بوتولیسم
بوتولیسم (به انگلیسی: Botulism) یک بیماری نادر ولی به صورت بالقوه کشنده است. بوتولیسم یک بیماری فلج است که عامل ایجادکنندهٔ آن سمی است که توسط باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم تولید می‌شود. شروع بوتولیسم با علائمی همچون ضعف، سختی در دید، احساس خستگی، و سختی در حرف زدن همراه است. علائم بعدی بیماری می‌توانند شامل این موارد باشند: ضعف دست‌ها، عضلات قفسهٔ سینه، و پا. این بیماری معمولاً تأثیری روی خودآگاهی ندارد و ایجاد تب نمی‌کند اما باعث ايجاد گيجی مي‌شود.
| بوتولیسم | |
|---|---|
| نوجوانی ۱۴ ساله دچار بتولیسم. ضعف شدید ماهیچه‌ها و بدنبال آن افتادگی هردو پلک دیده می‌شود. حتی مردمک هم حرکتی ندارد. این کودک در تمام مدت بستری و باوجود بیحرکتی و فلج کامل، هوشیار است. | |
| تخصص | بیماری عفونی (تخصص پزشکی)  |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | A05.1 |
| آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام | 005.1,040.41,040.42 |
| ئی‌مدیسین | article/۲۱۳۳۱۱ |
| پیشنت پلاس | بوتولیسم |
بوتولیسم می‌تواند از چند راه مختلف ایجاد شود. وجود اسپورهای باکتریایی عامل این بیماری در خاک و آب رایج است.
وقتی که این اسپورها در شرایطی قرار بگیرند که سطوح اکسیژن کم باشد و شرایط دمایی خاصی برقرار باشد، سم بوتولینوم تولید می‌کنند. بوتولیسم غذایی زمانی رخ می‌دهد که سم بوتولیسم خورده شود. بوتولیسم نوزادان زمانی رخ می‌دهد که باکتری در روده رشد کرده و سم آزاد کند. اصولاً این بیماری تنها در کودکان زیر شش ماه رخ می‌دهد، چرا که پس از آن سازوکارهای محافظ رشد می‌یابند. بوتولیسم در اثر زخم بیشتر در میان کسانی رخ می‌دهد که مواد مخدر تزریقی استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی اسپورها وارد زخم شده و در غیاب اکسیژن، سم آزاد می‌کنند. بوتولیسم مستقیماً میان انسان‌ها انتقال پیدا نمی‌کند. تشخیص بیماری از طریق یافتن سم یا باکتری در فرد انجام می‌پذیرد.
در اصل، پیشگیری از بوتولیسم از طریق تهیهٔ کامل و مناسب غذا ممکن است. این سم با گرمای بالاتر از ۸۵ درجهٔ سیلسیوس به مدت بالاتر از پنج دقیقه از بین می‌رود. دادن عسل به کودکان زیر یک سال، به خاطر ریسکی که این غذا دارد، توصیه نمی‌شود. درمان بوتولیسم از طریق مادهٔ ضد سم است. برای کسانی که خود نمی‌توانند تنفس کنند، ممکن است تهویه مکانیکی به مدت چند ماه مورد نیاز باشد. برای بوتولیسم زخمی، ممکن است آنتی‌بیوتیک نیز استفاده شود. مرگ و میر در ۵ تا ۱۰ درصد افراد رخ می‌دهد. بوتولیسم می‌تواند حیوانات دیگری را نیز دچار کند.
شیوع
بوتولیسم غذایی اغلب با خوردن غذاهای آلوده کنسروی و به ویژه کنسروهای خانگی ایجاد می‌شود. تعداد مسمومیت‌های بوتولیسم غذایی و نوزادی در سال‌های اخیر کمی کاهش یافته‌است.
بوتولیسم در تمام جهان رخ می‌دهد ولی گزارش‌های مربوط به بروز ان در نقاط مختلف متفاوت است، هر چند این امر می‌تواند به دلیل تفاوت در بروز باشد ولی باید توجه داشت که بیماری بوتولیسم نادر است و لذا ممکن است دلیل اختلاف شیوع در نقاط مختلف مربوط به میزان دسترسی به منابع برای اثبات تشخیص و میزان آشنایی پزشکان با بیماری و همچنین تفاوت‌ها در التزام به گزارش کردن این بیماری به مراجع ذیصلاح باشد. بیشترین ابتلای بوتولیسم در ایران، مربوط به استان‌های گیلان با ۹۰ مورد در طول پنج‌سال و سپس گلستان و به دلیل مصرف فرآورده‌های خانگی همچون اشبل شور، کشک و پنیر تازه و نیز فراورده‌های دریایی همچون جلبک است. کمترین شیوع بوتولیسم تاکنون مربوط به استان آذربایجان غربی، با چهار مورد در طول پنج سال گزارش شده‌است.
علایم
بوتولیسم با علایم دو بینی، دید بلوری، افتادگی پلکها، صحبتهای درهم و نامشخص، اشکال در بلع، خشکی دهان، و ضعف شدید عضلانی و فلج کامل همراه است. بیماری در تمام دوران ابتلاء و فلج، تأثیری بر هوشیاری بیمار ندارد و همچنین تب وجود ندارد. در نوزادان دچار بوتولیسم خواب آلودگی، گریه ضعیف، یبوست و توان عضلانی بسیار ضعیف دیده می‌شود. در صورت عدم درمان اولیه، فلج دست‌ها، پاها و حلق و عضلات تنفسی پیش خواهد آمد. در حالت مسمومیت غذایی نشانه‌های بیماری عموماً ۱۸تا ۳۶ساعت پس از خوردن غذای آلوده ایجاد می‌شود، ولی از ۶ساعت تا ۱۰روز بعد هم احتمال بروز علایم هست.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ "Botulism Fact sheet N°270". World Health Organization. August 2013. Retrieved 24 February 2014.
- ↑ dennis L. Kasper, Anthony s. fauci, stephen L. Hauser, Harrisons Principles of Internal Medicine, 19th Edition (2015), McGraw-Hill Education, page 987, ISBN 978-0-07-180216-1, ISBN 978-0-07-180215-4, MHID: 0-07-180216-9, MHID: 0-07-180215-0
- ↑ توکلی حمیدرضا، زینلی محمد. «وضعیت مسمومیت غذایی بوتولیسم در ایران» (PDF). وزارت بهداشت- درمان و آموزش پزشکی، مرکز مدیریت بیماری‌ها.
- ↑ «انستیتوپاستور تنها مرکز تشخیص بیماری بوتولیسم در ایران». باشگاه خبرنگاران.
- ↑ خبرگزاری سلامت. «مردم استان‌های گیلان و گلستان بیشتر مراقب بوتولیسم باشند». معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان.
- ↑ «وضعیت مسمومیت غذایی بوتولیسم در ایران». جهاد دانشگاهی. زمستان ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ آوریل ۲۰۱۵.
- ↑ Sobel J (October 2005). "Botulism". Clin. Infect. Dis. 41 (8): 1167–73. doi:10.1086/444507. PMID 16163636.