همسردارییکی از موضوعات مهمی که هر مؤمنی خواهان فهم آن از کلام گهربار معصومین (علیهم‌السّلام) است، موضوع «آیین همسرداری» است. بدین منظور، بر آن شدیم تا به «آیین همسرداری در احادیث اسلامی» نظری بیفکنیم و چند حدیث در این زمینه را برگزینیم و با ترجمه‌هایی دقیق و روان همراه سازیم و زمینه تدبر فراهم کنیم و این نکته را نیز خاطرنشان کنیم که احادیث آغازین آن‌ها مربوط به «اخلاق شوهر نسبت به همسر» و احادیث پسین آن‌ها مربوط به «اخلاق زن نسبت به همسر» است. فهرست مندرجات۱.۱ - اظهار محبت ۱.۲ - دوستدار اهل بیت دوستدار همسر ۱.۳ - مدارا کردن با همسر ۱.۴ - پرهیز از تکبر و خشونت ۱.۵ - مذمت کتک زدن ۱.۶ - تأمین سعادت همسر ۱.۷ - کوشش برای معاش مساوی جهاد ۱.۸ - خرید هدیه ۱.۹ - خرید مایحتاج ۱.۱۰ - خرید سوغاتی ۱.۱۱ - زینت و آرایش مرد برای همسرش ۱.۱۲ - تهیه وسایل گرما‌زا ۱.۱۳ - فراهم کردن موجبات شادی خانواده ۱.۱۴ - مذمت تهمت و سوءظن ۱.۱۵ - حضور در منزل ۱.۱۶ - آداب ورود به خانه ۱.۱۷ - در کنار همسر نشستن ۱.۱۸ - لقمه گرفتن برای همسر ۲ - روایات درباره اخلاق زن ۲.۱ - اطاعت از همسر ۲.۲ - باران عشق و محبت ۲.۳ - رضایت و شفاعت ۲.۴ - عطر مهر و محبت ۲.۵ - سرانجام ناسپاسی ۲.۶ - منع لجبازی ۲.۷ - منع خشمگین کردن همسر ۲.۸ - مذمت اذیت کردن ۲.۹ - چشم‌داشت بجا و منطقی ۲.۱۰ - مهمانی گرفتن با اجازه همسر ۲.۱۱ - اهمیت سلام ۲.۱۲ - کمک در کارها ۲.۱۳ - آب دادن به همسر ۲.۱۴ - رحمت خداوند بر کدبانو ۲.۱۵ - پوشش مناسب و معطر بودن ۲.۱۶ - هنر آشپزی ۲.۱۷ - آرایش فقط برای همسر ۲.۱۸ - سپاسگزاری ۲.۱۹ - خوب شوهرداری ۲.۲۰ - خوش اخلاقی ۲.۲۱ - احترام به شوهر ۲.۲۲ - اظهار عشق و علاقه نسبت به همسر ۳ - وظایف شرعی زن نسبت به شوهر ۴ - منابع مرتبط ۵ - پانویس ۶ - منبع ۱ - روایات درباره اخلاق شوهردر این بخش به تعدادی از روایات که در باب اخلاق شوهر وارد شده اشاره می‌کنیم: ۱.۱ - اظهار محبتپیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «کلما ازداد العبد ایمانا ازداد حبا للنسآء؛ هر چه ایمان بنده زیاد شود، محبت [وی] به زن‌ها نیز زیاد می‌شود.» و همچنین در جایی دیگر می‌فرمایند:«قول الرجل للمراة انی احبک لا یذهب من قلبها ابدا؛ این گفتار مرد به همسرش که «من تو را دوست دارم»، هرگز از قلب زن بیرون نمی‌رود.» ۱.۲ - دوستدار اهل بیت دوستدار همسرامام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «کل من اشتد لنا حبا اشتد للنساء حبا؛ هر کس بیشتر دوستدار ما (خاندان عصمت و طهارت) باشد، به زن‌ها (همسرش) نیز بیشتر دوستی می‌کند.» ۱.۳ - مدارا کردن با همسرحضرت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «فدارها علی کل حال واحسن الصحبة لها فیصفو عیشک؛ همیشه با همسرت مدارا کن، و با او به نیکی همنشینی کن تا زندگیت باصفا شود.» ۱.۴ - پرهیز از تکبر و خشونتپیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «خیر الرجال من امتی الذین لایتطاولون علی اهلیهم و یحنون علیهم ولا یظلمونهم؛ بهترین مردان امت من، آن کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن و متکبر نباشند و بر آنان ترحم و نوازش کنند و به آنان آزار نرسانند.» ۱.