زرنیخ
زرنیخ یا اورپیمان (Orpiment) با فرمول شیمیایی As2S3، سولفید آرسنیک، با ساختار بلوری تک‌شیب، این کانی در ۳۰۰ تا ۳۲۵ درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شود. این کانی جزو کانی‌های سمی طبقه‌بندی می‌شود. با آب و هیدروکلریک اسید تمیز می‌شود و در هوا اکسیده می‌گردد. از کانی‌های مشابه آن گوگرد و گرینوکیت را می‌توان نام برد که به وسیلهٔ رخ کامل، جلا، وضعیت رشته‌ای و ورقه‌ای و چگالی بالاتر از گوگرد قابل تفکیک است.
| زرنیخ | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| رده‌بندی | سولفور |
| فرمول شیمیایی (بخش تکراری) | As2S3 |
| دستگاه بلوری | تک‌شیب |
| ویژگی‌ها | |
| رنگ | زرد طلایی، زرد نارنجی، قهوه‌ای |
| رَخ | کامل - مطابق باسطح /۰۰۰۱/ |
| سختی موس | ۱٫۵ تا ۲ |
| جلا | چرب |
| رنگ خاکه | زرد روشن |
| شفافیت | شفاف |
| وزن مخصوص | ۳٫۴۹ |
| ویژگی‌های ظاهری | بلوری، تجمعات ورقه‌ای، پودر، قلوه‌ای |
| کنارزایی | رالگار، سینابر، استیبین |
| توضیح بیشتر | S=۳۹٫۰۹٪ ,As=۶۰٫۹۱٪ همراه با انکلوزیون Hg و Ge |
| کانی همانند | گوگرد، گرینوکیت |
| دلیل‌نام‌گذاری | از نام لاتین aurum به معنی رنگ‌کننده گرفته شده‌است. |
| خاستگاه | هیدروترمال، چشمه‌های آبگرم، ثانوی |
| کاربرد |
|
این کانی تقریباً کمیاب است و در روسیه، یوگسلاوی، آمریکا، پرو و در ایران در معادن زرشوران تکاب یافت می‌شود. بلورهای بزرگ آن در روسیه تا ۶۰ سانتی‌متر و ۳۰ کیلوگرم وزن می‌رسد.
کاربردها
در چین باستان به‌عنوان سم حشرات استفاده میشده است
همچنین در روم و چین باستان برای زهرآلود کردن نوک نیزه و تیر بکار میرفته است
تا قرن نوزدهم میلادی که سمی بودن آن شناخته نبوده به‌عنوان رنگدانه در صنعت به‌کار میرفته است
در ایران و کشورهای خاورمیانه تا چند سال قبل مخلوط آن با آهک به‌عنوان واجبی برای بردن مو به‌کار میرفته است که به نظر میآید مسئولین بهداشتی اخیرا اقدام به اجبار برای تغییر ماده شیمیایی کرده اند.
خودکشی زندانیان توسط خوردن این ماده نشان از دانستن سمی بودن آن داشته است.
ساختار بلور
منابع
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۸ فوریه ۲۰۱۶.
- ↑ Miller, George (1826). Popular philosophy: or, The book of nature laid open upon Christian principles, by the ed. of The Cheap magazine.
- ↑ Mesny, William (1899). Mesny's Chinese Miscellany. China Gazette Office.
- ↑ Fitzhugh, E.W., Orpiment and Realgar, in Artists’ Pigments, A Handbook of Their History and Characteristics, Vol 3: E.W. Fitzhugh (Ed.) Oxford University Press 1997, p. 52.