آب‌پرده‌داران
آب‌پرده‌داران یا مشیمه‌داران (نام علمی: Amniota) گروهی از چهاراندامان (جانوران دارای ستون فقرات و دارای چهار اندام) هستند که تخم‌هایشان دارای مشیمه است. مشیمه نوعی تطبیق‌پذیری برای پیدا کردن توانایی تخم‌گذاری بر روی خشکی به جای آب است. اعضای این گروه شامل پستانداران هم‌کمان، خزنده‌چهرگان (خزندگان و پرندگان) و نیاکان سنگواره‌ای آن‌ها هستند. رویان آب‌پرده‌داران، چه درون تخم در مشیمه و چه تخمی که توسط جنس ماده حمل می‌شود، توسط مشیمه و چندین غشا محافظت می‌شود. در پستانداران هودد (مانند انسان)، این غشاها شامل کیسهٔ مشیمه می‌شود که جنین را در بر می‌گیرند. این غشاهای رویانی و نبود مرحلهٔ لاروی آب‌پرده‌داران را از دوزیستان چهاراندام متمایز می‌کند.
| آب‌پرده‌داران | |
|---|---|
| یک بچه لاک‌پشت زمینی در حال بیرون آمدن از تخم مشیمه‌دار خود. | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| زیرشاخه: | آرواره‌داران |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | کامل‌دهانان |
| بالارده: | چهاراندامان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | خزنده‌شکلان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | Amniota هکل، ۱۸۶۶ |
| کلادها | |
فرگشت
نخستین آب‌پرده‌داران (که با نام «آب‌پرده‌داران پایه‌ای» شناخته می‌شوند) شبیه مارمولک‌های کوچک بودند و در حدود ۳۱۲ میلیون سال پیش از دوزیستان خزنده‌شکل در دوره کربونیفر فرگشت یافتند. تخم‌های آنان می‌توانستند بیرون از آب نیز به بقا ادامه دهند و به آن‌ها اجازه دادند که به محیط‌های عمیق‌تری از خشکی پای بگذارند. تخم‌ها همچنین می‌توانستند «تنفس» کنند و این باعث فرگشت یافتن آب‌پرده‌داران به اندازه‌ای بزرگتر شد.
تخم آب‌پرده‌داران واگرایی مهمی را درون مهره‌داران به نمایش می‌گذارد؛ اینکه جانوری که توانایی تولید مثل در خشکی را دارد دیگر نیازی برای بازگشت به آب همانند دوزیستان ندارد. از این نقطه به بعد، آب‌پرده‌داران در سراسر جهان پراکنده شدند و در نهایت مهره‌داران برتر و اصلی خشکی‌زی گشتند.
در زمان کوتاهی پس از آغاز تاریخ فرگشتی آب‌پرده‌داران، دو شاخه اصلی از آب‌پرده‌داران پایه‌ای جدا شدند: هم‌کمانان و خزنده‌چهرگان که هر دو به دوران کنونی نیز راه یافتند. قدیمی‌ترین سنگوارهٔ یک جانور هم‌کمان مربوط به Protoclepsydrops از نزدیک ۳۱۲ میلیون سال پیش است. قدیمی‌ترین سنگوارهٔ یک خزنده‌چهره نیز مربوط به Paleothyris در ۳۰۶ تا ۳۱۲ میلیون سال پیش در میانهٔ دوره پنسیلوانین است.
کلادنما
| آب‌پرده‌داران |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
منابع
- ↑ Benton, Michael J. (1997). Vertebrate Palaeontology (به انگلیسی). London: Chapman & Hall. p. 105–109.
- ↑ Benton M.J. and Donoghue P.C.J. (2006). "Palaeontological evidence to date the tree of life". Molecular biology and evolution (به انگلیسی). London. 24 (1).
- برابرهای «آب‌پرده‌داران» و «مشیمه‌داران» از مرتضی عطری، واژه‌نامهٔ علوم زیستی، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا (۱۳۸۴)