۵ - مذمت کتک زدنپیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «فای رجل لطم امراته لطمة، امرالله عزوجل مالک خازن النیران فیلطمه علی حر وجهه سبعین لطمة فی نار جهنم؛ هر کس به صورت زنش سیلی بزند، خداوند به آتشبان جهنم دستور می‌دهد تا در آتش جهنم هفتاد سیلی بر صورت او بزند.» ایشان در جایی دیگر به یکی از زنان درباره حق زن بر شوهرش می‌فرمایند: «حقک علیه ان یطعمک مما یاکل و یکسوک مما یلبس ولا یلطم ولا یصیح فی وجهک؛ حق تو بر شوهرت این است که از آنچه خود می‌خورد به تو غذا دهد، و از آنچه خود می‌پوشد تو را نیز بپوشاند، و به روی تو سیلی نزند و فریاد نکشد.» ۱.۶ - تأمین سعادت همسرپیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «للمراة علی زوجها ان یشبع بطنها، و یکسو ظهرها، ویعلمها الصلاة والصوم والزکاة ان کان فی مالها حق، ولاتخالفه فی ذلک؛ حق زن بر شوهرش این است که او را سیر کند، لباس بپوشاند، نماز و روزه و زکات را - اگر در مال زن حق زکاتی است - به او یاد دهد، و زن نیز در این کارها با او مخالفت نورزد.» ۱.۷ - کوشش برای معاش مساوی جهادامام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «الکآد علی عیاله من حل کالمجاهد فی سبیل الله؛ کسی که از راه حلال برای تامین رفاه خانواده‌اش تلاش می‌کند، همچون مجاهدی است که در راه خدا جهاد می‌کند.» ۱.۸ - خرید هدیهرسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «من دخل السوق فاشتری تحفة فحملها الی عیاله کان کحامل صدقة الی قوم محاویج ولیبدا بالاناث قبل الذکور فان من فرح ابنته فکانما اعتق رقبة من ولد اسماعیل ومن اقر بعین ابن فکانما بکی من خشیة الله ومن بکی من خشیة الله ادخله الله جنات النعیم؛ هر کس به بازار رود و هدیه‌ای برای خانواده‌اش بخرد و ببرد، [پاداش او] مانند کسی است که برای نیازمندان صدقه می‌برد. [و هنگامی که هدیه را به خانه می‌برد]، باید، قبل از پسران، به دختران بدهد، زیرا کسی که دخترش را شادمان کند، مانند کسی است که یک بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کرده است. و هر کس[با دادن هدیه‌ای] چشم پسری را روشن کند، گویا از ترس خدا گریسته است و هر کس از ترس خدا بگرید، خداوند او را داخل نعمت‌های بهشت کند.»۱.۹ - خرید مایحتاجامام سجاد (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «لان ادخل السوق ومعی درهم ابتاع به لحما لعیالی وقد قرموا الیه احب الی من ان اعتق نسمة؛ برای من به بازار رفتن و خرید یک درهم گوشت برای خانواده‌ام که میل به گوشت دارند، از بنده آزاد کردن دوست داشتنی‌تر است.» ۱.۱۰ - خرید سوغاتیامام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «اذا سافر احدکم فقدم من سفره فلیات اهله بما تیسر؛ هرگاه یکی از شما به مسافرت رود و سپس از سفر برگردد، پس باید برای خانواده خود به اندازه‌ای که توانایی دارد سوغاتی بیاورد.» ۱.۱۱ - زینت و آرایش مرد برای همسرشامام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «النسآء یحببن ان یرین الرجل فی مثل ما یحب الرجل ان یری فیه النسآء من الزینة؛ همان‌گونه که مردان دوست دارند زینت و آرایش را در زنان‌شان ببینند، زنان نیز دوست دارند زینت و آرایش را در مردان‌شان ببینند.» ۱.