان کنونی خط را هم از دست دادند و برای مطالعه فرهنگ همان ترک‌ها نیز راهشان بسته‌است و خط عربی ـ فارسی را نمی‌دانند و خطشان لاتین است ولی چون شرکت‌های زیاد ترکیه‌ای در قزاقستان فعال هستند و دولت ترکیه حمایت می‌کند دانشجویان به سمت زبان ترکی استانبولی می‌روند.
واج‌شناسی
قزاقی با هماهنگی واکه‌ای زبان-ریشه‌ای عمل می‌کند بجز برخی واژگان نوین از خاستگاهی بیگانه (معمولاً روسی یا عربی) که استثناء هستند. این نیز یک سامانه گردسازی هماهنگ است که قرقیزی را تداعی می‌کند ولی هنوز در میان واج‌شناسان قویاً مورد تأیید قرار نگرفته‌است.
همخوان‌ها
| لبی | دندانی/
لثوی | کامی-لثوی | لثوی-کامی | نرمکامی | ملازه‌ای | چاکنایی | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| خشیومی | m ⟨м/m⟩ | n ⟨н/n⟩ | ŋ ⟨ң/n'⟩ | |||||||||||
| انسدادی | p ⟨п/p⟩ | b ⟨б/b⟩ | t ⟨т/t⟩ | d ⟨д/d⟩ | k ⟨к/k⟩ | ɡ ⟨г/g⟩ | q ⟨қ/q⟩ | |||||||
| انسایشی | [t͡ɕ] ⟨ч/c'⟩ | |||||||||||||
| سایشی | [f] ⟨ф/f⟩ | [v] ⟨в/v⟩ | s ⟨с/s⟩ | z ⟨з/z⟩ | ʃ ⟨ш/s'⟩ | ʒ ⟨ж/j⟩ | [ɕ] ⟨щ/s'⟩ | [x] ⟨х/h⟩ | ʁ ⟨ғ/g'⟩ | h ⟨һ/h⟩ | ||||
| ناسوده | l ⟨л/l⟩ | j ⟨й/i'⟩ | w ⟨у/y'⟩ | |||||||||||
| r ⟨р/r⟩ | |||||||||||||
واکه‌ها
| −RTR
("Front") | +RTR("Back") | |||
|---|---|---|---|---|
| Diphthongised | /i̯ɘ/, ⟨е/e⟩ | /œ~ø/, ⟨ө/o'⟩ | /u̯o/, ⟨о/o⟩ | |
| Close | /ɘ~ɪ/, ⟨i/i⟩ | /ʉ/, ⟨ү/u'⟩ | /ə/, ⟨ы/y⟩ | /ʊ/, ⟨ұ/u⟩ |
| Open | /æ/, ⟨ә/a'⟩ | /ɑ/, ⟨а/a⟩ | ||
ریخت‌شناسی و صرف
| Case | Morpheme | Possible forms | кеме "ship" | ауа "air" | шелек "bucket" | сәбіз "carrot" | бас "head" | тұз "salt" |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nom | — | — | кеме | ауа | шелек | сәбіз | бас | тұз |
| Acc | -NI | -ні, -ны, -ді, -ды, -ті, -ты, -н | кемені | ауаны | шелекті | сәбізді | басты | тұзды |
| Gen | -NIŋ | -нің, -ның, -дің, -дың, -тің, -тың | кеменің | ауаның | шелектің | сәбіздің | бастың | тұздың |
| Dat | -GA | -ге, -ға, -ке, -қа, -не, -на | кемеге | ауаға | шелекке | сәбізге | басқа | тұзға |
| Loc | -DA | -де, -да, -те, -та | кемеде | ауада | шелекте | сәбізде | баста | тұзда |
| Abl | -DAn | -ден, -дан, -тен, -тан, -нен, -нан | кемеден | ауадан | шелектен | сәбізден | бастан | тұздан |
| Inst | -Men | -мен(ен) -бен(ен) -пен(ен) | кемемен | ауамен | шелекпен | сәбізбен | баспен | тұзбен |
ضمیرها
| مفرد | جمع | ||
|---|---|---|---|
| قزاقی | فارسی | قزاقی | فارسی |
| Мен (Men) | من | Біз (Biz) | ما |
| Сен (Sen) | تو (عامیانه) | Сендер (Sender) | شما (جمع تو) |
| Сіз (Siz) | شما (یک شخص، از روی احترام) | Сіздер (Sizder) | شما (جمع شما) |
| Ол (Ol) | او/ آن | Олар (Olar) | آن‌ها/ ایشان |
.
