زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه
 

نمرود (قرآن)





نمرود بن كوشِ بن کنعان بن حام بن نوح، پادشاه بابل بود كه از روى تکبّر و بزرگ‌بینی ادّعاى ربوبيّت نمود. گويند: وى بوده كه فرمان داد تا ابراهيم عليه‌السلام را در آتش افكنند. در اين مقاله از آيه «الم‌تر الى الّذى حاجّ ابراهيم ...» و برخى آيات كه داستان افكندن ابراهيم عليه‌السلام را در آتش بيان مى‌كند، استفاده شده است.


۱ - ادّعاى نمرود



••• نمرود، مدّعى الوهیّت و ربوبیّت خود، همراه با الوهیّت خداوند:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ‌ الظَّالِمِينَ. نمرود به الوهيّت خداوند معتقد بود، زيرا اگر الوهيّت خداوند مورد قبول وى نبود سخن ابراهيم عليه‌السلام را كه خدا خورشید را از مشرق مى‌آورد قبول نمى‌كرد، نسبت به ربوبيّت خودش نيز در كنار الوهيّت خداوند باور داشت. ابراهيم عليه‌السلام مدّعى بود كه ربّ او خداوند و نه ديگرى است، ولى نمرود مدّعى بود كه وى ربّ ابراهيم عليه‌السلام است، و گرنه تسلیم ابراهيم عليه‌السلام نمى‌شد و مبهوت نمى‌ماند.

••• احتجاج نمرود با ابراهيم عليه‌السلام مبنى بر داشتن قدرت زنده کردن و میراندن:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ‌ ....

••• ادّعاى نمرود مبنى بر داشتن قدرت بر احیا و ميراندن:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ‌ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ.

۲ - بت‌پرستى نمرود



عقیده نمرود و نمروديان به بتها و خدايان دست‌ساز خود:
قالُوا حَرِّقُوهُ وَ انْصُرُوا آلِهَتَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ فاعِلِينَ‌. برداشت ياد شده بنا بر اين است كه فاعل در «قالوا» نمرود و قوم وى باشند.

۳ - تحيّر نمرود



احتجاج ابراهیم علیه‌السلام به آوردن خورشيد از مغرب، موجب تحیّر و بهت نمرود:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ‌ ... قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ ....

۴ - جدال نمرود



جدال باطل و مخاصمه‌آميز نمرود با ابراهيم عليه‌السلام درباره ربوبيّت خداوند با ادّعاى قدرت بر احيا و ميراندن:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ‌ الظَّالِمِينَ. مقصود از «حاجّ» مخاصمه و جدال است و از اين جهت به آن احتجاج و محاجّه گفته شده با اينكه مجادله وى باطل بوده و هيچ حجّتى نداشته، زيرا به زعم خودش داراى حجّت بوده است.

۵ - جهل نمرود



جهل و بلاهت نمرود در برابر ابراهيم عليه‌السلام و استدلال آن حضرت، در اثبات صانع:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ‌ الظَّالِمِينَ. استدلال ابلهانه نمرود در احيا و اماته، بيانگر جهالت وى است.

۶ - حكومت نمرود



••• نمرود، برخوردار از حكومتى مستبدّانه:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ‌ ... قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ‌ ....

••• پادشاهى و حکومت نمرود، داده‌اى از جانب خداوند:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ‌ ....

۷ - خسران نمرود



خسران و زیانکاری نمرود و نمروديان، در پى ناكامى آنان از سوزاندن ابراهیم علیه‌السلام:
قالُوا حَرِّقُوهُ وَ انْصُرُوا آلِهَتَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ فاعِلِينَ‌ قُلْنا يا نارُ كُونِي بَرْداً وَ سَلاماً عَلى‌ إِبْراهِيمَ‌ وَ أَرادُوا بِهِ كَيْداً فَجَعَلْناهُمُ الْأَخْسَرِينَ. اينكه «احراق» به تمامى آنان نسبت داده شده به علّت رضایت آنان به اين امر و دستور نمرود به سوزاندن ابراهيم عليه‌السلام و نيكو دانستن آن است.

۸ - خشونت نمرود



خشونت نمرود با دستور وى به انداختن ابراهيم عليه‌السلام در آتش:
قالُوا حَرِّقُوهُ وَ انْصُرُوا آلِهَتَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ فاعِلِينَ‌ قُلْنا يا نارُ كُونِي بَرْداً وَ سَلاماً عَلى‌ إِبْراهِيمَ‌ . بنا بر اينكه مقصود از فاعل در «قالوا» نمرود باشد.

۹ - ضلالت نمرود



نمرود، نمونه‌اى از حاكمان گمراه و ستمگر:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ‌ ... فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ.

۱۰ - ظلم نمرود



نمرود، پادشاهى ظالم و ستمگر:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ‌ ... فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ.