۱۲ - تهیه وسایل گرمازاامام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «بنبغی للمؤمن ان ینقص من قوت عیاله فی الشتآء ویزید فی وقودهم؛ سزاوار است که مؤمن در زمستان از خوراک خانواده‌اش کم کند، و بر [چوب و زغال و] وسیله گرم کننده آنان بیفزاید.»۱.۱۳ - فراهم کردن موجبات شادی خانوادهراوی می‌گوید به امام صادق (علیه‌السّلام) عرض کردم: حق زن بر شوهرش چیست؟ حضرت فرمودند: «... ولاتکون فاکهة عامة الا اطعم عیاله منها ولایدع ان یکون للعید عندهم فضل فی الطعام وان یسنی لهم فی ذلک شی ء ما لم یسن لهم فی سآئر الایام؛ ... هر میوه‌ای که همه مردم از آن می‌خورند، باید به خانواده‌اش بخوراند و در روزهای عید خوراک آنان را افزایش دهد، و چیزهایی برای آنان فراهم کند که در روزهای دیگر فراهم نمی‌کرده است.» ۱.۱۴ - مذمت تهمت و سوءظنامام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «لا تقذفوا نسآءکم فان فی قذفهن ندامة طویلة وعقوبة شدیدة؛ به زنان خود تهمت نزنید [و نسبت ناروا ندهید]، زیرا در این کار، [برای شما] پشیمانی طولانی و کیفر سختی خواهد بود.»۱.۱۵ - حضور در منزلپیامبر عزیز خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «هلک بذی المروة ان یبیت الرجل عن منزله بالمصر الذی فیه اهله؛ از جوانمردی دور است که [مردی] در شهری که خانواده‌اش هستند باشد، ولی در غیر خانه خود بخوابد.»۱.۱۶ - آداب ورود به خانهامام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «یسلم الرجل اذا دخل علی اهله واذا دخل یضرب بنعلیه ویتنحنح یصنع ذلک حتی یؤذنهم انه قد جآء حتی لا یری شیئا یکرهه؛ هنگامی که مرد با خانواده‌اش برخورد می‌کند، [به آنان] سلام کند و هنگام ورود با صدای کفش و با سرفه کردن، خانواده‌اش را از آمدن خود با خبر کند، تا اینکه چیزی نبیند که او را ناخوش آید.»۱.۱۷ - در کنار همسر نشستنپیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «جلوس المرء عند عیاله احب الی الله تعالی من اعتکاف فی مسجدی هذا؛ نشستن مرد در کنار خانواده‌اش، نزد خدای بزرگ دوست داشتنی‌تر از اعتکاف [و نشستن] در این مسجد من است.»۱.۱۸ - لقمه گرفتن برای همسرپیامبر عزیز خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «ان الرجل لیؤجر فی رفع اللقمة الی فی امراته؛ مرد در برابر لقمه‌ای که در دهان زنش می‌گذارد پاداش می‌برد.» ۲ - روایات درباره اخلاق زنبرخی از روایاتی که درباره اخلاق زن نسبت به همسرش وارد شده عبارتند از: ۲.۱ - اطاعت از همسرپیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «ان للرجل حقا علی امراته اذا دعاها ترضیه واذا امرها (البته دستورهای شوهر باید مخالف با موازین اسلامی نباشد) لا تعصیه ولا تجاوبه بالخلاف ولا تخالفه؛ مرد حقی بر زنش دارد [و آن حق این است که] چنانچه او را صدا زند پاسخ دهد، و هنگامی که او را دستوری دهد سرپیچی نکند و پاسخ مخالف ندهد و با او مخالفت نورزد.»اطاعت از شوهر و خودداری از نافرمانی او، از وظایف اولیۀ زن است. شکی نیست که غرض از اطاعت زن، فرمان‌برداری او از شوهر است در اموری که مخالف احکام الهی نباشد و هر آنگاه که چنین فرمان و دستوری رسد، وظیفه، تخلف و یا به صورتی فرار از آن است. زیرا در همه حال حکم خداوند متعال بر حکم بشر مقدم است. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «اگر سجده کردن برای غیر خدا جایز بود، دستور می‌دادم تا زن در برابر شوهرش سجده کند.» و در جای دیگر می‌فرمایند: «زنی نمی‌تواند حق خدا را ادا کند مگر این که حق شوهرش را ادا کند.» ۲.۲ - باران عشق و محبتامام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «اعلم ان النسآء شتی فمنهن الغنیمة والغرامة و هی المتحببة لزوجها والعاشقة له...؛ بدان که زنان گوناگونند، برخی از آنان دستاوردی گرانبها و تاوان [رنج‌های آدمی] هستند و این زن کسی است که به شوهرش محبت می‌کند و عاشق اوست.»۲.۳ - رضایت و شفاعتامام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «لا شفیع للمراة انجح عند ربها من رضا زوجها؛ برای زن هیچ شفیعی نزد پروردگارش به اندازه رضایت شوهرش سودمندتر نیست.» ۲.۴ - عطر مهر و محبترسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «للرجل علی المراة ان تلزم بیته وتودده وتحبه وتشفقه وتجتنب سخطه وتتبع مرضاته وتوفی بعهده ووعده؛ حق مرد بر زن این است که [زن] ملازم خانه او باشد، و به شوهرش دوستی و محبت و دلسوزی کند، و از خشم وی دوری گزیند، و آنچه را مورد رضایت اوست انجام دهد، و به پیمان و وعده وی وفادار باشد.»۲.۵ - سرانجام ناسپاسیامام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «ایما امراة قالت لزوجها: ما رایت قط من وجهک خیرا فقد حبط عملها؛ هر زنی به شوهرش بگوید: من از تو هرگز خیری ندیدم، [ثواب] کارش از بین می‌رود.»۲.۶ - منع لجبازیپیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «خیر نسائکم الودود الولود المؤاتیة وشرها اللجوج؛ بهترین زنانتان زنی است که با محبت، فرزندآور و سازگار باشد، و بدترین آنان زنی است که لجباز باشد.» ۲.۷ - منع خشمگین کردن همسرپیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «طوبی لامراة رضی عنها زوجها؛ خوشا به حال زنی که شوهرش از او راضی باشد.» ۲.۸ - مذمت اذیت کردنپیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «من کان له امراة تؤذیه لم یقبل الله صلاتها ولا حسنة من عملها حتی تعینه وترضیه وان صامت الدهر وقامت واعتقت الرقاب وانفقت الاموال فی سبیل الله وکانت اول من ترد النار ثم قال: وعلی الرجل مثل ذلک الوزر والعذاب اذا کان لها مؤذیا ظالما؛ کسی که زنی دارد که [آن زن] به او آزار می‌رساند، خداوند نماز و کارهای نیک زن را نمی‌پذیرد تا اینکه به مرد کمک و او را راضی کند، اگر چه این زن تمام عمر را روزه بگیرد و نماز بخواند و بندگان را آزاد و دارایی [اش] را در راه خدا انفاق کند. و این زن نخستین کسی است که وارد آتش جهنم می‌شود. سپس حضرت فرمودند: مرد نیز چنین گناه و عذابی دارد اگر زنش را آزار رساند و [به او] ستم کند.»امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «... سعیدة سعیدة امراة تکرم زوجها ولا تؤذیه وتطیعه فی جمیع احواله؛ خوشا به سعادت و خوشا به سعادت آن زنی باد که شوهرش را بزرگ دارد و به او آزار نرساند و همیشه از شوهرش فرمانبری کند.» ۲.۹ - چشم‌داشت بجا و منطقیپیامبر عزیز خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «لا یحل للمراة ان تتکلف زوجها فوق طاقته؛ برای زن جایز نیست که شوهرش را به بیش از توانایی‌اش مجبور کند.» ۲.