پولسپولس، بولوس یا پولس رسول (عبری:שאול התרסי شائول طرسوس، یونانی:Σαούλ شائول و Σαούλ سوئولوس و Παῦλος پولوس) از نخستین مبلغان نامدار و اثرگذار مسیحیت بوده است. ۱ - اجمالی از زندگی ویپولس در زبان یونانی به معنای «کوچک» و نام یکی از نخستین مبلغان نامی و اثرگذار دین مسیح علیه‌السّلام است که حدود سال دهم پس از میلاد در شهر «طرسَوسِ کیلیکیا» به دنیا آمد. [۱]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۷۹.
[۲]
دائرة المعارف بستانی، ج۵، ص۶۹۹.
نام عِبری او را «شاؤل» گفته‌اند. [۳]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۸۰.
[۴]
دائرة المعارف بستانی، ج۵، ص۶۹۹.
وی در خانواده‌ای یهودی ، فریسی مذهب و به احتمال زیاد برخوردار از موقعیت ممتاز اجتماعی متولد شد و براساس آموزه‌های مذهب یاد شده تعلیم یافت. [۵]
تاریخ جامع ادیان، ص۶۱۴.
[۶]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۸۰.
۱.۱ - پیرو دین یهودبراساس گزارش‌های رسیده، پولس که پیش از ایمان به مسیح علیه‌السّلام؛ به عنوان عالمی متبحر، متعصب و صاحب نفوذ یهودی بود و به دستور احبار یهود به آزار واذیت، تهدید و کشتار مسیحیان می‌پرداخت، [۷]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۸، ص۳.
[۸]
قاموس کتاب مقدس، ص۳۲۸.
[۹]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۴۸۱.
[۱۰]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۲۴، ص۹-۱۷.
۱.۲ - تغییر در آئیندر راه سفر به دمشق برای دستگیر کردن مسیحیان نو ایمان و در حادثه‌ای مکاشفه مانند، بینایی خود را از دست داد و پس از سه روز شفا یافت. او پس از این حادثه به آیین مسیح علیه‌السّلام گروید و عیسی را پسر خدا خواند. [۱۱]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۹، ص۱-۳۱.
[۱۲]
تاریخ جامع ادیان، ص۶۱۴-۶۱۵.
[۱۳]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۸۰-۶۸۱.
از این تاریخ به بعد، پولس در شمار یکی از مبلغان پرتلاش مسیحیت درآمده؛ در جریان سفرهای فراوان، گسترده، دراز مدت و پر زحمت به مناطقی از جزیره قبرس ، عربستان ، فلسطین ، آسیای صغیر، مقدونیه و یونان [۱۴]
قاموس کتاب مقدس، ص۲۳۰-۲۳۲.
[۱۵]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۸۲-۶۸۶.
[۱۶]
دائرة المعارف بستانی، ج۱، ص۷۰۱-۷۰۰.
به تبلیغ و ترویج آیین مسیح علیه‌السّلام و ساختن کلیسا در برخی شهرها می‌پردازد. او در بیشتر مناطق با مخالفت و آزار و اذیت یهودیان متعصب روبرو شده، چندین بار نیز به زندان می‌افتد. یک بار نیز از سنگسار شدن جان سالم به در می‌برد. [۱۷]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ص۱۳.
[۱۸]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۸۱-۶۸۶.
[۱۹]
تاریخ جامع ادیان، ص۶۱۵.
۲ - زمان ایمان آوردن پولسبرخی به اشتباه، پولس را از حواریان عیسی علیه‌السّلام پنداشته‌اند [۲۱]
مروج الذهب، ج۱، ص۳۲۵.
[۲۲]
تاریخ جامع ادیان، ص۶۱۴.
و این برخلاف کتاب مقدس و منابع دیگر است. [۲۳]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۱، ص۱۳-۲۶.
[۲۴]
مقارنة الادیان المسیحیه، ج۲، ص۱۶۵.