| Nom | мен | сен | сіз | ол | біз | сендер | сіздер | олар |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Acc | мені | сені | сізді | оны | бізді | сендерді | сіздерді | оларды |
| Gen | менің | сенің | сіздің | оның | біздің | сендердің | сіздердің | олардың |
| Dat | маған | саған | сізге | оған | бізге | сендерге | сіздерге | оларға |
| Loc | менде | сенде | сізде | онда | бізде | сендерде | сіздерде | оларда |
| Abl | менен | сенен | сізден | одан | бізден | сендерден | сіздерден | олардан |
| Inst | менімен | сенімен | сізбен | онымен | бізбен | сендермен | сіздермен | олармен |
.
| pronouns | copulas | possessive endings | past/conditional | |
|---|---|---|---|---|
| 1st sg | мен | -MIn | -(I)m | -(I)m |
| 2nd sg | сен | -sIŋ | -(I)ŋ | -(I)ŋ |
| 2nd formal sg | сіз | -sIz | -(I)ŋIz | -(I)ŋIz |
| 3rd sg | ол | — | -(s)I(n) | — |
| 1st pl | біз | -MIz | -(I)mIz | -(I)K |
| 2nd pl | сендер | -sIŋdAr | -(I)ŋ | -(I)ŋ |
| 2nd formal pl | сіздер | -sIzdAr | -(I)ŋIz | -(I)nIz |
| 3rd pl | олар | — | -(s)I(n) | — |
وجه‌های فعلی و زمان
| Kazakh | Aspect | English translation |
|---|---|---|
| Jei'min | non-progressive | "I eat." |
| Jep jatyrmyn | progressive | "I am eating [right now]." |
| Jep otyrmyn | progressive/durative | "I am [sitting and] eating." / "I have been eating." |
| Jep turmyn | progressive/punctual | "I am [in the middle of] eating [this very minute]." |
| Jep ju'rmin | habitual | "I eat [lunch, everyday]" |
| Kazakh | Gloss | Auxiliary Used | English translation |
|---|---|---|---|
| Суда балық жүзеді
Sy'-da balyq ju'z-e-di | water-LOC fish swim-PRES-3 | Ø
(present/future tense used) | "Fish swim in water"
(general statement) |
| Суда балық жүзіп жатыр
Sy'-da balyq ju'z-ip jatyr | water-LOC fish swim-CNVB AUX.3 | жат－ to lie, general marker for
progressive aspect. | "The/A fish is swimming in the water" |
| Суда балық жүзіп жүр
Sy'-da balyq ju'z-ip ju'r | water-LOC fish swim-CNVB AUX.3 | жүр – "go", dynamic/habitual/iterative | "The fish is swimming [as it always does] in the water" |
| Суда балық жүзіп тұр
Sy'-da balyq ju'z-ip tur | water-LOC fish swim-CNVB AUX.3 | тұр – "stand", progressive marker to show
the swimming is punctual | "The fish is swimming in the water" |
| * Суда балық жүзіп отыр
Sy'-da balyq ju'z-ip otyr | water-LOC fish swim-CNVB AUX.3 | отыр – "sit", ungrammatical in
this sentence, отыр can only be used for verbs that are stative in nature | *The fish has been swimming
Not a possible sentence of Kazakh |
.
نوشته‌ای به قزاقی
سرود ملی قزاقستان (قزاقستان من):
| متن قزاقی | آوانویسی | برگردان فارسی |
|---|---|---|
| Алтын күн аспаны, Алтын дән даласы, Ерліктің дастаны - Еліме қарашы! Ежелден ер деген, Қайырмасы: Ұрпаққа жол ашқан, Қарсы алған уақытты, Қайырмасы (2 pem): | Altın kün aspanı, Altın dän dalası, Erliktiñ dastanı - Elime qaraşı! Ejelden er degen, Qayırması: Urpaqqa jol aşqan, Qarsı alğan waqıttı, Qayırması (2 rem): | آسمان خورشید زرین دشت دانهٔ زرین داستان دلاوری - و اینک سرزمین من را بنگر! از ازل همسرایی: راه بر نوادگان باز شد آن هنگام را پذیرا شد همسرایی (دو بار): |
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ "Нормативные правовые акты субъектов Российской Федерации" [Normative legal acts of the subjects of the Russian Federation] (به روسی). Министе́рство юсти́ции Росси́йской Федера́ции. December 19, 2013. Archived from the original on September 25, 2015. Retrieved February 19, 2016.
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "قزاقی". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ "Central Asia: Kazakhstan". The 2017 World Factbook. Central Intelligence Agency. October 26, 2017. Archived from the original on October 30, 2017. Retrieved October 31, 2017.
- ↑ Simons, Gary F.; Fennig, Charles D., eds. (2017). "Kazakh". Ethnologue: Languages of the World (20th ed.). Dallas, Texas: SIL International. Retrieved October 28, 2017.
