ایراج

این روستا در دهستان نخلستان قرار داشته و براساس سرشماری سال ۱۳۹۵جمعیت آن حدود ۸۰۰نفر (۲۰۰ خانوار) بوده‌است.

این روستا دارای قدمتی ۵۰۰۰ ساله است. ساکنان قدیم آن دین زرتشتی داشته و بقایای قبرستانی بنام گبرها و همچنین دخمه ای ساده و ابتدایی از گبرها موجود میباشد این روستا در گذشته های نه چندان دور بارها مورد تهاجم یاغیان و دزدان قرار گرفته از جمله گروهی از ایل باصری به سرکردگی رمضان خان باصری با کشتن مسعود لشکر قلعه ایراج را به تسخیر خود در میاورد و مدتهای در ایراج و دیگر روستاها به اذیت و آزار و غارت مشغول بوده است. ایراج در دل کویر و در میان چندین روستای دیگر قرار دارد و دارای یک قلعه بسیار قدیمی که منحصر به فرد میباشد و بر بالای تپه ای واقع شده و در قدیم تراکم خانه ها در اطراف قلعه بیشتر بوده است قلعه در مکانی واقع شده که دیدبانها میتوانستند از چند کیلومتری متجاوزین را رصد کنند بجز از غرب بخاطر کوهها و تپه ها که برجی دیدبانی در قسمت غربی قلعه بر روی تپه ای واقع شده که ساکنین قلعه غافلگیر نشوند این قلعه در طول تاریخ یکبار توسط اعراب علوی و دیگر بار توسط قوای دولتی برای بیرون راندن رمضان خان باصری تخریب شده و هم اکنون مخروبه ای از ۳ طبقه آن باقیست همچنین درخت سروی با قدمت بیش از ۱۰۰۰ سال که یادگاریست از زرتشتیان و ساکنان قدیم روستا.از تپه های باستانی روستا اشیایی مربوبط به ۲ تا ۳ هزار سال قبل از میلاد کشف شده است.

وجه تسمیه

گویند ایرج و مهرک دو برادر بودند. ایراج روستای ارابه (ایراج) را بنیاد نهاد و مهرک روستای مهرجان را. چون کاریز مهرجان کم‌آب بود مهرک از برادر خواست تا شب‌هنگام آب ایراج به مهرجان برود. ایرج پذیرفت. دو برادر جویی کندند و با ساروج و سنگ استوار ساختند و آب ایراج در این جوی به سوی مهرجان روان گردید. آثار این جوی بین دو روستا که بیش از سه فرسنگ با هم فاصله دارند اکنون بر جای است.

در این روستا ۳۳ چشمه آب شیرین و گورا از قدیم تا به حال وجود دارد که از خانه های قدیم سرچشمه میگیرند و بعد از به هم پیوستن آنها راهی کشتخوان سرسبز ایراج میشود و درختان میوه را در دل کویر سیراب میکند.

محصولات باغی این روستا انار . آلو . سیب . گلابی . زردآلو. هلو . گردو توت سیاه و سفید و انواع انگور و آلبالو و گیلاس و خرما و انجیر سبز و سیاه و زیتون و غیره... است و محصولات زراعی آن گندم . جو . لوبیا .عدس . کنجد و غیره ... است. اهالی روستا به کار کشاورزی و دیگر مشاغل روستا دامداری و کار در معادن اطراف می‌باشد. جمع آوری گیاهان کوهی نیز در کنار امور دیگر به آنان کمک می‌کند. سیستم آبیاری مزارع از طریق چند استخر آب و جوی‌های سیمانی است. کوه‌های اطراف این روستا بشدت مورد حفاظت محیط زیست می‌باشد که دلیل آن وجود صیادان و صید بی رویه در این منطقه بسیار زیباست. جانوران وحشی در این روستا عبارتند از یوز گرگ شغال و روباه و پرندگانی چون باز عقاب و زاغ کلاغ کل و بز کویی و آهو بره و کبک و طیهو از حیواناتی است که محافظت شده اند

شغل اکثر ساکنان روستا کشاورزی و دامداری بوده و در قدیم برای امرار معاش از سوزاندن بوته‌های بادام کوهی و دیگر درختان زغال‌هایی را در چاه‌های زغال بدست می‌آوردند و برخی دیگر در معادن اطراف مشغول به کار بوده‌اند.