[۲۵]
تاریخ طبری، ج۱، ص۳۵۴.
از گزارش عهد جدید برمی آید که ایمان آوردن وی پس از مسیح علیه‌السّلام بوده است. [۲۶]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ص۱-۹.
۳ - فعالیت‌های تبلیغیپولس افزون بر سفرهای یاد شده، بالغ بر ۱۴ نامه نیز به مسیحیان نو ایمان برخی مناطق نوشته است. این نامه‌ها که ضمیمه عهد جدید است به موضوعاتی چون رستاخیز ، شخصیت عیسی علیه‌السّلام؛ رفع قوانین ظاهری شریعت و اختلاف نژادی و زبانی، آزادی بشر از گناه ، ازدواج و روابط جنسی و مسائل مربوط به نظام کلیسایی پرداخته است. [۲۷]
کتاب مقدس، رسائل پولس.
۴ - سرانجام پولسوی سرانجام به سال ۶۸ میلادی و در پنجمین سفر خود به اورشلیم ( بیت المقدس )؛ هنگام تبلیغ و در پی شورش یهودیان از سوی حاکم رومی شهر دستگیر و برای محاکمه به شهر رُم فرستاده می‌شود و پس از مدتی زندانی شدن، همانند یک آشوبگر که امنیت کشور پهناور روم را بر هم زده است او را می‌کشند. [۲۸]
تاریخ جامع ادیان، ص۶۱۸.
۵ - نقش پولس در ترویج مسیحیتپولس نقش مهمی در گسترش مسیحیت داشت. آرای ابداعی او عقاید رایج مسیحی را پدید آورد و آیین مسیحیت را به صورت دینی مستقل از آیین یهود مطرح ساخت، به گونه‌ای که وی را پس از مسیح علیه‌السّلام دومین مؤسس مسیحیت لقب داده‌اند. [۲۹]
تاریخ جامع ادیان، ص۶۱۴.
[۳۰]
قاموس کتاب مقدس، ص۲۳۰.
ویل دورانت ، الهیات پولس را اساس شکل گیری مسیحیت می‌داند. [۳۱]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۷۵.
عقایدی چون الوهیت و فرزند خدا بودن عیسی علیه‌السّلام؛ [۳۲]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۹، ص۲۰-۲۱.
[۳۳]
نامه به کولسیان، ۱، ص۱۵-۱۸.
مصلوب شدن وی به عنوان کفاره گناهان بشر ، [۳۴]
کتاب مقدس، نامه اول قرنتیان، ۵، ص۸.
[۳۵]
نامه رومیان، ۵، ص۱۸.
[۳۶]
کتاب مقدس، نامه اول قرنتیان، ۱۵، ص۴-۲۳.
مانع بودن احکام شریعت موسی علیه‌السّلام از رسیدن یهود به عدالت ، [۳۷]
کتاب مقدس، نامه رومیان، ۹، ص۳۰-۳۳.
کافی بودن ایمان قلبی به عیسی علیه‌السّلام در نیل به کمال و بی نیازی از عمل به تکالیف شرعی [۳۸]
کتاب مقدس، نامه کولسیان، ۲، ص۹-۲۳.
و نفی سنت ختنه [۳۹]
کتاب مقدس، نامه غلاطیان، ۵، ص۲-۶.
[۴۰]
کتاب مقدس، نامه غلاطیان، ۶، ص۱۵.
و ازدواج شرعی [۴۱]
کتاب مقدس، نامه اول قرنتیان، ۷، ص۱.
نخستین بار از سوی او مطرح شد. وی مدعی بود که از سوی عیسی علیه‌السّلام مامور به ابلاغ این عقاید و احکام است، [۴۲]
کتاب مقدس، نامه اول قرنتیان، ۱، ص۱۷.
در حالی که تعالیم یاد شده با نص سخنان و اعمال عیسی علیه‌السّلام که در اناجیل رسمی آمده است منافات دارد. [۴۳]
کتاب مقدس، انجیل متی، ۵، ص۱۷-۱۸.
