عربی تونسی
تونسی، عربی تونسی یا دارجه گویشی از زبان عربی است که از سوی یازده میلیون تن از کرانه‌نشینان تونس مورد استفاده است. این گویش به عربی الجزایری شرقی و عربی لیبیایی غربی بسیار نزدیکی دارد و در کنار آن‌ها یک زنجیره گویشی را در طول شمال آفریقا ایجاد می‌کند.
| عربی تونسی | |
|---|---|
| تونسی | |
| بیان | |
| زبان بومی در | تونس، شمال شرق الجزایر، Tripolitania |
| قومیت | تونسی‌ها |
شمار گویشوران | |
آفروآسیایی
| |
| خط عربی | |
| زبان اشاره تونسی | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | aeb |
| گلاتولوگ | tuni1259 |
ریخت‌شناسی، نحو، تلفظ و واژگان عربی تونسی به‌طور قابل توجهی با عربی کلاسیک متفاوت است و همچون دیگر گویش‌های مغربی دارای بستر واژگانی بزرگی از زبان‌های بربری و لاتین است. تونسی همچنین دارای وام‌واژگان بسیاری از فرانسوی، ایتالیایی، ترکی استانبولی و اسپانیایی است.
عربی تونسی عمدتاً برای سخنوران سایر گویش‌های مغربی قابل درک است اما درک آن برای سخنوران عربی خاورمیانه دشوار است. در بعضی محافل، عربی تونسی واژگان جدید فرانسوی و انگلیسی را به ویژه در زمینه‌های فناوری وارد کرده یا وام‌واژگان قدیمی فرانسوی و ایتالیایی را با کلمات عربی معیار جایگزین کرده‌است.
عربی تونسی همچنین بسیار به زبان مالتی نزدیک است که خود زبانی مستقل است که از تونسی و عربی سیسیلی ریشه گرفته‌است. فهم متقابل تونسی و مالتی ۳۰–۴۰٪ است.
واج‌شناسی
همخوان‌ها
همخوان‌های تونسی عبارتند از:
| لبی | میان‌دندانی | دندانی/لثوی | کامی | نرم‌کامی | زبانکی | گلویی | چاکنایی | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| صاف | برجسته | صاف | برجسته | صاف | برجسته | |||||||
| خیشومی | m m | (mˤ) ṃ | n n | (nˤ) ṇ | ||||||||
| انسدادی | بی‌صدا | (p) p | t t | tˤ ṭ | k k | q q | (ʔ) | |||||
| صدادار | b b | (bˤ) ḅ | d d | ɡ g | ||||||||
| انسایشی | بی‌صدا | (t͡s) ts | (t͡ʃ) tš | |||||||||
| صدادار | (d͡z) dz | |||||||||||
| سایشی | بی‌صدا | f f | θ | s s | sˤ ṣ | ʃ š | χ x | ħ ḥ | h h | |||
| صدادار | (v) v | ð ð | ðˤ ḍ | z z | (zˤ) ẓ | ʒ j | ʁ ġ | ʕ ʿ | ||||
| لرزشی | r r | rˤ ṛ | ||||||||||
| ناسوده | l l | ɫ ḷ | j y | w w | ||||||||
واکه‌ها
واکه‌های تونسی عبارتند از:
| پیشین | پسین | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ناگرد | گرد | |||||
| کوتاه | بلند | بلند | کوتاه | بلند | ||
| بسته | ɪ | i: | y: | u | u: | |
| نیمه‌باز | دهانی | e: | œ: | ʊ: | o: | |
| خیشومی | ɛ̃ | ɔ̃ | ||||
| باز | ɑ̃ | |||||
| دهانی | æ | ɐ | ɐ: | |||
پاره‌ای وام‌واژگان
| عربی تونسی | عربی معیار | فارسی | ریشه‌شناسی واژه |
|---|---|---|---|
| /babu:r/ | سفینة /safi:na/ | کشتی | از bateau à vapeur فرانسوی به معنای کشتی بخار |
| /barʃa/ یا /ja:sir/ | کثیرا /kaθi:ran/ | بسیار | |
| /bilɡda:/ | جیدا /ʒajjidan/ | خوب | |
| /dabbu:za/ | زجاجة /zuʒa:ʒa/ | بطری | |
| /da:kurdu/ | حسنا /ħasanan/ | بسیار خوب | از d'accord فرانسوی یا d'accordo ایتالیایی |
| /battu/ | قارب /qa:rib/ | قایق | فرانسوی: bateau |
