فضل عبدیهفضل عبدیه (م ۲۵۷ق)، معروف به فضل شاعره، از از زنان ادیب و شاعر قرن سوم هجری قمری در بصره بود. ۱ - معرفی اجمالیفضل، معروف به فضل شاعره و فضل عبدیه، از زنان شاعری است که در بصره زاده شد و رشد یافت. مادرش از یمامه بود، از این‌رو برخی خود وی را متولد یمامه دانسته‌اند. فضل از کنیزانی است که در خانه مردی از قبیله عبدالقیس تربیت یافته و رشد کرد، بدین‌سبب به فضل عبدیّه شهرت یافت. پس از آنکه به مراحلی از رشد جسمانی رسیده و تحصیلات مقدماتی را فرا گرفته بود، شخصی به نام محمد بن فرج رخجی وی را خریده و به متوکل عباسی (خلافت ۲۱۸-۲۲۷ق) هدیه کرد و در نهایت به دست همو آزاد گردید. ۲ - ویژگیهاوی از ادیبان و شاعران برجسته زمان خویش و در نهایت جمال و کمال و زبان‌آوری و فصاحت بود و اشعار بسیار جالب و جذابی سروده است. نزد خلفا و ملوک و اشراف جایگاه خاصی داشت و اوقات خویش را با ادیبان و شاعران سپری می‌کرد. [۶]
عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۴۲۶.
ادیبانی چون ابودلف عجلی، بنان شاعره، ابومنصور باخرزی و سعید بن حمید کاتب در مجلس وی حاضر می‌شده و به تبادل اشعار و نکات ادبی می‌پرداختند. در سروده‌هایش خلفا و ملوک را ستایش کرده و بعضاً اشعارش مشتمل بر هجویاتی نیز است. [۸]
کحاله، عمررضا، اعلام النساء، ج۴، ص۱۷۱.
۳ - مذهبگفته شده که وی از شیعیان واقعی و متعصب بود و از آن‌رو که منزلتی نزد خلفا داشت، خواسته‌های شیعیان را با وساطت نزد خلفا برآورده می‌ساخت. او سرانجام عاشق سعید بن حمید کاتب که ناصبی و ا ز دشمنان سرسخت علی و اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) بود، گردید و به عشق وصال، از تشیع خود دست کشیده و به عقیده سعید درآمد و تا پایان عمرش بر آن عقیده باقی بود. [۹]
عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۴۲۶.
۴ - مجموع اشعاربه گفته ابن ندیم، مجموع اشعار وی بیست ورقه شعر بوده است. ۵ - وفاتاو سرانجام به سال ۲۵۷ یا ۲۶۰ق [۱۴]
سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۴، ص۲۲۹.
در بغداد درگذشت. [۱۶]
دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱۰، ص۱۵۱۴۶.
۶ - پانویس
۷ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۱۱، برگرفته از مقاله «فضل عبدیه». |