[۴۴]
کتاب مقدس، انجیل متی، ۱۹، ص۱۶-۲۰.
آرای پولس سرانجام رویگردانی گروهی از مسیحیان از او را در پی داشت، به گونه‌ای که وی ناگزیر و برای رهایی از سرزنش مخالفان، سنت «تطهیر» را انجام داد. [۴۵]
انجیل برنابا، ص۱۸۰.
« برنابا » برخی حواریان و رسولان، به ویژه پولس را در تحریف تعالیم عیسی علیه‌السّلام دخیل می‌داند و در کتابش به مخالفت با آرای او پرداخته است، [۴۶]
انجیل برنابا، ص۲-۱۰.
[۴۷]
انجیل برنابا، ۵۲، ص۱۰-۱۴.
[۴۸]
انجیل برنابا، ۱۲۸، ص۸.
[۴۹]
انجیل برنابا، ۲۱۲، ص۵-۶.
[۵۰]
انجیل برنابا، ۲۱۸، ص۳.
[۵۱]
انجیل برنابا، ۲۲۲، ص۳-۳۳۷.
چنان که شماری از دانشمندان و الهی دانان مسیحی نیز عقاید و آرای ابداعی پولس به ویژه اعتقاد به الوهیت عیسی علیه‌السّلام را متاثر از عرفان و عقاید شرک آلود یونانی دانسته‌اند [۵۲]
انجیل برنابا، ص۱۴۷.
[۵۳]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۸۹-۶۹۰، تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۹۶.
و بر این باورند که «مسیحیت تاریخی»، زاییده افکار پولس است و با «مسیحیت راستین» تفاوت فراوانی دارد. [۵۴]
تاریخ تمدن، ج۳، ص۶۹۶-۶۹۷.
[۵۵]
انجیل برنابا، ص۱۸۲.
۶ - یادکرد پولس در تفاسیراینکه رسولان سه گانه پیامبران الهی بودند یا فرستادگان عیسی علیه‌السّلام مورد اختلاف است. شمار قابل توجهی از مفسران شیعه [۵۷]
مجمع البیان، ج۸، ص۶۵۴.
و سنی [۵۹]
جامع البیان، ج ۱۲، ص۱۸۷.
ظاهر آیات را مؤید دیدگاه نخست می‌دانند، زیرا ارسال رسولان به خداوند نسبت داده شده است و پیامبر بودن آنان را می‌رساند و درست بر همین اساس است که کافران با تصور اینکه پیامبر نمی‌تواند از سنخ بشر باشد در مقام تکذیب آنان گفتند: «ما اَنتُم اِلاّ بَشَرٌ مِثلُنا». دیدگاه دوم که رسولان را فرستادگان عیسی علیه‌السّلام می‌داند در توجیه ظاهر آیات می‌گوید که چون عیسی علیه‌السّلام آنان را به فرمان خدا فرستاده بود، برای همین، ارسال آنها به خداوند نسبت داده شده است. [۶۳]
جامع البیان، ج ۱۲، ص۱۸۶.
[۶۵]
الدرالمنثور، ج۵، ص۴۹۰.
صاحبان این دیدگاه که اغلب از مفسران نخستین و افراد آشنا به منابع اهل کتاب بوده، مراد از «القَریةَ» را همان « انطاکیه » می‌دانند، در تعیین نام و ترتیب فرستادن رسولان یاد شده دیدگاه یکسانی ندارند؛ برخی یوحنّا و پولس را دو رسول نخست و شمعون را رسول سوم و بعضی پولس را سومین رسول دانسته‌اند، چنان که برخی دیگر، پولس را در شمار آن سه ندانسته‌اند. [۶۶]
تفسیر بغوی، ج۴، ص۶.
[۶۷]
روح المعانی، ج ۱۲، ص۳۳۰.
