دعاهای اسماعیل (قرآن)خداوند در قرآن کریم به مناسبتهایی دعاهای حضرت اسماعیل علیه‌السلام و سایر انبیاء را ذکر کرده است.در این مقالهآیاتمرتبط با دعاهای حضرت اسماعیل علیه‌السلام معرفی می‌شوند. ۱ - دعا در حال بیم وامیددعا كردن اسماعيل علیه‌السلام به درگاه خدا در حال بیم و امید: «واسمـعیل وادریس وذا الکفل کل من الصبرین• ... ویدعوننا رغبا ورهبا...؛ و اسماعیل و ادریس و ذا الکفل را (به یاد آور) که همه از صابران بودن•... و بخاطر عشق (به رحمت ) و ترس (از عذاب ) ما را می‌خواندند....» مرجع ضمیر فاعلی «یدعوننا» می‌تواند تمام پیامبرانی باشد که در آیات پیشین از آنها نام برده شده و از جمله آنها اسماعیل علیه‌السلام است. در این آیات مورد بحث اشاره به مقام شکیبائی سه نفر دیگر از پیامبران الهى کرده مى گوید: اسماعیل و ادریس و ذا الکفل را به یاد آور که همه آنها از صابران و شکیبایان بودند. ۲ - دعا برای اخلاصاسماعيل علیه‌السلام، خواهان اخلاص خود و نسلش براى خدا: «واذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت واسمـعیل... • ربنا واجعلنا مسلمین لک و من ذریتنا امة مسلمة لک...؛ (و نیز بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه‌های خانه ( کعبه ) را بالا می‌بردند... • پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده و از دودمان ما امتی که تسلیم فرمانت باشد به وجود آور....» «مسلمین» از ریشه اسلام گرفته شده که یکی از معانی آن اخلاص است. ۳ - دعا برای تسلیم محض بودناطاعت و انقیاد كامل اسماعيل علیه‌السلام و امتى از نسلش در برابر خدا، از دعاهاى اسماعيل علیه‌السلام: «واذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت واسمـعیل... • ربنا واجعلنا مسلمین لک ومن ذریتنا امة مسلمة لک...؛(و نیز بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه‌های خانه (کعبه) را بالا می‌بردند... • پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده و از دودمان ما امتی که تسلیم فرمانت باشد به وجود آور....» «مُسلِمين» از اسلام گرفته شده كه يكى از معانى آن اطاعت و انقياد است. ۴ - دعای برای پیامبری از نسلشبرانگيخته شدن پيامبرى از نسل ابراهیم و اسماعيل علیهماالسلام براى تعلیم و تربیت مردم، از دعاهاى ايشان به درگاه خداوند: ۱. «واذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت واسمـعیل...؛ (و نیز بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه‌های خانه (کعبه) را بالا می‌بردند....» ۲. «ربنا وابعث فیهم رسولا منهم یتلوا علیهم ءایـتک ویعلمهم الکتـب والحکمة ویزکیهم...؛ پروردگارا! در میان آنها پیامبری از خودشان مبعوث کن، تا آیات تو را بر آنها بخواند، و آنها را کتاب و حکمت بیاموزد و پاکیزه کند....» مقصود از «رسولا» در آیه، به دلیل روایتی از قول پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله که آمده است: من اجابت شده دعای ابراهیم علیه‌السّلام هستم ، پیامبر اسلام است. ) ۵ - دعا برای شناخت حجاسماعيل علیه‌السلام، خواستار شناخت اماكن حج از سوى خدا: «و اذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت واسمـعیل... • ... وارنا مناسکنا...؛(و نیز بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه‌های خانه (کعبه) را بالا می‌بردند... • ... وطرز پرستش خودت را به ما نشان ده....» «مناسک» جمع «منسک» و طبق یک احتمال مقصود از آن، مواضع عبادات و اعمال حج است. ۶ - دعا برای تعلیم حجاسماعيل علیه‌السلام خواستار تعلیم اعمال حج از سوى خداوند: «واذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت واسمـعیل... • ... وارنا مناسکنا...؛ (و نیز بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه‌های خانه (کعبه) را بالا می‌بردند... • ... وطرز پرستش خودت را به ما نشان ده....» با توجه به یک احتمال مقصود از « مناسک »، اعمال حج است. ۷ - دعا برای جلب رحمت حقاسماعيل علیه‌السلام، خواستار رحمت از درگاه خدا: «واذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت واسمـعیل ربنا... • ... وتب علینا انک انت التواب الرحیم؛ (و نیز بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه‌های خانه (کعبه) را بالا می‌بردند (و می‌گفتند) پروردگارا!. .. • ... و توبه ما را بپذیر، که تو تواب و رحیمی. (همچنان که گفتیم) مراد از اسلام و بصیرت در عبادت ، غیر آن معناى شایع و متعارف از کلمه است ، همچنین مراد بجمله (و تب علینا) توبه از گناهان که معناى متداول کلمه است ، نیست . چون ابراهیم و اسماعیل دو تن از پیامبران و معصومین به عصمت خدایتعالى بودند، و گناه از ایشان سر نمیزند، تا مانند ما گنهکاران از آن توبه کنند. توبه در لغت به معناى بازگشت است. واژه توبه وقتى به انسان نسبت داده شود، بازگشت از گناه و هنگامى كه درباره خدا گفته شود، به معناى بازگشت خدا با مغفرت و رحمت است. ۸ - دعای برای قبولی اعمالدرخواست اسماعيل علیه‌السلام از خداوند براى پذيرش عمل تجديد بناى کعبه به وسيله خود و پدرش: «واذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت واسمـعیل ربنا تقبل منا انک انت السمیع العلیم؛ (و نیز بیاد آورید) هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه‌های خانه (کعبه) را بالا می‌بردند (و می‌گفتند) پروردگارا! از ما بپذیر تو شنوا و دانائی.» ۹ - پانویس۱۰ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۳۲۷، برگرفته از مقاله «دعاهای اسماعیل علیه‌السلام». |