- ↑ Mukhamedova, Raikhangul (2015). Kazakh: A Comprehensive Grammar. Routledge. ISBN 978-1-317-57308-1.
- ↑ Назарбаев, Нұрсұлтан (April 26, 2017). "Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру" [Orientation for the future: spiritual revival]. Egemen Qazaqstan (به Kazakh). Archived from the original on 28 June 2017. Retrieved October 30, 2017.
- ↑ "Kazakh President Orders Shift Away From Cyrillic Alphabet". Radio Free Europe/Radio Liberty. April 12, 2017. Archived from the original on July 6, 2017. Retrieved October 30, 2017.
- ↑ "From Я to R: How To Change A Country's Alphabet -- And How Not To". Radio Free Europe/Radio Liberty. May 16, 2017. Archived from the original on May 23, 2017. Retrieved May 18, 2017.
- ↑ Illmer, Andreas; Daniyarov, Elbek; Rakhimov, Azim (October 31, 2017). "Kazakhstan to Qazaqstan: Why would a country switch its alphabet?". BBC News. Archived from the original on October 31, 2017. Retrieved October 31, 2017.
- ↑ "О переводе алфавита казахского языка с кириллицы на латинскую графику" [On the change of the alphabet of the Kazakh language from the Cyrillic to the Latin script] (به روسی). President of the Republic of Kazakhstan. October 26, 2017. Archived from the original on October 27, 2017. Retrieved October 26, 2017.
- ↑ "Nazarbayev Signs Decree On Kazakh Language Switch To Latin-Based Alphabet". Radio Free Europe/Radio Liberty. October 27, 2017. Archived from the original on October 27, 2017. Retrieved October 30, 2017.
- ↑ "Alphabet soup as Kazakh leader orders switch from Cyrillic to Latin letters". The Guardian. 26 October 2017. Archived from the original on October 28, 2017. Retrieved 30 October 2017 – via Reuters.
- ↑ "Kazakhstan switching to Latin alphabet". Interfax. October 30, 2006. Archived from the original on September 30, 2007.
- ↑ "Kazakh President Revives Idea of Switching to Latin Script". Radio Free Europe/Radio Liberty. October 24, 2006. Archived from the original on March 7, 2017. Retrieved October 30, 2017.
- ↑ Bartlett, Paul (September 3, 2007). "Kazakhstan: Moving Forward With Plan to Replace Cyrillic With Latin Alphabet". EurasiaNet. Archived from the original on 12 May 2008. Retrieved October 30, 2017.
- ↑ "Kazakhstan should be in no hurry in Kazakh alphabet transformation to Latin: Nazarbayev". Kazinform. December 13, 2007, cited in "Kazakhstan backtracks on move from Cyrillic to Roman alphabet?". Pinyin News. December 14, 2007. Archived from the original on September 29, 2014. Retrieved October 30, 2017.
- ↑ "Kazakh language to be converted to Latin alphabet – MCS RK". Kazinform. January 30, 2015. Archived from the original on February 19, 2017. Retrieved September 17, 2015.
- ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/08/08/1559928/کاربرد-3هزار-واژه-و-ضرب-المثل-فارسی-در-ادبیات-قزاقی-کرسی-های-30ساله-زبان-فارسی
- ↑ https://www.tarafdari.com/node/1380884
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۹.
- ↑ Some variations occur in the different regions where Kazakh is spoken, including outside Kazakhstan; e.g. ж / ج (where a Perso-Arabic script similar to the current Uyghur alphabet is used) is read [ʒ] in standard Kazakh, but [d͡ʒ] in some places.
- ↑ Beltranslations.com
جستارهای وابسته
- Kara, Dávid Somfai (2002), Kazak, Lincom Europa, ISBN 978-3-89586-470-4
- Mark Kirchner: "Kazakh and Karakalpak". In: The Turkic languages. Ed. by Lars Johanson and É. Á. Csató. London [u.a.]: Routledge, 1998. (Routledge language family descriptions). S.318-332.
پیوند به بیرون
- Any language Online Case Converter بایگانی‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
- Online Kazakh cyrillic transliteration www.cesty.in
- Kazakh language, alphabet and pronunciation
- Aliya S. Kuzhabekova, "Past, Present and Future of Language Policy in Kazakhstan" (M.A. thesis, University of North Dakota, 2003)
- Kazakh Cyrillic–Latin–Arabic converter
- Russian–Kazakh Kazakh–Russian dictionary
- Kazakh language recordings, British Library
- Kazakh - Apertium
- Kazakh<>Turkish Dictionary
- Kazakhstan بایگانی‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine in the CIA World Factbook
- "U.S "Chronological age calculator بایگانی‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۰ توسط Wayback Machine
- US Peace Corps Kazakh Language Courses transcribed to HTML