۱۰ - مهمانی گرفتن با اجازه همسرپیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «ایها الناس ان لنسآءکم علیکم حقا ولکم علیهن حقا حقکم علیهن [... ان] لا یدخلن احدا تکرهونه بیوتکم الا باذنکم؛ مردم! زن‌های شما بر شما حقی دارند و شما هم بر آنان حقی دارید. حق شما بر آنان این است که کسی را که شما رضایت ندارید، بدون اجازه به منزلتان وارد نکنند.»مردی خدمت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمد و عرض کرد: همسری دارم که هرگاه وارد خانه می‌شوم به استقبالم می‌آید، و چون از خانه بیرون می‌روم بدرقه‌ام می‌کند و زمانی که مرا اندوهگین می‌بیند می‌گوید: اگر برای رزق و روزی [و مخارج زندگی] غصه می‌خوری، بدان که خداوند آن را به عهده گرفته است و اگر برای آخرت خود غصه می‌خوری، خدا اندوهت را زیاد کند [و بیشتر به فکر آخرت باشی.] رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: «ان لله عمالا و هذه من عماله لها نصف اجر الشهید؛ برای خدا کارگزارانی[در روی زمین] است و این زن یکی از کارگزاران خداست که پاداش او برابر با نیمی از پاداش شهید است.»۲.۱۱ - اهمیت سلامیکی از سنت‌های بسیار نیکوی مسلمانان این است که هرگاه به یکدیگر می‌رسند، «سلام» می‌کنند، زیرا سلام کردن ایجاد انس، الفت و محبت می‌کند، کینه‌ها و کدورت‌ها را می‌زداید. بنابراین دو زوجی که نیاز به صداقت و صمیمیت بیشتری دارند، این دستور الهی را بیشتر باید رعایت نمایند. ۲.۱۲ - کمک در کارهاپیامبر عزیز خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «ایما امراة اعانت زوجها علی الحج والجهاد او طلب العلم اعطاها الله من الثواب ما یعطی امراة ایوب (علیه‌السّلام)؛ [۳۵]
حرعاملی، محمدحسن، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۰۱.
هر زنی که در حج و جهاد و دانش‌اندوزی به شوهرش کمک کند، خداوند آن پاداشی را که به زن حضرت ایوب (علیه‌السّلام) داده است، به او می‌دهد.»۲.۱۳ - آب دادن به همسرامام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «ما من امراة تسقی زوجها شربة من مآء الا کان خیرا لها من عبادة سنة صیام نهارها وقیام لیلها ویبنی الله لها بکل شربة تسقی زوجها مدینة فی الجنة وغفر لها ستین خطیئة؛ هر زنی که به شوهرش مقداری آب دهد، برای او بهتر از عبادت یک سال است که روزهایش روزه باشد و شب‌هایش عبادت کند. و خداوند به جای هر مقدار آبی که به شوهرش بنوشاند، شهری در بهشت برایش می‌سازد و شصت گناهش را می‌آمرزد.» ۲.۱۴ - رحمت خداوند بر کدبانوامام صادق (علیه‌السّلام) از پیامبر عزیز خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) روایت می‌کند: «ایما امراة دفعت من بیت زوجها شیئا من موضع الی موضع ترید به صلاحا نظر الله الیها ومن نظر الله الیه لم یعذبه؛ هر زنی که در خانه شوهرش چیزی را برای سامان دادن وضع خانه جابه جا کند، خداوند نظر [رحمت] به او می‌کند. و هر کس مورد نظر [رحمت] خدا قرار گیرد، خدا عذابش نمی‌کند.»۲.۱۵ - پوشش مناسب و معطر بودنپیامبر عزیز خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره حق شوهر بر زن می‌فرمایند: «علیها ان تطیب باطیب طیبها وتلبس احسن ثیابها وتزین باحسن زینتها؛ بر زن است که [برای شوهرش] خوشبوترین عطرهایش را بزند و قشنگ‌ترین لباس‌هایش را بپوشد، و از زیباترین زینت‌هایش استفاده کند.»