| /fri:p/ | لباس‌های دسته دوم یا محل فروش لباس‌های دست دوم | فرانسوی: fripe | |
| /ʒra:na/ | ضفدعة /dˤafdaʕa/ | غورباقه | ایتالیایی یا اسپانیایی: rana |
| /karri:tˤa/ | کارت | ایتالیایی: carretta | |
| /karru:sa/ | کالسکه | ایتالیایی: carrozza | |
| /kwa:tru/ | قاب تصویر | ایتالیایی: quadro | |
| /mizi:rja/ | تهی‌دستی، بیچارگی | ایتالیایی: miseria | |
| /ratsa/ | نژاد | ایتالیایی: razza | |
| /bla:sˤa/ | مکان /maka:n/ | جا | اسپانیایی: plaza |
| /busta/ | برید /bari:d/ | پست | ایتالیایی: posta |
| /fatʃatta/ | واجهة /wa:ʒaha/ | سردر | ایتالیایی: facciata |
| /fi:ʃta/ | عید /ʕi:d/ | تعطیلی | ایتالیایی: festa |
| /falsu/ | نادرست | ایتالیایی: falso | |
| /furɡi:tˤa/ یا /furʃi:tˤa/ | شوکة /ʃawka/ | چنگال | ایتالیایی: forchetta |
| /ka:r/ | حافلة /ħa:fila/ | اتوبوس | فرانسوی: car |
| /karhaba/ | سیارة /sajja:ra/ | خودرو | عربی: کهرباء /kahraba:ʔ/ معنا "الکتریسیته" |
| /kuʒi:na/ | مطبخ /matˤbax/ | آشپزخانه | ایتالیایی: cucina |
| /munɡa:la/ | ساعة /sa:ʕa/ | ساعت | |
| /sˤabba:tˤ/ | حذاء /ħiða:ʔ/ | کفش‌ها | اسپانیایی: zapatos |
| /tri:nu/ | قطار /qitˤa:r/ | ترن، قطار | ایتالیایی: treno |
| /terma/ | مؤخرة | بخش پشتی | |
| /biskla:t/ | دراجة /darra:ʒa/ | دوچرخه | فرانسوی: bicyclette |
| /bni:n/ | لذیذ /laði:ð/ | خوشمزه | |
| /brikijja/ | ولاعة /wala:ʕa/ | فندک | فرانسوی: briquet |
| /ʃa:rka/ | یخه | ||
| /siɡa:ru/ | سیجارة /si:ɡa:ra/ | سیگار | از sigaro ایتالیایی به معنای سیگار |
| /ɡanarijja/ | خرشوف /xarʃu:f/ | آرتیشو | |
| /kajja:s/ | أسفلت /ʔasfalt/ | آسفالت | فرانسوی: caillasse |
| /maki:na/ | آلة /ʔa:la/ | ماشین | ایتالیایی: machina |
| /qatˤtˤu:s/ | قط /qitˤtˤ/ | گربه | ایتالیایی: gatto |
| /talvza/ | تلفاز /tilfa:z/ | تلویزیون | فرانسوی: télévision |
| /mutu:r/ | محرک /muħarrik/ | موتور | فرانسوی: moteur |
| /kakawijja/ | فول سودانی /fu:l su:da:ni/ | بادام زمینی | از اسپانیایی cacahuete یا فرانسوی cacahuète |
| /ruzata/ | شربت بهارنارنج | ایتالیایی: rozata |
چند جملهٔ رایج
- سلام: /ʕasla:ma/, /ʔahla bi:k/, salut
- چطوری؟: /laba:s/, /ʃnaħwa:lik/, ça va?
- الحمد لله: /laba:s/, /ħamdulla/
- سپاس‌گزارم: merci, /mersi ʕali:k/, /ʕajʃak/, /barak alla:hu fi:k/, /ʃukran/
- هیچی: /ħatta ʃaj/
- چقدر؟: /qadda:ʃ/, /qadda:h/
- خدانگهدار: /bisla:ma/, bye, ciao
- متوجه شدی؟: /fhimtni/
جستارهای وابسته
- گویش‌های عربی
- عربی مغربی
- زبان مالتی
- Punic language
- زبان فنیقی
منابع
- ↑ عربی تونسی at اتنولوگ (18th ed., 2015)
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Tunisian Arabic". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ "Mutual Intelligibility of Spoken Maltese, Libyan Arabic and Tunisian Arabic Functionally Tested: A Pilot Study". p. 1. Retrieved 23 September 2017.
Wikipedia contributors, "Tunisian Arabic," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tunisian_Arabic&oldid=619677234 (accessed August 20, 2014).