مقامات الزمخشری (کتاب)مقامات الزمخشری تالیف ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری ۵۱۲ ه. ق است که به زبان عربی پیرامون حکمت ، وصایا ، ادب و تاریخ نوشته شده است. ۱ - ساختار کتاباز یک مقدمه و سپس خطبه‌ای توسط مولف کتاب و در ادامه به ۵۰ مقامه، اشاره شده است. ۲ - گزارش محتوادر کتاب ۵۰ مقامه ذکر شده است. مولف، خود، این مقامه‌ها را شرح نموده؛ به این صورت که در قسمت بالایی هر صفحه، مقامه ذکر شده و در پایین آن شرح عبارات و جملات آن مقامه عنوان گردید است. در مقامات (تالیف ۵۱۲ ق) تنها به نصیحت خود و ذم دنیویات پرداخته است؛ اما اتخاذ نوعی خط مشی عرفانی و سلوک روحی بدون مرشد، بایستی از دستاوردهای معنوی آخر عمر «جار الله» باشد. این مجموعه به سال ۱۳۱۲ ه ق در مطبعة العباسیه با شرح نکات لغوی به قلم خود مصنف ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری (۴۶۷- ۵۳۸ ه ق) به چاپ رسیده است، منصف در خواب سحرگاهی صدایی می‌شنود که «یا ابوالقاسم، اجل مکتوب و امل مکذوب». از خواب می‌جهد و کلماتی پندآمیز بر همان سیاق می‌نویسد و در سال ۵۱۲ به بیماری سختی مبتلا می‌شود و از آن پس عهد می‌کند که از مدح سلطان سرودن و راه دیوان پیمودن خودداری ورزد و دنیا طلبی یک سو نهد و عمر در راه خیر به سرآرد، و چون شفا می‌یابد، به نوشتن مقامات پنجاه گانه اش می‌پردازد که موضوع آنها راهنمایی خواننده است، به دانش و پرهیزگاری و ادب است. در مقامات زمخشری از راوی و قهرمان و نیز هزل و طنز خبری نیست و نصایحی است از این قبیل: «خصلت‌های نیکو چون سیب لبنان است که به هر روی بگردانیش تو را به خود می‌خواند و خصال بد چون خار مغیلان ، که از هر سو بدان روکنی تو را از دست زدن باز می‌دارد.» «مقامات» یکی از قالب‌های نثر فنی عربی است که در آن توجه به لفظ و تناسب و توازن الفاظ و زیبایی اسلوب به حدی است که در پذیرش آرایه‌های لفظی حتی از شعر نیز فراتر رفته و با این حال، آن گونه که باید و شاید مورد توجه و عنایت قرار نگرفته است. فن مقامه در واقع زاییده شرایط اجتماعی و فرهنگی حاکم ممالک اسلامی و سرزمین‌های عربی در قرن سوم و چهارم هجری است. واژه «مقامه» از دوره جاهلی تا قرن چهارم هجری که معنای اصطلاحی خاص و آن چه امروز در ادب عربی و فارسی از آن اراده می‌شود، به خود گرفته است، در معانی مختلفی به کار رفته است. ۳ - وضعیت کتابدر پایان کتاب فهرستی از مقامه‌های عنوان شده در کتاب ذکر شده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب ادبیات عرب
|