فتح بغداد (۱۶۲۳)
فتح بغداد (۲۵ ژانویه ۱۶۲۳ میلادی برابر با ۵ بهمن ۱۰۰۱ خورشیدی) نبردی بود که بین قرچغای خان سردار سپاه شاه عباس یکم و نیروهای عثمانی حاکم بر شهر بغداد روی داد. این شهر مدت ۹۰ سال و از تاریخ شاه طهماسب در اختیار امپراطوری عثمانی بود. لشکر عثمانی در جبهههای مختلف و در دروازه شهر بغداد از قوای ایرانی شکست خورده و بغداد به دست شاه عباس میافتد.
فتح بغداد | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
طرفهای درگیر | |||||||
سپاه ایران | سپاه عثمانی | ||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||
شاه عباس یکم صفوی قرچغای خان |
مراد چهارم شاه عثمانی حسن پاشا † (حکمران موصل) بکرسو باشی † (دژبان و حاکم بغداد) | ||||||
تلفات و ضایعات | |||||||
در این حمله، عمارات، مدارس و زیارتگاههای اهل سنت شامل مساجد گیلانی و ابوحنیفه آسیب دید. |
پیش زمینه
شاه عباس یکم از مدتها پیش در اندیشه باز پس گیری شهر بغداد بود. بغداد از سال ۱۵۳۳ میلادی (۹۱۲ خورشیدی) و در دهمین سال پادشاهی شاه طهماسب یکم به تصرف امپراطوری عثمانی درآمده بود، با توجه به شرایط ضعیف دربار عثمانی، شاه عباس یکم هنگامه حمله به بغداد را مناسب دید.
نامه شاه عباس به حاکم عثمانی بغداد
جنگهای شاه محمد خدابنده
۱۵۷۸ | جنگ ایران و عثمانی (۱۵۹۰–۱۵۷۸) (نتیجه: عهدنامه فرهاد پاشا) | |
۱۵۸۰ | جنگهای خراسان | |
۱۵۸۱ | محاصره قلعه نیشابور (تاجگذاری شاه عباس توسط قزلباشها) | |
۱۵۸۲ | محاصره قلعه تربت | |
۱۵۸۳ | نبرد تیرپل | |
۱۵۸۵ | جنگ سوسفید (جنگ داخلی قزلباش) | |
۱۵۸۵ | اشغال تبریز | |
۱۵۸۷-۱۵۸۸ | حمله ازبکها به خراسان | |
۱۵۸۸ | ↓↓↓ آغاز پادشاهی شاه عباس یکم ↓↓↓ | |
۱۵۸۸-۱۵۸۹ | سقوط قلعه هرات | |
۱۵۹۰-۱۵۹۱ | حمله ازبکها به سیستان | |
۱۵۹۲ | جنگ ایران با ازبکها | |
۱۵۹۵ | جنگ ایران با ازبکها | |
۱۵۹۸ | جنگ ایران با ازبکها | |
۱۶۰۳-۱۶۱۸ | جنگ ایران و عثمانی (۱۶۱۸–۱۶۰۳) (نتیجه: عهدنامه سراب) | |
۱۶۰۳ | فتح تبریز | |
۱۶۰۴ | نبرد ایروان | |
۱۶۰۴ | نبرد ارومیه | |
۱۶۰۵ | محاصره قندهار | |
۱۶۰۶-۱۶۰۷ | بازپسگیری شروان | |
۱۶۰۹ | نبرد قلعه دمدم | |
۱۶۱۵ | نبرد تسیتساموری | |
۱۶۱۶ | فتح تفلیس | |
۱۶۱۶ | نبرد گوگجه | |
۱۶۱۸ | نبرد تبریز | |
۱۶۲۲ | فتح هرمز | |
۱۶۲۲ | جنگ صفویه با گورکانیان | |
۱۶۲۳-۱۶۳۹ | جنگ ایران و عثمانی (۱۶۳۹–۱۶۲۳) (نتیجه: عهدنامه زهاب) | |
۱۶۲۳ | فتح بغداد | |
۱۶۲۵ | نبرد بغداد | |
۱۶۲۵ | نبرد آقایانی | |
۱۶۲۵ | نبرد مارتقوپی | |
۱۶۲۵ | نبرد مارابدا | |
راهنمای الگو | ||
جنگ داخلی | ||
با کردها | ||
با گرجیها | ||
با ازبکها | ||
با پرتغال | ||
با گورکانیان | ||
با عثمانی |
وی نامهای برای بکرسو باشی نوشت و او را به منصب استانداری و عنوان خان مفتخر نمود. اما بکرسو باشی، که به قدرت و حکومت مستقل خویش امیدوار بود، با فرستاده شاه عباس از در نیرنگ درآمد و حتی در اندیشه کشتن فرستاده شاه عباس برآمد. سرانجام، به قلعهداری پرداخت و مقاومت در برابر سپاه ایران را برگزید.
سقوط بغداد
در همان حال ندا رسید که سپاه حسن پاشا حکمران موصل برای مقابله با ارتش صفوی عازم بغداد است. شاه عباس یکم فرمان یورش داد و سپاهیان ایران از هر جهت به دژ بغداد تاختند و در زمانی کوتاه آن را به تصرف خویش درآوردند و حاکم بغداد و دستیاران او را کشتند. حسن پاشا هم در جبههای دیگر و در یکی از قلعههای نزدیک بغداد، از سپاه ایران شکست خورد و خود به همراه شماری از سپاهیانش نابود شدند.
عقب نشینی به آسیای صغیر
سقوط بغداد پادگان شهرهای موصل، کرکوک و زور را متزلزل کرد و بسیاری از ارتشیان عثمانی از این دژها به آسیای صغیر عقب نشینی کردند و این شهرها به تصرف ایران در آمد.
پانویس
منابع
- غفوری، علی (۱۳۸۸). جنگهای ایران، از مادها تا به امروز. انتشارات اطلاعات. شابک ۹۷۸۹۶۴۴۲۳۷۳۸۶.
- دانشناه رشد، تصرف بغداد توسط شاه عباس بزرگ
- ایران عصر صفوی، سیوری صفحه ۸۶.
- تاریخ امپراطوری عثمانی، پور گشتال صفحه ۱۸۷۰.