ارتش جمهوری‌خواه ایرلند (۱۹۲۲–۱۹۱۹)

ارتش آزادی‌خواه ایرلند (ایرلندی: Óglaigh na hÉireann) سازمانی انقلابی و نظامی بود که برای باز پس‌گیری ایرلند از بریتانیا و سپس برای اتحاد دو ایرلند (جنوبی و شمالی) تشکیل شد. بیشتر نمایندگان ارتش را سازمان داوطلبان ایرلندی تشکیل می‌دادند؛ سازمانی که در ۲۵ نوامبر ۱۹۱۳ تأسیس شده بود و در آوریل ۱۹۱۶ قیام عید پاک را علیه سلطه بریتانیا ترتیب داده بود. سه سال پس از قیام، ارتش آزادی‌خواه توسط اعضای برجسته سازمان داوطلبان بنیان نهاده شد. از آن پس تا سال ۱۹۲۱ و جنگ استقلال ایرلند، آزادی خواهان عملیات چریکی وسیعی علیه استعمارگران انگلیسی ترتیب دادند.

سرانجام در سال ۱۹۲۲، ایرلند جنوبی با نام دولت آزاد ایرلند به استقلال واقعی رسید. شش استان در شمال ایرلند در اشغال پادشاهی متحد باقی‌ماندند که ایرلند شمالی است. همین مسئله (ایرلند شمالی) شکافی در سازمان به‌وجود آورد. اعضایی که از صلح با انگلستان پشتیبانی می‌نمودند به رهبری مایکل کولینز هسته ارتش ملی ایرلند (ارتش دولت آزاد) را تشکیل دادند. گروه دوم که مخالف سازش بود و خواستار آزادی سراسر خاک ایرلند بود، نام خود را (ارتش جمهوریخواه) حفظ نمود و در سالهای ۱۹۲۲ تا ۲۳ با همرزمان پیشین خود وارد جنگ داخلی شد. ارتش در جنگ داخلی شکست خورد و بار دیگر با هدف سرنگونی دولت آزاد ایرلند و ایرلند شمالی آغاز به کار کرد.