تاسی (فقه)تَأسّی به معنی الگو قرار دادن دیگری در عمل است. از این عنوان در بابهای مختلف فقه از عبادات، عقود و غیر آن دو به مناسبت سخن رفته است. ۱ - تعریف فقهی تأسّیتأسّی در فقه عبارت است از اسوه و مقتدا قرار دادن پیشوایان معصوم علیهم السّلام و پیروی از آنان در اعمال و رفتار. ۲ - ضرورت تأسیگفتار و کردار رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و نیز امامان علیهم السّلام از آن جهت که ظرف مشیت و ارادۀ خداوند متعال هستند، همواره منطبق با خواست و محبّت حضرت حق بلکه عین آن می‌باشد؛ ازاین‌رو،خداوند متعال در آیات متعدّدی از قرآن، بندگان را به پیروی از آنان و اطاعت مطلق از اوامر و نواهی ایشان فراخوانده و اعلام کرده است که وجود مبارک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله الگو و اسوۀ نیکو برای شما است. بدین جهت شکی در محبوبیت و فضیلت تأسّی به معصومان علیهم السّلام در گفتار و رفتار ایشان نیست؛ [۵]
المعتمد فی شرح المناسک، ج۵، ص۲۱۳.
بلکه تأسّی به آنان به معنای انجام دادن عمل بر وفق عمل ایشان، واجب است؛ بدین معنا که عملی را که آن بزرگواران به عنوان واجب، مستحب یا مباح انجام داده‌اند، بر امّت نیز واجب است آن عمل را با همان عنوان انجام دهند. ۳ - وجوب، استحباب یا اباحه فعل مورد تأسّیفعلی که از معصوم علیه السّلام صادر شده است اگر وجه آن از نظر وجوب، استحباب یا اباحه معلوم باشد، بحثی نیست و اگر معلوم نباشد و قرائن تعیین کننده نیز وجود نداشته باشد، در اینکه فعل صادر شده دلالت بر وجوب دارد یا استحباب و یا اباحه- به معنای عام نه مقابل وجوب و حرمت- اختلاف است. البتّه اگر عمل، عبادی (قربی) باشد در دلالت آن بر رجحان و افضلیت شکی نیست. ۴ - تأسی در کلمات فقهادر کلمات فقها نسبت به برخی اعمال از آن جهت که یکی از معصومین آن را انجام داده به دلیل تأسّی، حکم به استحباب شده است. چنان‌که برخی فقها به دلیل تأسّی، به وجوب اعمالی حکم کرده‌اند. ۵ - قلمرو تأسیقلمرو تأسّی از معصوم علیه السّلام افعالی است که اقتضای عمومیت داشته، مانعی از شمول آن نسبت به غیر معصومین علیهم السّلام وجود نداشته باشد؛ بنابراین افعالی که از معصوم به لحاظ مقام و منزلت ذاتی یا منصب ولایت و امامت وی صادر می‌شود و شأن اختصاصی ایشان به شمار می‌رود، موضوع تأسّی قرار نمی‌گیرد، همچون اختصاصات رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله از قبیل گرفتن بیش از چهار زن به عقد دائم ( اختصاصات النّبی) یا اقامۀ حدود و نماز جمعه بنابر قول به اختصاص آنها به معصومین علیهم السّلام . همچنین افعالی که از روی تقیه از آنان صادر شده یا اجتماعی که در آن زندگی می‌کرده‌اند اقتضای صدور چنین فعلی را داشته است، مانند پوشیدن لباسی همانند لباس مردم و سخن گفتن به زبان آنان. همۀ این موارد خارج از قلمرو تأسّی‌اند. ۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۳۲۱-۳۲۳. رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | الگو و اسوه
|