[۶۸]
زادالمسیر، ج۷، ص۱۰.
فارغ از اختلافات و تردیدهای یاد شده، حتی براساس دیدگاه دوم نیز پولس نمی‌تواند جزو آن رسولان باشد، زیرا با ایمان وی پس از عیسی علیه‌السّلام و نقش وی در تحریف تعالیم وحیانی او سازگار نیست. به نظر می‌رسد که این دیدگاه که از سوی افرادی چون ابن عباس ، کعب الاحبار و وهب بن منبه گزارش شده تلاش ناموفقی است برای تطبیق آیات یاد شده بر برخی گزارش‌های کتاب مقدس، در حالی که با یکدیگر سازگار نیست. [۶۹]
التحریر و التنویر، ج۲۲، ص۲۰۷.
از کتاب مقدس چنین بر می‌آید که شهر انطاکیه شام ، از مهم‌ترین کانون‌های دینی مسیحیت بوده است که مبلغان، از جمله پولس از آنجا روانه سفرهای تبلیغی می‌شده‌اند؛ [۷۰]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۱۳، ص۱-۳.
همچنین در این شهر است که روح القدس ، برنابا و پولس را برای امر مهم تبلیغ برمی گزیند. [۷۱]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۱۳، ص۲.
آن دو در یکی از سفرها و به همراه یوحنا به شهر انطاکیه پیسیّدیه می‌رسند؛ اما هیچ گزارشی از نزول عذاب الهی بر مردمان آن وجود ندارد، [۷۲]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۱۳، ص۱۴-۵۲.
در حالی که قرآن از عذاب «اَصحابُ القَریَة» گزارش می‌کند. نکته دیگر، که از کتاب مقدس برمی آید آن است که یوحنا از آغاز به همراه آن دو بوده است؛ [۷۵]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۱۳، ص۴.
نه آنکه پس از تکذیب و زندانی شدن به آنها بپیوندد، در حالی که قرآن ارسال رسول سوم را پس از تکذیب دو رسول اول می‌داند. و اساساً این حوادث و سفرها پس از عیسی علیه‌السّلام بوده است [۷۷]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ۱۳، ص۱-۱۳.
[۷۸]
قاموس کتاب مقدس، ص۲۳۱.
[۷۹]
دائرة المعارف بستانی، ج۱، ص۷۰۰.
و گزارشی مانند آنچه که قرآن درباره اصحاب القریه آورده، در کتاب مقدس وجود ندارد. برخی نیز در ردّ دیدگاه دوم گفته‌اند که داستان فرستادگان عیسی علیه‌السّلام پس از نزول تورات بوده و خداوند پس از آن، هیچ قومی را با عذاب هلاک نساخته، بلکه مؤمنان را مامور قتال با مشرکان می‌کرده است، در حالی که خداوند از عذاب اهل قریه، در پی تکذیب آن سه رسول یاد می‌کند، بنابراین آنان نمی‌توانند مصداق رسولان سه گانه باشند و «القَریَة» انطاکیه‌ای غیر از انطاکیه مشهور یا اساساً شهر دیگری است. [۸۲]
تفسیر ابن کثیر، ج۳، ص۵۷۷.
۷ - تحریف دین مسیحنقش پولس در تحریف آیین مسیح علیه‌السّلام در ذیل آیه «و قالَتِ الیَهودُ عُزَیرٌ ابنُ اللّهِ و قالَتِ النَّصـرَی المَسیحُ ابنُ اللّهِ...» نیز در قالب داستانی افسانه مانند از سوی برخی مفسران یاد شده است. براساس این داستان، وی در پی جنگ یهود و نصارا و با هدف گمراهی دینی مسیحیان، در ظاهر به آیین عیسی علیه‌السّلام ایمان آورده و پس از مدتی ایده‌های تثلیث ، فرزند خدا بودن عیسی علیه‌السّلام و الوهیت او را مطرح می‌سازد. در این گزارش، وی سرانجام خودکشی می‌کند و مسیحیت پس از وی چند فرقه می‌شود. [۸۴]
روض الجنان، ج۹، ص۲۲۱-۲۲۲.