۲.۱۶ - هنر آشپزیامام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «خیر نسآءکم الطیبة الریح الطیبة الطبیخ التی اذا انفقت انفقت بمعروف وان امسکت امسکت بمعروف فتلک عامل من عمال الله وعامل الله لایخیب ولایندم؛ بهترین زنان شما زنی است که دارای بویی خوش و دست پختی خوب باشد. هنگامی که خرج می‌کند، بجا خرج کند، و هنگامی که خرج نمی‌کند بجا از خرج کردن خودداری ورزد. چنین زنی کارگزاری از کارگزاران خداست و کارگزار خدا نه ناامید می‌شود و نه پشیمان.» همچنین پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «حق الرجل علی المراة انارة السراج واصلاح الطعام وان تستقبله عند باب بیتها فترحب وان تقدم الیه الطست والمندیل وان توضئه وان لاتمنعه نفسهآ الا من علة؛ حق مرد بر زن این است که چراغ خانه را روشن سازد؛ غذای مطبوع فراهم کند؛ و تا در خانه‌اش به پیشواز او برود و به او خوشامد بگوید؛ و تشت آب و حوله را برای او آماده کند و دست‌های او را بشوید؛ و بدون دلیل (عذر شرعی) مانع شوهر نسبت به نفس خودش نشود.» ۲.۱۷ - آرایش فقط برای همسرپیامبر عزیز خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «ان من خیر نسآءکم... المتبرجة من زوجها الحصان عن غیره؛ بهترین زنان شما آن زنی است که برای شوهرش آرایش و زینت می‌کند، اما از بیگانگان خود را می‌پوشاند.» ۲.۱۸ - سپاسگزاریامام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «خیر نسآءکم التی ان اعطیت شکرت وان منعت رضیت؛ بهترین زنان شما آن زنی است که چون به او چیزی داده شود، سپاسگزاری کند و اگر به او چیزی داده نشود راضی باشد.» ۲.۱۹ - خوب شوهرداریخوب شوهرداری یک هنر است و نیاز به ذوق و سلیقه و مهارت‌های خاص دارد. سعادت یا شقاوت «خانواده» در دست «زن» است. زن اگر به فن خوب شوهرداری آشنا باشد، می‌تواند با انجام وظایفی که خداوند بر عهدۀ او مقرر فرموده، خانه را به صورت «بهشت برین» درآورد و از شوهر و فرزندان خود، افرادی لایق، پویا، خلّاق و آبرومند بسازد و خانه را محل آسایش و فضیلت و خوشبختی قرار دهد. شوهرداری در اسلام اهمیت بسیار زیادی دارد و در همین رابطه امام علی (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «جهاد زن خوب شوهرداری است.» ۲.۲۰ - خوش اخلاقیزن فهیم و نیک‌اندیش می‌داند که تمامی انسان‌ها شیفتۀ محبت و دلباختۀ جذابیت‌های روانی و کشش‌های نفسانی‌اند. از این رو هنر او در این است که با درکی درست از ویژگی‌های اخلاقی، خصیصه‌های شخصیتی و نیازهای نفسانی شوهر، مهرطلبی‌ها، محبت‌جویی‌ها، تشویق‌پذیری‌ها، زیبانگری‌ها و عاقبت‌اندیشی‌ها را با به کارگیری مطلوب‌ترین روش‌ها در مناسب‌ترین موقعیت‌ها به شوهر پاسخ گوید و او را دور از دغدغه‌ها و وسوسه‌های درون، در برابر همه کشش‌ها و محرک‌های بیرونی مصون نماید. زن خوش اخلاق، در زندگی مشترک با همسر خود، زیبایی کلام و جذابیت بیان، زبان تشویق و ترغیب و تایید و تکریم را سرمایۀ ارزشمند زندگی خویش می‌داند و هیچ فرصتی را برای «ابلاغ پیام» و «ابراز محبت» به شوهر از دست نمی‌دهد و لذا در تاریکی هم با همسر خویش با زبانی لین و آرام، شیرین و پرمعنا، گیرا و آرام بخش و به دور از اضطراب و تنش سخن می‌گوید. زن فهیم