نکره در سیاق اثباتنکره در سیاق اثبات به معنای اسم نکره واقع در جمله مثبت و از مصادیق اختلافی الفاظ عموم می‌باشد. ۱ - تعریفنکره در سیاق اثبات، مقابل نکره در سیاق نفی یا نهی بوده و عبارت است از اسم نکره ای که در جمله ای مثبت (که در آن ادات نفی و یا نهی وجود ندارد) به کار می رود، مانند:«جائنی رجل». ۲ - بررسی شمولی ادات و الفاظ عمومدر این که نکره در سیاق اثبات از ادات و الفاظ عموم محسوب می شود یا نه، اختلاف وجود دارد؛ برخی از صاحب نظران معتقدند نکره در سیاق اثبات، بر عموم دلالت نمی کند، مگر در جاهایی که مقدمات حکمت به میان می آید یا در جمله ای که در آن امتنان وجود دارد، مثل آیه:(فِیهِما فاکِهَةٌ وَ نَخْلٌ وَ رُمّانٌ) که در مقام امتنان بوده و بر وجود انواع سیب، خرما و انار در دو باغ بهشتی دلالت می کند. مرحوم « میرزای قمی » معتقد است وقتی اسم نکره مدخول فعل امر قرار می گیرد، بر عموم بدلی دلالت می کند نه عموم شمولی و استغراقی . اما برخی دیگر اعتقاد دارند نکره در سیاق اثبات اگر جمع باشد، مثل:«جائنی رجال»، گویای عموم نیست بلکه بر بیش از دو نفر دلالت می نماید؛ اما اگر مفرد باشد، مثل:«جائنی رجل»، بر فرد واحد دلالت می کند. گروهی دیگر معتقدند نکره در سیاق نفی، بر عموم دلالت می کند، ولی فرق آن با نکره در سیاق نهی این است که عموم آن بدلی است. [۲]
الاصول، شیرازی، محمد، ج۵، ص۲۴
[۴]
التمهید فی تخریج الفروع علی الاصول، اسنوی، عبد الرحیم بن حسن، ص۳۲۵.
[۵]
اصول فقه، رشاد، محمد، ص۱۴۹.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۵۴، برگرفته از مقاله «نکره در سیاق اثبات». |