سفیان ثوریابوعبدالله سفیان بن سعید ثوری کوفی (۹۷-۱۶۱ هـ)، از تابعین و اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) و از محدثان برجسته اهل‌سنت و صوفی مشهور در عصر امام صادق و امام کاظم (علیهماالسّلام) بود. ۱ - معرفی اجمالیابوعبدالله سفیان بن سعید بن مسروق بن حبیب ثوری کوفی، پدرش سعید بن مسروق ثوری کوفی است و نسب او با چهارده واسطه به ثور بن عبدمناف می‌رسد و به همین‌جهت هم او را ثوری گویند. سفیان در شمار اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) یاد شده و از تابعیان محسوب می‌شود. ۲ - تاریخ ولادتتاریخ تولد سفیان ثوری را بین سال‌های ۹۵ تا ۹۷ هجری قمری گفته‌اند و در سال ۱۴۴ ق به مکه و مدینه رفت و آنجا ساکن شد. ۳ - اساتید و شاگردانسفیان ثوری از افرادی مانند عمرو بن مره، ابواسحاق سبیعی و سلیمان اعمش روایت شنیده و از آنان روایت نقل کرده است. همچنین افرادی مانند ابونعیم فضل بن دکین، عبدالله بن موسی عبسی، عباد المکی، ابوالعلاء شامی و یحیی القطان و عده‌ای از محدثان و عالمان بزرگ اهل‌سنت مانند اوزاعی و ابن‌جریح و مالک شاگردش بودند و از او حدیث گفته‌اند. ۴ - دیدگاههااهل تسنن سفیان ثوری را عالم و زاهد و با ورع زیاد می‌دانند و کرامات زیادی از او نقل کرده و زیاد مدحش می کنند و او را می‌ستایند و می‌گویند در علم حدیث و علوم دیگر تبحر داشت. او را با اوصافی چون ثقه، مامون، حجت و پرحدیث ستوده‌اند. البته اهل‌سنت به فریبکاری او نیز، اعتراف می‌کنند. ولی علمای شیعه، روایات زیادی در مذمت او گفته و او را از مسیر اهل‌بیت و ائمه اطهار (سلام‌الله‌علیهم‌اجمعین)، منحرف می‌دانند. برخی می‌گویند که او پیرو مذهب شیعه زیدیه بود که در نهایت دست از آن برداشت. ۵ - مجادله با امام صادق و کاظمسفیان ثورری در زمان امام ششم شیعیان (جعفر صادق) و امام هفتم (موسی بن جعفر)، زندگی می‌کرد و بارها مشغول مجادله با آن بزرگواران می‌شد. در کافی نقل شده که «ثوری خدمت حضرت صادق (علیه‌السّلام) رسید در حالی که آن حضرت سوار شده بود و عزم رفتن جایی را داشت، سفیان گفت: آن خطبه‌ای را که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مسجد خیف فرمودند برای من حدیث کن. حضرت فرمود به من مهلت بده تا پی کار و حاجت خود بروم و برگردم و برای تو بگویم. سفیان قبول نکرد و اصرار کرد و حضرت را قسم داد. حضرت پیاده شدند قلم و دواتی آوردند و حضرت فرمود بنویس. سفیان خطبه را نوشت و از محضر امام صادق دور شد. در بین راه مطالعه کرد حدیث را، و چون به جمله «والنصیحة لائمة المسلمین» رسید، تفکری کرد و فهمید که مراد، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) است. همان موقع کاغذ را پاره کرد و به رفیق همراهش گفت: که این حدیث را پنهان کن و با کسی حرفی نزن.» شیخ صدوق هم روایتی از محمدبن ابی‌عمیر کرده که گفت: سفیان حضرت موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) را دید که مشغول نماز بوده و مردم از مقابل، رفت و آمد می‌کردند. سفیان به حضرت اعتراض کرد که مردم در حال طواف، از مقابل تو رد می شوند. امام فرمود: آن کسی را که من برایش نماز می‌گذارم از این افراد به من نزدیک‌تر است. ۶ - آثارکتابهای تفسیر الثوری، الجامع الکبیر، الجامع الصغیر، الفرائض، رسالة الی عباد بن عباد الارسوقی و کیمیا [۱۶]
فهرست نسخه‌های خطی فارسی، ج۱، ص۶۳۲.
از آثار سفیان ثورری است.۷ - تاریخ وفاتسفیان ثورری که در زمان مهدی عباسی، زندگی می کرد بارها با او و دولتمردانش مجادله می کرد و سرانجام یک روز گفتگوی تندی با مهدی عباسی کرد و به مصرف بی‌رویه بیت‌المال اعتراض کرد که مورد خشم او واقع شد لذا مجبور شد که از آنجا فرار کند و به بصره رفت و مدت کوتاهی به‌طور ناشناس آنجا ماند تا اینکه در سال ۱۶۱ هـ.ق، وفات کرد. از او هیچ نسلی باقی نمانده است. ۸ - مطالعه بیشتربرای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود. [۲۱]
استرابادی، محمد بن علی، منهج المقال، ص۱۶۴.
۹ - پانویس۱۰ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۷۰، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله سفیان بن سعید ثوری». • احمد سنجری- ترجمه وفیات الاعیان (منظر الانسان ج۲) • شیخ عباس قمی، تتمه المنتهی، صفحه ۲۶۲. • دائرة المعارف تشیع، ج۹. رده‌های این صفحه : اصحاب امام صادق | تابعین | درگذشتگان سال 161 (قمری) | راویان صاحب کتاب | زادگان سال 95 (قمری) | زادگان سال 97 (قمری) | صوفیان قرن 2 (قمری) | محدثان اهل‌سنت قرن 2 (قمری)
|