زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

شبهای مهتابی





به شبهای روشن بر اثر تابش نور ماه شبهای مهتابی می گویند؛ که به مناسبت وقت نمازصبح در کلمات معاصران به کار رفته است.


۱ - تعریف شبهای مهتابی



عنوان شبهای مهتابی یا «لیالی مقمره»به ضم میم اول و کسر میم دوم، بر شبهایی اطلاق می‏شود که در مقایسه با دیگر شبها روشن‏تراند؛ به گونه‏ای که تابش نور ماه مانع رؤیت فجر صادق در اول وقت طلوع آن می‏گردد و رؤیت سپیده صبح در این شبها با کمی تأخیر (حدود ده دقیقه بر حسب نوسان نور ماه) امکان‏پذیر است. بنابراین، علاوه بر شبهای سیزده تا هفدهم که قرص ماه به نسبت کامل و نور آن زیاد است، بر شبهای پس از آن- تا نزدیک به اواخر ماه- نیز به جهت نزدیک شدن تدریجی ماه به افق شرقی (محل برآمدن سپیده صبح) شبهای مهتابی اطلاق و یا حکم شبهای مهتابی به این شبها نیز سرایت داده شده است.
[۱] الرسائل العشرة (امام خمینی) ص۱۹۹.


۲ - احکام شب‌های مهتابی




۲.۱ - ملاک در طلوع فجر


آیا ملاک در طلوع فجر صادق- که اول وقت نماز صبح و گرفتن روزه است- طلوع حسی (قابل مشاهده) فجر در افق می‏باشد یا طلوع تقدیری (واقعی) نیز کفایت می‏کند، هرچند به سبب غلبه نور ماه، طلوع فجر محسوس نباشد؟
بنابر دیدگاه نخست، وقت نماز صبح و امساک در روزه در شبهای مهتابی با شبهای غیر مهتابی متفاوت خواهد بود؛ زیرا طلوع حسی فجر در شبهای مهتابی با حدود ده دقیقه تأخیر صورت خواهد گرفت، بر خلاف دیگر شبها؛ لیکن بنابر دیدگاه دوم، تفاوتی میان شبهای مهتابی و غیر مهتابی نیست؛ زیرا ملاک، طلوع واقعی فجر است و مشاهده یکی از راههای علم به تحقق آن می‏باشد و در نتیجه قابل مشاهده بودن موضوعیتی ندارد و از هر راهی که بدان علم حاصل شود کفایت می‏کند.

۲.۲ - اقوال درطلوع فجر


بحث فوق در کلمات قدما و متأخران مطرح نشده است. برخی معاصران و نیز بعضی دیگر از فقهای قریب به این عصر آن را مطرح کرده و قائل به قول نخست شده‏اند.
[۲] مصباح الفقیه ج۹، ص۱۳۴.
[۳] الرسائل العشرة (امام خمینی) ص۱۹۹-۲۰۵.
هرچند سایر معاصران آن را نپذیرفته و قائل به قول دوم شده‏اند.
[۴] التنقیح ج۱، ص۲۸۴.
[۵] مجمع المسائل ج۱، ص۱۲۷.
[۶] توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۴۱۱ و ۴۳۹.


۳ - پانویس


 
۱. الرسائل العشرة (امام خمینی) ص۱۹۹.
۲. مصباح الفقیه ج۹، ص۱۳۴.
۳. الرسائل العشرة (امام خمینی) ص۱۹۹-۲۰۵.
۴. التنقیح ج۱، ص۲۸۴.
۵. مجمع المسائل ج۱، ص۱۲۷.
۶. توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۴۱۱ و ۴۳۹.


۴ - منبع


فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۴، ص۶۰۳-۶۰۴.    


رده‌های این صفحه : فقه | نماز | وقت نماز




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.