آزمودنامتحان کردن و سنجیدن را آزمودن می‌گویند. آزمودن از راههای شناخت موضوعات دارای حکم شرعی است که فقیهان از آن به مناسبت در ابوابی مانند اجتهاد و تقلید، طهارت، تجارت، حجر، قضاء و دیات سخن گفته‌اند. ۱ - موارد مورد آزمودنآنچه آزموده می‌شود یا کالا است یا حیوان و یا انسان. ۱.۱ - آزمودن کالاآزمودن کالا، مانند چشیدن یا بوییدن کالایی که برای مزه یا بوی آن خریداری می‌شود. ۱.۲ - آزمودن حیوانآزمودن حیوان، مانند سه روز دوشیدن برای تشخیص شیرده بودن حیوانی که به این عنوان خریداری شده است. ۱.۳ - موارد آزمودن انسانموارد آزمودن انسان در مباحث گوناگون مطرح است که در ذیل بیان می‌شود. ۱.۳.۱ - آزمودن قاضیآزمودن قاضی در مسائل علمی قضاوت، جهت به‌دست آوردن قوّه اجتهاد وی است. ۱.۳.۲ - آزمودن کودکآزمودن کودک پس از بلوغ برای رفع ممنوعیّت تصرف وی در اموالش با اموری که بر زیرکی او در معامله و فریب نخوردن و پرهیز از اسراف دلالت می‌کند. ۱.۳.۳ - آزمودن مجنی عنهدر صورتی که جانی، مجنیّ علیه را در از بین رفتن قوّه شنوایی تکذیب کند، مجنیّ علیه هنگام غفلت با صدای بلند آزمایش می‌شود. ۱.۳.۴ - آزمودن در نسبت فرزندینسبت فرزندی یا نفی آن و همچنین زنا با آزمایشهای طبّی ثابت نمی‌شود. ۱.۳.۵ - آزمایش دارو بر بیمارآزمایش دارو بر روی بیمار ـ خواه به روش دارو درمانی یا دارو نمایی ـ درصورتی که برای بیمار زیان داشته باشد یا موجب کندی روند بهبود وی گردد جایز نیست، حتّی اگر غرض، پیشرفت دانش پزشکی در زمینه کشف داروی جدید باشد. برخی با رضایت بیمار، آن را جایز دانسته‌اند. البتّه با نداشتن ضرر قابل اعتنا نزد عقلا، با اجازه بیمار بدون اشکال است. [۷]
استفتائات قوّه قضاییه، ص۱۳۲.
[۸]
مجموعه آرای فقهی ـ قضایی در امور کیفری، ج۱، ۲۶۳ـ۲۶۴.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۱۳۷-۱۳۸. |