ابراهیم قوام

پدرش حبیب‌الله خان قوام‌الملک و خاندانش حدود دویست سال کلانتر و حاکم فارس بودند و تقریباً حکومتی مستقل در جنوب ایران داشتند. بیست ساله بود که پدرش کشته شد و لقب قوام الملک به وی به ارث رسید.

پس از به سلطنت رسیدن رضاشاه، ابراهیم قوام به نمایندگی شیراز به مجلس شورای ملی رفت (دوره ششم) و این کرسی را تا سه دوره بعد نیز حفظ کرد. رضاشاه خاندان قوام را مجبور کرد به تهران کوچ کنند. از اواسط دوره هشتم در آبان ۱۳۱۰ قوام دیگر در مجلس حضور نیافت و دولت با تصویب مجلس در هفدهم خرداد ۱۳۱۱ همه املاک او را در فارس با املاک دولتی در اشرف، سمنان، دامغان، نیشابور، کاشان و تورقوزآباد تهران معاوضه کرد.

در دوره نهم، قوام که دیگر املاکی در فارس نداشت، به نمایندگی از بلوچستان به مجلس رفت. در همین دوره رضاشاه به او سوءظن پیدا کرد و سرانجام در نوزدهم آذر ۱۳۱۲ محمود جم وزیر داخله مصوبه سلب مصونیت قوام را از مجلس گرفت و او را به زندان انداختند. مهم‌ترین دلیل دشمنی رضاشاه با ابراهیم قوام رابطه بسیار نزدیک او با انگلیسیها و عمل خودمختار بدون توجه به حکومت مرکزی بود. اما ابراهیم قوام پس از آزادی از زندان گرچه دیگر در دوره رضا شاه سمتی نداشت، توانست قدرت و نفوذ خانواده‌اش را در تهران حفظ کند. پسرش علی محمد قوام با اشرف پهلوی ازدواج کرد که ثمره این ازدواج، شهرام پهلوی‌نیا بود.

در سال ۱۳۱۸ رضا شاه دستور تأسیس «باشگاه ملى هوانوردی» را برای پایه‌ریزی هوانوردی تجاری داد، قوام به ریاست هیئت مدیره باشگاه انتخاب شد. این باشگاه با پولی که مستقیما از مردم جمع‌آوری شد، ۲۵ فروند هواپیما از آمریکا خرید و فرودگاه مهرآباد را ساخت. اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰ باعث توقف فعالیت باشگاه شد.

در شهریور ۱۳۲۰ که متفقین ایران را اشغال کردند، رضاشاه از ابراهیم قوام خواست به نزد نماینده انگلستان سر ریدرز بولارد برود و درخواست پناهندگی کند ولی نماینده انگلستان درخواست رضاشاه را رد کرد. سال بعد، قوام استاندار فارس شد بعدها مدتی نیز ریاست سازمان هواپیمای را بر عهده داشت. در سال ۱۳۲۸ قوام به نمایندگی استان فارس در نخستین دوره مجلس سنا انتخاب شد.

روابط خانواده ابراهیم قوام و خانواده‌اش با دولت انگلستان بسیار صمیمی بود. وقتی روستای قلهک در شمیران به سفارت انگلیس در تهران داده شد، باغی به مساحت ده هزار متر مربع نیز به ابراهیم قوام دادند که هنوز در خیابان یخچال تهران وجود دارد. نارنجستان قوام را نیز خاندان قوام در شیراز در سال ۱۲۴۹ خورشیدی ساختند. قوام دارای اراضی زیادی نیز در منطقه علی‌آباد شیراز بود که به خواهرش خورشید کلاه قوام واگذار شد.

اسدالله علم نیز خود با دختر ابراهیم قوام، ملک تاج ازدواج کرد. محمدرضا پسر دیگر ابراهیم قوام، دختر سرلشکر ظفر الدوله مقدم را به زنی گرفت و دختر دیگر ابراهیم قوام همسر ابوالقاسم نفیسی شد.

• خاندان قوام شیرازی
• ابراهیم خان کلانتر