خزنده‌چهرگان
خزنده‌چهرگان (به انگلیسی: Sauropsida) یکی از دو رده آب‌پرده‌داران (آمنیوت‌ها) هستند که شامل پرندگان، خزندگان و پیراخزندگان (منقرض‌شده) می‌شود. رده دیگر آب‌پرده‌داران هم‌کمانان هستند که شامل پستانداران و خویشاوندان نزدیکشان می‌شود. در طبقه‌بندی‌های جدید خزنده‌چهرگان به عنوان جایگزین رده سنتی و قدیمی خزندگان استفاده می‌شود.
| خزنده‌چهرگان | |
|---|---|
| لاک‌پشت گوش‌سرخ و مرغابی سرسبز دو گونه از خزنده‌چهرگان | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| بالاشاخه: | دوم‌دهانیان |
| شاخه: | طنابداران |
| زیرشاخه: | مهره‌داران |
| فروشاخه: | آرواره‌داران |
| بالارده: | چهاراندامان |
| رده: | خزنده‌چهرگان |
فرگشت
نخستین خزنده‌چهرگان در زیردوره پنسیلوانین به وجود آمدند. خزنده‌چهرگان نخستین بر اساس ساختار جمجمه به دو زیررده بی‌کمانان و دوکمانان تقسیم می‌شدند. آخرین بی‌کمانان در پایان دوره تریاس منقرض شدند و همهٔ خزنده‌چهرگان امروزی از دوکمانان هستند. دوران میانه‌زیستی اوج شکوفایی و تنوع دوکمانان بود در این زمان شاه‌خزندگان گوناگونی پدید آمدند و مهم‌ترین گروه آن‌ها دایناسورها بودند که تا پایان دوران میانه‌زیستی مهم‌ترین و موفق‌ترین جانوران خشکی محسوب می‌شدند. گروه دیگری از شاه‌خزندگان به نام پتروسورها نیز در این دوره مهم‌ترین و بزرگ‌ترین جانوران پروازگر بودند. به موازات دایناسورها و پتروسورها نیز چندین گروه از دوکمانان مانند ماهی‌خزنده‌سانان و نزدیک‌سوسمارسانان نیز به زندگی در دریا خو گرفتند و آبزی شدند. با این وجود با وقوع رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن تقریباً تمامی دایناسورها (به غیر از پرندگان)، همه پتروسورها و بیشتر خزندگان دریایی منقرض شدند. و بسیاری از کنام‌های سابقشان توسط گروه‌های مختلف پستانداران تصرف شد.
رده‌بندی
طبقه‌بندی تا تراز راسته، پس از بنتون، ۲۰۰۴
- زنجیره: آب‌پرده‌داران
- رده هم‌کَمانان
- راسته لگن‌خزندگان *
- راسته ددکمانان
- رده پستانداران
- رده سوسماریان
- زیررده بی کاوان
- راسته سنگ‌پشتان(?)
- زیررده دوکمانان
- راسته کم‌اندام‌سانان
- راسته یونگیناسانان
- فرورده سوسمارماهی‌سانان
- فرورده پولک‌سوسمارریختان
- بالاراسته سوسماربالان
- راسته تخت‌دندانان
- راسته کاذب‌سوسمارسانان
- راسته پلسیوسور (نزدیک‌سوسمارسانان)
- بالاراسته پولک‌خزندگان
- راسته بینی‌سران (سوسمار پل‌دماغی)
- راسته پولک‌داران (مارمولکها و مارها)
- بالاراسته سوسماربالان
- فرورده شاه‌خزنده‌ریختان
- راسته نیاخزندگان (نیاسوسمارسانان)
- دسته شاه‌خزندگان (کهن‌سوسماران یا آرکوسورها)
- زیردسته کروروتارسی (چمباتمه‌ای‌ها)
- بالاراسته تمساح‌ریختان
- راسته تمساح‌سانان (کرُکُدیلیا)
- بالاراسته تمساح‌ریختان
- زیردسته پرنده‌پایان
- فرودسته پرنده‌گَردَنان
- راسته پتروسور (بال‌انگشتی‌ها)
- بالاراسته دایناسورها
- راسته خزنده‌کفلان
- رده پرندگان
- راسته پرنده‌کفلان
- راسته خزنده‌کفلان
- فرودسته پرنده‌گَردَنان
- زیردسته کروروتارسی (چمباتمه‌ای‌ها)
- زیررده بی کاوان
- رده هم‌کَمانان
| Sauropsida |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پانویس
- ↑ amniotes
- ↑ Class
- ↑ Synapsida
- ↑ Pelycosauria
- ↑ Therapsida
- ↑ sauropsida
- ↑ Subclass
- ↑ Anapsida
- ↑ Testudines
- ↑ Diapsida
- ↑ Araeoscelidia
- ↑ Younginiformes
- ↑ Ichthyosauria
- ↑ Infraclass
- ↑ Lepidosauromorpha
- ↑ Superorder
- ↑ Sauropterygia
- ↑ Placodontia
- ↑ Nothosauroidea
- ↑ Plesiosauria
- ↑ Lepidosauria
- ↑ Sphenodontida
- ↑ Squamata
- ↑ Archosauromorpha
- ↑ Prolacertiformes
- ↑ Division
- ↑ Archosauria
- ↑ Subdivision
- ↑ Crurotarsi
- ↑ Crocodylomorpha
- ↑ Crocodylia
- ↑ Avemetatarsalia
- ↑ Infradivision
- ↑ Ornithodira
- ↑ Pterosauria
- ↑ Dinosauria
- ↑ Saurischia
- ↑ Aves
منابع
- "Sauropsida" (به انگلیسی). ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 11 November 2008.