محمد بن طاهر حارثیمحمد بن طاهر حارثی، شخصیت برجستۀ اسماعیلیان مستعلوی طیبی یمن در قرن ششم است. ۱ - انتخاب محمد بن طاهر به عنوان داعیوی از قبیلۀ حارث، از شاخۀ ائتلاف همدان بود که پس از مرگ استادش علی بن حسین بن جعفر بن ابراهیم ولید در ۵۵۴، ابراهیم بن حامدی (دومین داعی مطلق اسماعیلیان مستعلوی ـ طیبی) او را همراه با آخرین فرزند خود، حاتم، برای یاری دادن به وی در امور دعوت برگزید. پس از مرگ داعی ابراهیم در ۵۵۷، حاتم بن ابراهیم داعی مطلق شد و محمد بن طاهر به درجۀ مأذون ارتقا یافت و به عنوان قائم مقام داعی، در صنعا مستقر شد. ۲ - آشکار کردن رسالت محمد بن طاهرمحمد بن طاهر در شهری که تحت فرمان علی بن حاتم، سلطان همدانی، بود آشکارا رسالت خود را به جا می‌آورد. او و سلطان منازعه‌ای طولانی داشتند. بعدها، که شهر به تصرف ایوبیان درآمد، وی اختیار جریان پناهندگانی را در دست گرفت که در سرزمین کوهستانی حراز، در تشکیلات دعوت پناه می‌جستند. ۳ - وفات محد بن طاهرمحمد بن طاهر در شوال ۵۸۴ در صنعا از دنیا رفت. [۱]
پوناوالا، ص۱۴۳.
۴ - آثار محمد بن طاهرکتاب مهم او با عنوان مجموعة التربیة، در دو مجلد، منتخبی از آثار رسمی اسماعیلی است که الگویی برای مؤلفان بعدی شد. به واسطۀ این اثر، قسمتی از آثار متقدم‌تر و نیز رسالات کوتاهی که جز در این کتاب اثری از آن‌ها نیست، حفظ شده است. انوار اللطیف، نوشتۀ حارثی، نیز کتاب مهمی در باب تعالیم اسماعیلی است و منبع کسانی است که در دعوت طیبی مدارج بالا را طی کرده باشند. [۲]
پوناوالا، ص۱۴۴ـ۱۵۰.
[۳]
حسن بن نوح بهروچی، کتاب الازهار، ج۱، ص۱۹۳ـ۱۹۴، چاپ عادل عوا درمنتخبات اسماعیلیه، دمشق ۱۹۵۸.
[۴]
حسن بن نوح بهروچی، کتاب الازهار، ج۱، ص۱۹۸، چاپ عادل عوا درمنتخبات اسماعیلیه، دمشق ۱۹۵۸.
[۵]
حسن بن نوح بهروچی، کتاب الازهار، ج۱، ص۲۰۷، چاپ عادل عوا درمنتخبات اسماعیلیه، دمشق ۱۹۵۸.
[۶]
اسماعیل بن عبدالرسول مجدوع، فهرسة الکتب و الرسائل و لمن هی من العلماء و الأئمة و الحدود الأفاضل، چاپ علینقی منزوی، تهران ۱۳۴۴ش.
[۷]
اسماعیل بن عبدالرسول مجدوع، فهرسة الکتب و الرسائل و لمن هی من العلماء و الأئمة و الحدود الأفاضل، چاپ علینقی منزوی، تهران ۱۳۴۴ش.
[۸]
اسماعیل بن عبدالرسول مجدوع، فهرسة الکتب و الرسائل و لمن هی من العلماء و الأئمة و الحدود الأفاضل، چاپ علینقی منزوی، تهران ۱۳۴۴ش.
[۹]
اسماعیل بن عبدالرسول مجدوع، فهرسة الکتب و الرسائل و لمن هی من العلماء و الأئمة و الحدود الأفاضل، چاپ علینقی منزوی، تهران ۱۳۴۴ش.
[۱۰]
اسماعیل بن عبدالرسول مجدوع، فهرسة الکتب و الرسائل و لمن هی من العلماء و الأئمة و الحدود الأفاضل، چاپ علینقی منزوی، تهران ۱۳۴۴ش.
[۱۱]
اسماعیل بن عبدالرسول مجدوع، فهرسة الکتب و الرسائل و لمن هی من العلماء و الأئمة و الحدود الأفاضل، چاپ علینقی منزوی، تهران ۱۳۴۴ش.
۵ - فهرست منابع(۱) ادریس بن حسن، نزهة الافکار (نسخۀ مجموعۀ همدانی)، ج ۱، ص ۹۲، ۱۰۴. (۲) حسن بن نوح بهروچی، کتاب الازهار، ج۱، چاپ عادل عوا درمنتخبات اسماعیلیه، دمشق ۱۹۵۸. (۳) اسماعیل بن عبدالرسول مجدوع، فهرسة الکتب و الرسائل و لمن هی من العلماء و الأئمة و الحدود الأفاضل، چاپ علینقی منزوی، تهران ۱۳۴۴ش. (۴) Ismail K. Poonawala, Bibibliorraphy of Ismā`ilī Literature, Malibu, California, ۱۹۷۷. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن طاهر حارثی»، شماره۶۸۳۲. |