علیاکبر
علی اکبر بن الحسین (به عربی: عَلِيّ ٱلْأَكْبَر ٱبْن ٱلْحُسَيْن)، که عموماً به علی اکبر معروف است، فرزند ارشد حسین بن علی، و ام لیلا (لیلا دختر ابی مره) بود. وی در سن ۲۷ سالگی در روز عاشورا و در نبرد کربلا کشته شد. بر اساس نوشته ژان کالمارد در ایرانیکا، شهرت علی اکبر به عنوان یک جنگجوی شجاع آل محمد ممکن است بیش از شهرت عباس بن علی باشد.
| علیاکبر | |
|---|---|
نام «علیاکبر» به عربی | |
| زادهٔ | ۱۱ شعبان ۳۳ ه.ق مدینه، حجاز |
| درگذشت | ۱۰ محرم ۶۱ ه.ق کربلا، عراق |
| مدفن | حرم حسین بن علی |
| والدین |
|
| درگاه تشیع | |
|---|---|
| عقاید | |
| فروع | نماز • روزه • خمس • زکات • حج • جهاد • امر به معروف • نهی از منکر • تولی • تبری |
| عقاید برجسته | مهدویت: غیبت (غیبت صغرا، غیبت کبرا)، انتظار، ظهور و رجعت • بدا • شفاعت و توسل • تقیه • عصمت • مرجعیت، حوزه علمیه و تقلید • ولایت فقیه • متعه • شهادت ثالثه • جانشینی محمد • نظام حقوقی |
| شخصیتها | |
| چهارده معصوم | محمد • علی • فاطمه • حسن • حسین • سجاد • باقر • صادق • کاظم • رضا • جواد (تقی) • هادی (نقی) • حسن (عسکری) • مهدی |
| صحابه محترم نزد شیعه | مردان: سلمان فارسی • مقداد بن اسود • میثم تمار • ابوذر غفاری • عمار یاسر • بلال حبشی • جعفر بن ابیطالب • مالک اشتر • محمد بن ابوبکر • عقیل • عثمان بن حنیف • کمیل بن زیاد • اویس قرنی • ابوایوب انصاری • جابر بن عبدالله انصاری • ابنعباس • ابن مسعود • ابوطالب • حمزه • یاسر • هانی بن عروه • عثمان بن مظعون • عبدالله بن جعفر • خباب بن ارت • اسامة بن زید • خزیمة بن ثابت • مصعب بن عمیر • مالک بن نویره • زید بن حارثه زنان: فاطمه بنت اسد • حلیمه • زینب • ام کلثوم بنت علی • اسماء بنت عمیس • ام ایمن • صفیه بنت عبدالمطلب • سمیه |
| رجال و علما | کشتهشدگان کربلا • فهرست رجال حدیث شیعه • اصحاب اجماع • روحانیان شیعه • عالمان شیعه • مراجع تقلید |
| مکانهای متبرک | |
| مکه و مسجدالحرام • مدینه، مسجد النبی و بقیع • بیتالمقدس و مسجدالاقصی • نجف، حرم علی بن ابیطالب و مسجد کوفه • کربلا و حرم حسین بن علی • کاظمین و حرم کاظمین • سامرا و حرم عسکریین • مشهد و حرم علی بن موسی الرضا دمشق و زینبیه • قم و حرم فاطمه معصومه • شیراز و شاهچراغ • کاشمر و حمزه بن حمزه بن موسی بن جعفر امامزاده سید مرتضی و آرامگاه سید حسن مدرس • آستانه اشرفیه و سید جلالالدین اشرف • ری و حرم شاه عبدالعظیم • امامزاده جعفر مسجد • امامزاده • حسینیه | |
| روزهای مقدس | |
| عید فطر • عید قربان (عید اضحی) • عید غدیر خم • محرّم (سوگواری محرم)، تاسوعا، عاشورا و اربعین) • عید مبعث • میلاد پیامبر • تولد ائمه • ایام فاطمیه | |
| رویدادها | |
| رویداد مباهله • رویداد غدیر خم • سقیفه بنیساعده • فدک • رویداد خانه فاطمه زهرا • قتل عثمان • جنگ جمل • نبرد صفین • نبرد نهروان • واقعه کربلا • مؤتمر علماء بغداد • حدیث ثقلین • اصحاب کسا • آیه تطهیر • | |
