اسفند
<< | اسفند | >> | ||||
ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ||
۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ |
۱۳ | ۱۴ | ۱۵ | ۱۶ | ۱۷ | ۱۸ | ۱۹ |
۲۰ | ۲۱ | ۲۲ | ۲۳ | ۲۴ | ۲۵ | ۲۶ |
۲۷ | ۲۸ | ۲۹ | ۳۰ | |||
۱۴۰۱ خورشیدی |
اِسفند یا اِسپند (در فارسی افغانستان: حوت) دوازدهمین و آخرین ماه سال خورشیدی است. اسفند سومین و آخرین ماه فصل زمستان است. این ماه در سالهای عادی ۲۹ روز و در سالهای کبیسه ۳۰ روز دارد . این ماه از روز ۳۳۷م سال شروع میشود و در روز آخر سال (در سالهای عادی روز ۳۶۵م و در سالهای کبیسه روز ۳۶۶م) پایان مییابد.
برج فلکی اسپندماه برج حوت (ماهی) است که دوازدهمین برج فلکی از دایرةالبروج است. نماد برج اسپند، دوماهی نامیده میشود. عنصر این برج آب است.
در گاهشماری زرتشتی پنجمین روز هر برج نیز اسپند نام دارد و دراسپندروز از اسپندماه، جشن سپندارمذگان برگزار میشود. ایزد این ماه امشاسپندسپندارمذ است.
واژهشناسی
این واژه در اوستایی «سْپِنْتَه آرمَئیتی»(Spenta-Ârmaiti) میباشد و نام چهارمین امشاسپند است، از دو بخش «سپنته»(Spenta) یا «سپند» به معنای پاک و مقدس و «آرمئیتی»(Ârmaiti) به معنای فروتنی و بردباری تشکیل شدهاست و در کل به معنای فروتنیِ پاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت»(SpandÂrmat) و در فارسی «اسپندارمزد» و «سپندارمزد» و «اسپند» و «اسفند» شدهاست.
خیام در رسالهای موسوم به نوروزنامه که جزو رسایل منسوب به اوست، دربارهٔ این نام مینویسد:
«بدان جهت این ماه را اسفندارمذ نامیدهاند که اسفند به زبان پهلوی به معنی میوه است، یعنی اندر این ماه، شکوفههای میوهها و گیاهان به روییدن و آماده شدن برای رُستن آماده شوند و اندر این ماه، آفتاب، اندر برج حوت باشد.»
رویدادها
- ۱۳۸۸ - فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ در جریان اعتراضات مردمی جنبش سبز از کار برکنار شد.
- ۱۳۸۹ - ادامه اعتراضات جنبش سبز در ۱ اسفند ۱۳۸۹.
- ۱۲۸۹ - با تنظیم تاریخ رسمی کشور بر اساس گاهشماری هجری شمسی، استفاده از تقویم هجری قمری ممنوع شد.
- ۱۳۸۸ - دستگیری عبدالمالک ریگی
- ۱۳۸۸ - ثبت جهانی نوروز در مجمع عمومی سازمان ملل
- ۱۳۶۳ - تأسیس سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)
- ۱۳۱۷ - محمدرضا پهلوی برای ازدواج با فوزیه، خواهر ملک فاروق پادشاه مصر، به این کشور سفر کرد.
- ۱۳۱۸ - برای انجام سرشماری در شهر تهران، مردم شهر از خروج از خانهها منع شدند. جمعیت تهران بر طبق این سرشماری ۵۴۰ هزار نفر اعلام شد.
- ۱۳۸۸ - ماهنامه ایراندخت و نشریه سینا لغو امتیاز و روزنامه اعتماد توقیف شد.
- ۱۳۲۱ - شیوع بیماری تیفوس در تهران به دلیل وخامت وضع زندگی مردم هنگام اشغال نظامی ایران در جنگ جهانی اول
- ۱۳۲۴ - دکتر محمد مصدق، نمایندهٔ تهران در مجلس شورای ملی، شدیداً به شوروی که حاضر به خارج ساختن نیروهایش از ایران نمیشد، اعتراض کرد.
- ۱۳۲۹ - اجتماعات مردم تهران برای ملیشدن صنعت نفت و لغو قرارداد نفت با انگلستان، گسترش یافت.
- ۱۳۵۷ ‐ تأسیس کمیته امداد امام خمینی به دستور سید روحالله خمینی
- ۵۵۱ - ساخت تالار جدیدی در کاخ سلطنتی تیسفون که به نام طاق کسرا شهرت یافت، به پایان رسید.
