حساب کاربری
​
زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
لینک کوتاه

استیلای روسیه بر قفقاز

استیلای روسیه بر قفقاز (انگلیسی: Russian conquest of the Caucasus) مجموعه‌ای از اقدامات امپراتوری روسیه در قرن‌های هجدهم و نوزدهم میلادی برای گسترش قلمروی خود بر سرزمین‌های مابین دریای سیاه و دریای خزر است که شامل کشورهای امروزیِ گرجستان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان، و بخش‌هایی از ایران و ترکیه، و نیز منطقهٔ قفقاز شمالی در خاک روسیه می‌باشد. بخش اصلی اقدامات نظامی امپراتوری روسیه در فاصلهٔ سال‌های ۱۸۰۰ تا ۱۸۶۴ میلادی رخ داد که علاوه بر جنگ با ایران قاجاری و امپراتوری عثمانی، شامل نبردهای متعددی با حاکمان مستقل و نیمه‌مستقل محلی نیز بود.

استیلای روسیه بر قفقاز
بخشی از توسعهٔ سرزمینی روسیه

سمت راست: صحنه‌ای از نبرد سلطان‌آباد. سمت چپ: صحنه‌ای از نبرد آخِسْقه
تاریخدسامبر ۱۸۰۰ – ژوئن ۱۸۶۴
موقعیت
قفقاز
نتایج
  • ضمیمه شدن قفقاز به خاک روسیه
  • سرکوب شورش‌های محلی
تغییرات
قلمرو
  • مناطق داغستان، شرق گرجستان و خان‌نشین‌های قفقاز براساس عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای از پادشاهی ایران جدا شد
  • مناطق غرب گرجستان و جنوب غربی قفقاز براساس عهدنامه‌های بخارست و ادرْنه از امپراتوری عثمانی جدا شد
  • طرف‌های درگیر

    امپراتوری روسیه

    • نایب‌الملک‌نشین قفقاز

    پشتیبانی توسط:
    امپراتوری فرانسه (۱۰–۱۸۰۷)


    پادشاهی کارتیل-کاخت (۰۱–۱۸۰۰)

    ایران قاجاری (۱۳–۱۸۰۴؛ ۲۸–۱۸۲۶)

    پشتیبانی توسط:
    امپراتوری فرانسه (۱۸۰۷)
    امپراتوری بریتانیا (۱۳–۱۸۰۹؛ ۲۸–۱۸۲۶)

    امپراتوری عثمانی امپراتوری عثمانی (۱۲–۱۸۰۶؛ ۲۹–۱۸۲۸؛ ۵۶–۱۸۵۴)

    • پادشاهی ایمرتی (۰۴–۱۸۰۰)
      • مینگرل (۰۳–۱۸۰۰)
      • اَبْخازیه (۱۰–۱۸۰۸)
      • گوریه (۱۰–۱۸۰۰)
      • سوانتی (۱۰–۱۸۰۰)
    پشتیبانی توسط:
    امپراتوری بریتانیا (۵۶–۱۸۵۴)

    امامت قفقاز (۵۹–۱۸۲۸)
    چرکسیه (۶۴–۱۸۰۰)
    کاباردیه (۲۵–۱۸۰۰)


    سوانتی (۵۷–۱۸۵۴)
    آبخاز (۵۶–۱۸۵۵)
    فرماندهان و رهبران

    پاول یکم (۰۱–۱۸۰۰)
    الکساندر یکم (۲۵–۱۸۰۱)
    نیکلای یکم (۵۵–۱۸۲۵)
    الکساندر دوم (۶۴–۱۸۵۵)

    • کارل کنورینگ (۰۲–۱۸۰۰)
    • پاول سیسیانوف † (۰۶–۱۸۰۲)
    • ایوان گودوویچ (۰۹–۱۸۰۶)
    • الکساندر تورماسوف (۱۱–۱۸۰۹)
    • فیلیپ پائولوچی (۱۲–۱۸۱۱)
    • نیکلای رتیشچف (۱۶–۱۸۱۲)
    • الکسی یرمولوف (۲۷–۱۸۱۶)
    • ایوان پاسکویچ (۳۱–۱۸۲۷)
    • جرج فون روسن (۳۸–۱۸۳۱)
    • یوگنی گولووین (۴۲–۱۸۳۸)
    • الکساندر نیدگاردت (۴۴–۱۸۴۲)
    • میخائیل ورونتسوف (۵۴–۱۸۴۴)
    • نیکلای مورایوف-آمورسکی (۵۶–۱۸۵۴)
    • الکساندر باریاتینسکی (۶۲–۱۸۵۶)
    • میخائیل نیکلایویچ (۶۴–۱۸۶۲)

    گیورگی دوازدهم (۱۸۰۰)
    دیوید دوازدهم (۰۱–۱۸۰۰)

    فتحعلی‌شاه (۱۳–۱۸۰۴؛ ۲۸–۱۸۲۶)

    • عباس میرزا (۱۳–۱۸۰۴؛ ۲۸–۱۸۲۶)

    امپراتوری عثمانی سلیم سوم (۰۷–۱۸۰۰)
    امپراتوری عثمانی مصطفی چهارم (۰۸–۱۸۰۷)
    امپراتوری عثمانی محمود دوم
    (۱۲–۱۸۰۸؛ ۲۹–۱۸۲۸)
    امپراتوری عثمانی عبدالمجید یکم (۵۵–۱۸۵۳)

    • سلیمان دوم (۰۴–۱۸۰۰)
      • گریگول دادیانی (۰۲–۱۸۰۰؛ ۰۳–۱۸۰۲)
      • تاریل دادیانی (۱۸۰۲)
      • اصلان بیگ شرواشیدزه (۱۰–۱۸۰۸)

    غازی ملا † (۳۲–۱۸۲۹)
    حمزه بیگ † (۳۴–۱۸۳۲)
    شیخ شامل (۵۹–۱۸۳۴)
    قز بیگ شارالوقا (کبج) (۴۰–۱۸۳۷)
    صفر بیگ ظن‌زاده (۵۶–۱۸۵۴)


    کنستانتین دادشکلیانی (۵۷–۱۸۵۴)
    حمید بیگ شرواشیدزه (۵۶–۱۸۵۵)
    واحدهای درگیر

    ارتش امپراتوری روسیه

    • قوای قفقاز

    قشون ایران

    • نظام جدید
    ارتش عثمانی ن/م

    جستارهای وابسته

    • جنگ‌های ناپلئونی

    منابع

      مطالعه بیشتر

      • Atkin, Muriel (1980). Russia and Iran, 1780–1828. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN 978-0816609246.
      • Baddeley, John F. (1908). The Russian Conquest of the Caucasus. London: Longmans, Green and Co.
      آخرین نظرات
      • ارمنستان
      • ترکیه
      • دریای سیاه
      • جمهوری آذربایجان
      • ایران
      • دریای خزر
      • ترکیه
      • ایران
      • ترکیه
      • ایران
      • ایران
      • ارمنستان
      • گرجستان
      • جمهوری آذربایجان
      • ایران
      • جمهوری آذربایجان
      • ترکیه
      کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.