راضی‌بالله عباسیراضیبالله عباسی (۲۹۷-۳۲۹ق)، بیستمین خلیفه عباسی در قرن چهارم هجری قمری در بغداد بود. دوران خلافت وی تار و پود حکومت از هم گسست و فرمانروایان بلاد از اطاعت وی سر باز زدند و بسیاری از والیان در حوزه حکومتی خود اعلام استقلال کردند. ۱ - معرفی اجمالیابوالعباس، محمد بن مقتدربالله بن معتضدبالله بن موفّق‌بالله بن متوکّل علی الله بن معتصم‌بالله ملقّب به راضی‌بالله، بیستمین خلیفه عباسی است. مادرش امّ‌ولد بود و ظلوم نام داشت. الراضی در زندان بود. و چون القاهربالله در سال ۳۲۲ق از خلافت برکنار شد، وی را از زندان بیرون آوردند و با او بیعت کردند. ۲ - دوران حکومتدوران دو خلیفه پیش از او؛ یعنی قاهر و مقتدر روزگار ضعف خلافت بود. فرمانروایان بلاد از اطاعت آن دو سر باز زدند و بسیاری از والیان در حوزه حکومتی خود اعلام استقلال کردند. الراضی بالله می‌خواست امور را اصلاح کند، لذا به محمد بن رائق، کارگزار خود در شام و فلسطین نامه نوشت که به بغداد بیاید. او آمد و خلیفه منصب امیرالامراء را بدو داد. آن‌گاه حوادثی رخ داد که ابن رائق و ناصرالدوله حسن حمدانی بر سر قدرت جنگیدند و امر عاملان مناطق وخیم شد. در نتیجه، از خلیفه اسمی جز در بغداد و توابع آن، باقی نماند. سرزمین فارس و اصفهان و ری در دست آل بویه بود. موصل، دیاربکر، سرزمین ربیعه و مضر در دست حمدانیان بود. شام و مصر در دست محمد بن طغج، مغرب در دست قائم بامرالله، خلیفه فاطمی، اندلس در دست عبدالرحمان ناصر اموی، ماوراءالنهر در دست سامانیان، و طبرستان و جرجان در دست دیلمیان بود. و بدین‌سان، در زمان راضی تار و پود حکومت از هم گسست. ۳ - شخصیتخطیب بغدادی می‌گوید: «راضی فضایل زیادی داشت و در خیلی از مسائل، نقطه پایان بود. او واپسین خلیفه‌ای بود که شعر می‌سرود. واپسین خلیفه‌ای بود که به تدبیر امور سپاهیان و امور مالی پرداخت. واپسین خلیفه‌ای بود که روز جمعه بر فراز منبر خطبه خواند، واپسین خلیفه‌ای بود که با علما هم‌نشینی داشت و به هم‌نشینان خود هدیه داد و سرانجام واپسین خلیفه‌ای بود که جایزه‌ها، هدایا، جیره‌ها، مستمرّی‌ها، پخت و پزها، نشست و برخاست‌ها، خادمان و همراهانش همگی به روش خلفای پیشین بود». در ۳۲ سالگی در بغداد درگذشت و در «رصافه» به خاک سپرده شد. مدّت خلافتش شش سال و ده ماه و ده روز بود. بعد از او با ابراهیم (متقی‌بالله) فرزند مقتدر بعیت شد. [۱۰]
ابراهیم حسن، حسن، تاریخ الاسلام السیاسی، ج۲، ص۶۳.
۴ - پانویس۵ - منبععبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۲۷. رده‌های این صفحه : تاریخ اسلام | تاریخ خلفا | خلفای عباسی | درگذشتگان سال 329 (قمری) | شخصیت‌های قرن 4 (قمری)
|