این داستان که ایمان آوردن پولس را ۸۱ سال پس از عروج عیسی علیه‌السّلام ذکر می‌کند با گزارش کتاب مقدس درباره زمان ایمان و نیز کشته شدن او سازگار نیست [۸۵]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ص۹.
[۸۶]
معجم الایمان المسیحی، ص۱۱۸.
و در واقع می‌توان آن را بازتابی از گزارش‌های مربوط به نقش وی در تحریف آموزه‌های مسیح دانست که در قالب داستان در آمده است، افزون بر آن، این داستان در منابع تفسیری هم مورد توجه چندانی قرار نگرفته و علاوه بر ابوالفتوح [۸۷]
روض الجنان، ج۹، ص۲۲۱-۲۲۲.
ذیل آیه ۳۰ توبه تنها قرطبی در ذیل آیه ۱۷۱ نساء آن را به عنوان قولی ضعیف آورده است. [۸۸]
تفسیر قرطبی، ج۶، ص۱۸.
در ذیل آیه ۱۴ صفّ نیز قولی نقل شده که مراد از «الذین آمنوا» در تعبیر «فَاَیَّدنَا الَّذینَ ءامَنوا عَلی عَدُوِّهِم فَاَصبَحوا ظـهِرین...» رسولان عیسی علیه‌السّلام از جمله پولس است که به همراه فطرس برای تبلیغ به روم فرستاده شد؛ اما چنان که قرطبی نیز گفته [۹۲]
تفسیر قرطبی، ج۱۸، ص۵۹.
این قول ضعیف است، زیرا اولاً ظاهر آیه با توجه به بخش‌های آغازین آن، تایید مؤمنان بنی اسرائیل در برابر کافران آن قوم و نه دیگر کافران را می‌رساند. ثانیاً در کتاب اعمال رسولان از همراهی فطرس با پولس در سفر رم یادی نشده است. [۹۳]
کتاب مقدس، اعمال رسولان، ص۹.
[۹۴]
قاموس کتاب مقدس، ص۲۳۲-۲۳۱.
نام پولس در احادیث اسلامی نیز آمده است؛ در برخی احادیث از وی به عنوان گمراه کننده قوم نصارا و در کنار افرادی چون قابیل ، نمرود ، فرعون و یهود (گمراه کننده قوم یهود) یاد شده است که در قسمتی از جهنم به نام « سَقَر » معذب خواهد شد و در برخی دیگر از روایات از شیاطینی که پس از انبیا مردم را گمراه ساخته‌اند یاد شده و پولس شیطانی خوانده شده است که پس از عیسی علیه‌السّلام مردم را به بیراهه کشاند. [۹۶]
بحارالانوار، ج۸، ص۳۱۰-۳۱۱.
۸ - فهرست منابعانجیل برنابا؛ بحارالانوار؛ تاریخ الامم و الملوک، طبری؛ تاریخ تمدن؛ تاریخ جامع ادیان؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ تفسیر التحریر و التنویر؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر؛ تفسیر نورالثقلین؛ جامع البیان عن تاویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ الجواهرالحسان فی تفسیر القرآن، ثعالبی؛ دائرة المعارف بستانی؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالماثور؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ روض الجنان و روح الجنان؛ زادالمسیر فی علم التفسیر؛ قاموس کتاب مقدس؛ کتاب مقدس؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ مروج الذهب و معادن الجوهر؛ معالم التنزیل فی التفسیر و التاویل، بغوی؛ معجم الایمان المسیحی؛ مقارنة الادیان المسیحیة والیهودیه؛ المیزان فی تفسیر القرآن. ۹ - پانویس
۱۰ - منبعدانشنامه موضوعی قرآن کریم، برگرفته از مقاله «پولس». |