- ۱۲۹۶ - گروهی از مردم تهران در میدان توپخانه اجتماع کردند و ضد انگستان و موافقتامهٔ تقسیم ایران شعار دادند.
- ۱۳۸۷ - نایب قهرمانی تیم کشتی آزاد ایران در مسابقات جام جهانی کشتی تهران با شکست مقابل تیم کشتی آذربایجان.
- ۱۲۹۰ - انتشار روزنامه بخارای شریف نخستین روزنامهٔ فارسی آسیای میانه در بخارا.
- ۱۳۷۹ - ثبت سد کریت در فهرست آثار باستانی ایران.
- ۱۳۷۹ - تخریب تندیسهای بودا در بامیان توسط رژیم طالبان در افغانستان
مناسبتها
- جشن اسفندی / جشن آبسالان
- جشن اسفندگان، اسفندگان یا جشن سپندارمذگان گرامیداشت زمین و بانوان
- روز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، روز مهندسی
- ۱۵- روز درختکاری
- روز بزرگداشت سید جمال الدین اسدآبادی
- جشن نوروز رودها
- جشن گلدان
- ملی شدن صنعت نفت
نامگذاریها
- روز مهندسی در ایران
- روز احسان و نیکوکاری.
- روز ملی حمایت از حقوق مصرفکنندگان
- روز امور تربیتی و تربیت اسلامی
- روز ملی شدن صنعت نفت
زادروزها
خورشیدی
- ۱۳۰۱ - مرتضی حنانه، (۱۳۰۱ - ۱۳۶۸) موسیقیدان و آهنگساز ایرانی.
- ۱۳۰۳ - امیرحسین آریانپور، نویسنده، فرهنگنویس، مترجم. (درگذشت ۸ مرداد ۱۳۸۰)
- ۱۳۰۵ - سیاوش کسرایی، شاعر ایرانی
- ۱۳۲۵-عمران صلاحی، نویسنده ایرانی
- ۱۳۰۹-بهمن محصص، نقاش ایرانی
- ۱۳۰۶-هوشنگ ابتهاج، شاعر ایرانی
- ۱۲۸۱-دکتر محمود حسابی، فیزیکدان ایرانی
- ۱۳۰۷- مهدی اخوان ثالث، شاعر ایرانی
- ۱۳۲۳-پروانه امیر افشاری، حمیرا، خواننده ایرانی
- ۱۳۰۱-عبدالحسین زرین کوب، تاریخنگار و نویسنده ایرانی
- ۱۲۵۶- رضاشاه، نخستین پادشاه دودمان پهلوی
- ۱۲۸۹-آیتالله محمود طالقانی، روحانی شیعه ایرانی
- ۱۳۲۸-فاطمه واعظی، پریسا، خواننده ایرانی
- ۱۳۰۸ - بیژن ترقی، شاعر و ترانهسرای ایرانی.
- ۱۳۱۶ - بهروز وثوقی، بازیگر ایرانی پر سابقه و سرشناس سینما و تئاتر ایرانی.
- ۱۳۱۸ - بهمن رجبی، نوازنده تنبک و مؤلف موسیقی ایرانی.
- ۱۳۲۰ - میرحسین موسوی، سیاستمدار، نقاش و معمار ایرانی
- ۱۳۲۶ - مجید انتظامی، آهنگساز و نوازنده ابوا ایرانی.
- ۱۳۳۵ - محمد خردادیان؛ رقصنده، طراح رقص و بازیگر تئاتر
- ۱۳۴۹ - حسن محمودی؛ روزنامهنگار و منتقد ادبی ایرانی.
- ۱۳۵۷ - شقایق دهقان؛ بازیگر و نویسنده ایرانی
- ۱۳۵۸ - غزل شاکری؛ بازیگر، خواننده، طراح صحنه و طراح لباس ایرانی
- ۱۳۶۷ - عالیه صبور دکترای متالورژی و جوانترین استاد دانشگاه در جهان.
- ۱۲۸۵ - پروین اعتصامی؛ شاعر
- ۱۳۸۸ - یونا تدین - بازیگر سینما، نمایش خانگی و تلویزیون
- ۱۳۸۵ - امیرحسین قیصری ---اطلاعی موجود نیست
درگذشتها
- ۱۳۷۷ - ابوالحسن ابتهاج بانکدار و از رؤسای سازمان برنامه
- ۱۳۳۴ - علی اکبر دهخدا، (۱۲۵۷ - ۱۳۳۴) نویسنده و پژوهشگر ایرانی.
- ۱۳۵۲ - حسین تهرانی، (۱۲۹۰–۱۳۵۲) نوازنده تنبک ایرانی.