| کتابها | |
| قرآن • نهجالبلاغه • صحیفه سجادیه کتب اربعه: الاستبصار • اصول کافی • تهذیب الاحکام • من لایحضره الفقیه مصحف فاطمه • مصحف علی • رساله حقوق • اسرار آل محمد وسائلالشیعه • بحارالانوار • الغدیر • مفاتیحالجنان تفسیر مجمعالبیان • تفسیر المیزان • کتب شیعه | |
| شاخهها | |
| دوازدهامامی (اثنیعشری) • اسماعیلیه • زیدیه • غلاه • واقفیه | |
| منابع اجتهاد | |
| کتاب (قرآن) • سنت (روایات پیامبر و ائمه) • عقل • اجماع | |
زندگینامه
علی اکبر پسر حسین بود که در جنگ کربلا ۱۸، ۱۹، یا ۲۵ ساله بود. دو برادر وی نیز علی اصغر بن حسین و علی زین العابدین (چهارمین امام شیعه) نام داشتند. به اعتقاد شیعه، این نوجوان بسیار شبیه به پدربزرگ پدر خود محمد، پیامبر اسلام بود، تا جایی که حسین بن علی اغلب میگفت: «هرگاه دلم برای پدربزرگ مادری تنگ میشود، به چهره علی اکبر نگاه میکنم.» علی اکبر در ۱۰ محرم ۶۱ هجری قمری در جنگ کربلا توسط مرره بن منقد کشته شد.
در اینکه سن او هنگام کشته شدن چقدر بودهاست بین ۱۸، ۱۹، ۲۳ و ۲۵ سال اختلاف وجود دارد، اما از آنجا که سجاد در کربلا ۲۳ سال سن داشت و علی اکبر از او بزرگتر بوده میتوان گفت علی اکبر در سن ۲۵ سالگی کشته شدهاست؛ بنابراین نقل تاریخی چون واقعه کربلا در سال ۶۱ هجری قمری بود میتوان گفت او در سال ۳۶ هجری قمری متولد شدهاست.
مادر علیاکبر، لیلا، خواهرزاده معاویه بن ابی سفیان (خلیفه اموی) بود.
مرگ
منابع شیعه روایت کردهاند از آنجایی که یزید با علیاکبر نسبت خویشاوندی داشت، به او امان داد ولی علیاکبر قبول نکرد و در پاسخ گفت: «قرابت با رسول خدا با ارزشتر است». به گفته این منابع، علیاکبر در مقابل چشمان پدرش نزدیک به ده مرتبه به میدان نبرد رفت و هر بار نزدیک به دو یا سه نفر را کشت. او در حالی که خسته و تشنه شده بود نزد پدرش بازگشت و در خواست آب کرد، میگویند پدرش به او گفت: «پسرم! ببین دهان من از دهان تو خشکتر است، اندکی پیکار کن که بهزودی از دست جدت رسول خدا سیراب خواهی شد» سپس او به میدان جنگ بازگشت. زمانی که به میدان برگشت مردی به نام مر بن سعد (به عربی: مُرَّ بن سَعد) یا مره بن منقذ عبدی (به عربی: مُرَّة بن مُنْقِذ عَبدى) از پشت به او ضربهای وارد کرد که باعث شد او از اسب به زمین بیفتد؛ حسین که تا آنهنگام با گریه دیده نمیشد با دیدن سقوط پسرش شروع به گریه کرد. بعد از سقوط او دشمن او را احاطه و بدنش را قطعه قطعه کردند. مرتضی مطهری در اینجا میگوید:
شخصی با نیزه محکمی آنچنان به علی اکبر زد که دیگر توان از او گرفته شد به طوری که دستهایش را به گردن اسب انداخت، چون خودش نمیتوانست تعادل خود را حفظ کند. در اینجا فریاد کشید: پدر جان! الآن دارم جد خودم را به چشم دل میبینم و شربت آب مینوشم. اسب، حضرت علیاکبر (ع) را در میان لشکر دشمن برد و آنها با شمشیر بدنش را تکهتکه کردند.