و لایق با اخلاق درست و رفتار شایسته خود، در برخورد با شوهر و فرزندان، در کانون گرم خانواده همیشه شاد و خندان است و مانند «فرشتۀ رحمت» محیط خانه را سرشار از مهر، عشق، عطوفت، دوستی و آرامش می‌نماید. پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند: «هر زنی که شوهرش را با زبانش بیازارد، خداوند هیچ کار واجب و مستحبی را از او نمی‌پذیرد و هیچ کار نیکش را قبول نمی‌کند تا وقتی که شوهرش را راضی کند.» اگر چه روزها روزه بگیرد و شب‌ها به عبادت مشغول شود.» او هرگز در برخورد با شوهر و فرزندان، صدا و کلام گیرای خود را با نقّادی و تهدید و تحقیر و سرزنش و استهزا نمی‌آمیزد، بلکه زبان حق‌شناسی و قدرشناسی، شکر و سپاسگزاری از صفات برجستۀ او در حریم خانواده است. ۲.۲۱ - احترام به شوهرزن آگاه و مهربان به خوبی می‌داند که همۀ انسان‌ها ذاتاً محبت‌پذیر و قهرستیزند، همۀ انسان‌ها تکریم‌پذیر و تنبیه گریزند. هر کس به شخصیت خویش علاقه‌مند است و دوست دارد دیگران به او احترام بگذارند و هر کس که شخصیت او را محترم بشمارد محبوبش واقع می‌شود. زن فهمیده می‌داند که شوهرش آرامش‌خواه و امنیت‌طلب می‌باشد و دوست دارد در محیطی سرشار از صمیمیت و صفا زندگی کند. امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «... خوشا به سعادت و خوشا به سعادت آن همسری باد که به شوهرش احترام گذارد و او را آزار نرساند و در تمام مواقع از شوهرش اطاعت کند.» ۲.۲۲ - اظهار عشق و علاقه نسبت به همسرزن خردمند و شایسته می‌داند که شوهرش تشنۀ محبت و دوستی اوست و دل او به محبت همسرش زنده می‌باشد. اگر شوهر بداند که محبوب واقعی زنش نیست، احساس بی‌کسی، تنهایی و غربت می‌کند و همیشه پژمرده، غمگین و ناراحت و مضطرب است. لیکن زن نیک‌اندیش و مهربان، محبت و دوستی خود را نسبت به شوهرش به زبان آورده و عشق و علاقه‌ی خود را در قالب واژه‌های طیب و زیبا و پر مفهوم عینیت می‌بخشد. امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «برای زن هیچ شفاعتی در پیشگاه پروردگارش به‌اندازۀ رضایت شوهرش ثمربخش و مفیدتر نیست» ۳ - وظایف شرعی زن نسبت به شوهر۱. عدم خروج از منزل مگر به اذن شوهر؛ ۲. زن باید خود را برای هر لذتی که همسرش می‌خواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیکی او جلوگیری نکند؛ ۳. پاک کردن خود از هر چیزی که باعث دور کردن شوهر از تمتعات جنسی است؛ [۵۱]
تبریزی، جواد، منهاج الصالحین، م۱۳۶۵.
۴. عدم جواز صدقه دادن، نذر کردن مگر به اذن شوهر (از مال شوهر- در نذر و صدقه از مال خودش آزاد هست). ۴ - منابع مرتبط۱. آیین همسرداری، حضرت آیت‌الله ابراهیم امینی؛ ۲. بهشت خانواده، سید جواد مصطفوی؛ ۳. حقوق و وظایف زن در اسلام، عیسی عبده غالب احمد، مترجم: جهانگیر ولدبیگی، مراجعه فرمایید. ۵ - پانویس۶ - منبعپایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «آیین همسرداری در احادیث اسلامی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱۰/۰۲. سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، برگرفته از مقاله «وظایف شرعی و وظایف اخلاقی زن در اسلام»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۰/۰۲. رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی
|