- ۱۳۷۱ - هاشم آملی، (۱۲۷۸ - ۱۳۷۱) مرجع تقلید ایرانی.
- ۱۳۸۹ - عباس امیری مقدم، (۱۳۲۹–۱۳۸۹) بازیگر سینما و تلویزیون ایرانی
- ۱۳۸۸ - فرمان بهبود، نوازنده و مدرس پیانو.
- ۱۳۰۸ ‐ احمدشاه قاجار، آخرین شاه سلسله قاجار (زاده ۱۲۷۶)
- ۱۳۸۹ - مهری ودادیان، بازیگر سینما و تلویزیون ایرانی.
- ۱۳۴۵ ‐ محمد مصدق، دولتمرد و نخستوزیر ایرانی (زادهٔ ۱۲۶۱).
- ۱۳۲۹ - ترور سپهبد حاجیعلی رزمآرا، نخستوزیر محمدرضا شاه پهلوی به دستور نواب صفوی.
- ۱۲۷۵ - سید جمالالدین اسدآبادی، متفکر سیاسی
- ۱۳۶۰ - تاجالملوک آیرُملو معروف به «ملکه مادر» دومین همسر رضاشاه پهلوی (زادروز ۲۷ اسفند ۱۲۷۴).
- ۱۳۲۴ ‐ احمد کسروی، تاریخنویس و پژوهشگر ایرانی. به قتل رسید.
- ۱۳۰۴ - ایرج میرزا، شاعر و طنزپرداز معاصر ایران.
- ۱۳۹۰ - سیمین دانشور، نویسنده، شاعر، مترجم ایرانی و همسر جلال آلاحمد (زاده ۸ اردیبهشت ۱۳۰۰)
- ۱۳۹۵ - علی معلم، کارگردان و منتقد سینما
- ۱۳۹۱ - عزیزالله خوشوقت، عالم، عارف و مجتهد ایرانی (زادهٔ ۱۰ مهر ۱۳۰۵ – درگذشتهٔ ۲ اسفند ۱۳۹۱)
منابع
- ↑ کلیات آثار پارسی حکیم عمر خیام. با تحقیق و اهتمام محمد عباسی. تهران، ۱۳۳۸ (صفحه ۲۰۹–۲۱۱).
- ↑ «مقالهای از دکتر شاهین سپنتا». بایگانیشده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافتشده در ۲۴ مه ۲۰۱۱.
- ↑ بوداهای بامیان چگونه به خاک نشست، تارنمای بیبیسی فارسی، نوشتۀ ستار سعیدی، ۱۱ مارس ۲۰۰۵
- ↑ «تقویم رسمی کشور برای سال ۱۳۸۵ هجری شمسی بایگانیشده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine»، استخراج و تنظیم: شورای مرکز تقویم دانشگاه تهران ـ مؤسسهٔ ژئوفیزیک، مناسبتها از: شورای فرهنگ عمومی. دسترسی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۶.
- ↑ «تقویم رسمی کشور برای سال ۱۳۸۵ هجری شمسی بایگانیشده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine»، استخراج و تنظیم: شورای مرکز تقویم دانشگاه تهران ـ مؤسسهٔ ژئوفیزیک، مناسبتها از: شورای فرهنگ عمومی. دسترسی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۶.
- ↑ «پنجم اسفند، روز بزرگداشت خواجهنصیرالدین طوسی و روز مهندسی». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافتشده در ۵ اسفند ۱۳۸۸.
- ↑ «تقویم رسمی کشور برای سال ۱۳۸۵ هجری شمسی بایگانیشده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine»، استخراج و تنظیم: شورای مرکز تقویم دانشگاه تهران - مؤسسهٔ ژئوفیزیک، مناسبتها از: شورای فرهنگ عمومی. دسترسی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۶.
- ↑ تصویر شناسنامه مهندس موسوی
- ↑ محمد مصدق و ملی شدن صنعت نفت
- ↑ «مرکز اسناد انقلاب اسلامی». بایگانیشده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۷. دریافتشده در ۲۴ مه ۲۰۱۱.
- ^ از وبگاه رسمی میراث فرهنگی ایران
- وبگاه زمان
- وبگاه فرهنگستان هنر
- تقویم و گاهشماری، علمی برای زندگی، جاناتان مک ویلسون، مترجم:حبیب بالاوندی، تهران، نشر پروین فرهنگ، چاپ اول:۱۳۸۰، چاپ سوم:۱۳۸۴
- وبگاه زمان
- وبگاه فرهنگستان هنر