— مرتضی مطهری،
علیاکبر در حالی که ۲۵ سال سن (طبق نقل صحیح) داشت، اولین کشته روز عاشورا از قبیله بنیهاشم بود.
آرامگاه
علیاکبر پایین پای پدرش حسین بن علی، در کربلا دفن شدهاست. برخی همین علت را دلیل ششگوشه بودن ضریح میدانند.
سر او به همراه دیگر کشته شدگان سپاه حسین ابتدا به نزد ابن زیاد در کوفه و بعد از آن به نزد یزید در دمشق فرستاده شد و در نهایت طبق عقیده رایج توسط بانو آزرا از قبیله بنیاسد در قبرستان بابالصغیر به خاک سپرده شد.
سید محسن امین یکی از محققان معاصر نیز بر این باور است که سر علی اکبر همراه با عباس بن علی و حبیب بن مظاهر در قبرستان بابالصغیر دفن شدهاست.
در مقابل برخی میگویند سر او به همراه دیگر سرهای کشته شدگان سپاه حسین به کربلا آورده و در کنار بدنشان دفن شدند. این نظر در میان شیعه و سنی شهرت دارد.
جستارهای وابسته
- حسین بن علی
- حرم امام حسین
- علیاصغر پسر حسین
- مقتلالحسین
- رویداد کربلا
- عاشورا
پانویس
- ↑ https://books.google.com/books?id=fH1pvM0AdNIC&printsec=frontcover&dq=history+of+ali+akbar+ibn+hussein&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwij0fXmp6DkAhVtiIsKHYWHDlkQ6AEIJzAA#v=snippet&q=ali%20akbar%20ibn&f=false
- ↑ Foundation، Encyclopaedia Iranica. «Welcome to Encyclopaedia Iranica». iranicaonline.org (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۹.
- ↑ https://books.google.com/books?id=opBkfYKBOjsC&pg=PA76&dq=history+of+karbala&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwijrt3Qob7kAhWSJVAKHVbrB24Q6AEIJzAA#v=onepage&q=ali&f=false
- ↑ "Battle of Karbala | History, Summary, & Significance". Encyclopedia Britannica (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-19.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار مرتضی مطهری، ۱۷.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علیمیر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ علیمیر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ علیمیر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ Calmard، «ʿALĪ AKBAR»، Iranica.
- ↑ علیمیر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار مرتضی مطهری، ۱۷.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علیمیر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار مرتضی مطهری، ۱۷.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علیمیر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ «راز-شش-گوشه-بودن-ضریح-امام-حسین». خبرگزاری تابناک. ۲۷ آبان ۱۳۹۱. دریافتشده در ۳ خرداد ۱۳۹۸.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ رنجبر، «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا»، ۷۹–۹۸.
- ↑ رنجبر، «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا»، ۷۹–۹۸.
منابع
- علیمیر، محمد (۱۳۸۷). «علی بن حسین». دانشنامه جهان اسلام. بایگانیشده از اصلی در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافتشده در ۱۶ تیر ۱۳۹۳.
- مطهری، مرتضی. مجموعه آثار مرتضی مطهری. ج. ۱۷. صدرا. بایگانیشده از اصلی در ۲۹ بهمن ۱۳۹۱. دریافتشده در ۱۷ تیر ۱۳۹۳.
- رنجبر، محسن (۱۳۸۹). «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا». علمی-تخصصی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (۲): ۷۹–۹۸. بایگانیشده از اصلی در ۱۷ تیر ۱۳۹۳. دریافتشده در ۱۷ تیر ۱۳۹۳.
- Calmard, J (2011). "ʿALĪ AKBAR". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Archived from the original on 16 May 2014. Retrieved 7 July 2014.