۱۱ - عجز نمرود



عجز و ناتوانی نمرود، از مقابله با احتجاج ابراهيم عليه‌السلام در آوردن خورشيد از مغرب:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ.

۱۲ - غرور نمرود



غرور و تکبّر نمرود، در برابر خداوند:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ‌ ....

۱۳ - قدرت نمرود



قدرت نمرود، زمينه‌ساز غرور و کفر او:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ‌ ... فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ ....

۱۴ - قصّه نمرود



••• احتجاج نمرود و ابراهيم عليه‌السلام قصّه‌اى شگفت و باعث تعجّب:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ‌ ... كلمه «الى» در «الم‌ تر الى الّذى حاجّ ابراهيم» براى بيان‌ تعجّب است.

••• قصّه نمرود و محاجّه وى با ابراهيم عليه‌السلام و مبهوت گشتن وى در برابر استدلال آن حضرت، شايان تفکّر و يادآورى:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ.

۱۵ - كفر نمرود



نمرود، پادشاهى کافر و مستبدّ:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ‌ ... فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ ....

۱۶ - مغالطه نمرود



مغالطه نمرود، در ادّعاى قدرت بر زنده كردن و ميراندن موجودات:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ‌ ....

۱۷ - مكر نمرود



••• مکر و توطئه نمرود و نمروديان عليه ابراهيم عليه‌السلام با اقدام به سوزاندن آن حضرت و ناكامى آنان در اين عمل:
قالُوا حَرِّقُوهُ وَ انْصُرُوا آلِهَتَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ فاعِلِينَ‌ قُلْنا يا نارُ كُونِي بَرْداً وَ سَلاماً عَلى‌ إِبْراهِيمَ‌ وَ أَرادُوا بِهِ كَيْداً فَجَعَلْناهُمُ الْأَخْسَرِينَ.

••• بى‌ثمر بودن مكر نمرود، در برابر قدرت خدا:
وَ قَدْ مَكَرُوا مَكْرَهُمْ وَ عِنْدَ اللَّهِ مَكْرُهُمْ وَ إِنْ كانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبالُ‌ . در احتمالى، مقصود از فاعل مكر، نمرود است كه با ساختن صندوقى -تختى‌- ويژه با داشتن چهار پرنده مى‌خواست به آسمان صعود كند.

۱۸ - نمرود و ربوبيّت‌



انكار ربوبیّت خدا، در تدبیر او بر عالم هستی از سوى نمرود:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ‌ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ.

۱۹ - هدايت‌ناپذيرى نمرود



هدايت‌ناپذيرى نمرود به جهت ظلم و عناد او در برابر حق:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ.

۲۰ - هلاكت نمرود



هلاك شدن نمرود به وسيله فرو ريختن پايه‌ها و سقف كاخش:
قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَأَتَى اللَّهُ بُنْيانَهُمْ مِنَ الْقَواعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ‌ ... در احتمالى، مراد، نمرود بن كنعان است.

۲۱ - پانویس


 
۱. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج ۱، ص ۱۶۳.    
۲. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج ۱، ص۱۴۳.    
۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۶۳۵.    
۴. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج ۱، ص۱۶۸.    
۵. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۶. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۳۵۰.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۸. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۹. انبیاء/سوره۲۱، آیه۶۸.    
۱۰. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۳، ص ۱۲۵.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۸۷.    
۱۲. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۱۳. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص ۶۳۵.    
۱۵. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۱۶. ابن عاشور، طاهر بن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، ج ۳، ص ۳۳.    
۱۷. زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر، ج ۳، ص ۲۹.    
۱۸. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۱۹. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۲۰. انبیاء/سوره۲۱، آیات۶۸-۷۰.    
۲۱. ابن عاشور، طاهر بن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، ج۱۷، ص ۱۰۵.    
۲۲. انبیاء/سوره۲۱، آیه۶۸.    
۲۳. انبیاء/سوره۲۱، آیه۶۹.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۸۷.    
۲۵. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۳، ص ۱۲۵.    
۲۶. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۲۷. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۲۸. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۲۹. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۳۰. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۳۱. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص ۶۳۴.    
۳۳. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۳۴. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۳۵. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۳۶. انبیاء/سوره۲۱، آیات۶۸-۷۰.    
۳۷. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۴۶.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۴۹۸.    
۳۹. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۴۰. بقره/سوره۲، آیه۲۵۸.    
۴۱. نحل/سوره۱۶، آیه۲۶.    
۴۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۵۴۹.    
۴۳. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج ۸، ص ۱۲۹.    


۲۲ - منبع


مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۴۸۷، برگرفته از مقاله «نمرود».    


رده‌های این صفحه : موضوعات قرآنی | نمرود




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.