حذیفة بن فتادةحُذَیفة بن قَتاده، ملقب به سدیدالدین، عارف قرن دوم و سوم است. ۱ - مشخصاتاز تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست. وی اهل مرعش، شهری از توابع شام، بوده است. [۱]
عبداللّه‌بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، ج۱، ص۷۲، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ش.
۲ - گرویدن به سیر و سلوکحذیفه پس از فراغت از تحصیل علوم دینی، به خدمت ابراهیم‌بن ادهم (متوفی ۱۶۱) رهنمون شد و مراتب سلوک را در شش ماه طی کرد و از جانب او خرقه پوشید. وی از خواص ابراهیم ادهم شد و در سفر و حضر ملازم او بود. [۲]
محمدبن مبارک میرخورد، سیرالاولیاء در احوال و ملفوظات مشایخ چشت، ج۱، ص۴۸، لاهور ۱۳۵۷ش.
[۳]
هدیه‌بن عبدالرحیم چشتی‌عثمانی، خواجگان چشت = سِیرُ الاقطاب: مجموعه زندگی‌نامه‌های مشایخ چشتیه، ج۱، ص۴۷ـ۴۹، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۸۶ش.
امین‌الدین هبیره بصری (متوفی ۲۸۷)، مؤسس سلسله هبیریه ، از حذیفه خرقه دریافت کرد. [۴]
محمدبن مبارک میرخورد، سیرالاولیاء در احوال و ملفوظات مشایخ چشت، ج۱، ص۴۹، لاهور ۱۳۵۷ش.
[۵]
هدیه‌بن عبدالرحیم چشتی‌عثمانی، خواجگان چشت = سِیرُ الاقطاب: مجموعه زندگی‌نامه‌های مشایخ چشتیه، ج۱، ص۵۰، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۸۶ش.
سلسله چشتیه به واسطه او به ابراهیم ادهم و در نهایت به امام محمدباقر علیه‌السلام می‌رسد. [۶]
ابن‌کربلائی، روضات‌الجنان و جنات‌الجنان، ج۲، ص۷۳، چاپ جعفر سلطان‌القرائی، تهران ۱۳۴۴ـ۱۳۴۹ش.
حذیفه با سفیان ثوری (متوفی ۱۶۱) و یوسف اسباط (متوفی ۱۹۶) مصاحبت داشته [۷]
ابونعیم اصفهانی، حلیةالاولیاء و طبقات الأصفیاء، ج۸، ص۲۶۷، چاپ محمدامین خانجی، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۸]
عبداللّه‌بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، ج۱، ص۷۲، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ش.
[۹]
ابن‌جوزی، صفةالصفوة، ج۴، ص۲۶۹ـ۲۷۰، چاپ محمود فاخوری و محمد رواس قلعه‌جی، بیروت ۱۳۹۹/ ۱۹۷۹.
و به گزارش چشتی‌عثمانی ، [۱۰]
هدیه‌بن عبدالرحیم چشتی‌عثمانی، خواجگان چشت = سِیرُ الاقطاب: مجموعه زندگی‌نامه‌های مشایخ چشتیه، ج۱، ص۴۸، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۸۶ش.
او فضیل عیاض (متوفی ۱۸۷) و بایزید بسطامی (متوفی ۲۶۱) را نیز دیده است.
۳ - خصایصحذیفه بر لقمه حلال بسیار تأکید داشت و به اخلاص در عمل ، تکریم فقیران ، تحریم اصحاب دنیا ، روزه‌داریهای طولانی و گوشه‌گیری از خلق معروف بود [۱۱]
ابن‌جوزی، صفةالصفوة، ج۴، ص۲۶۹ـ۲۷۰، چاپ محمود فاخوری و محمد رواس قلعه‌جی، بیروت ۱۳۹۹/ ۱۹۷۹.
[۱۲]
هدیه‌بن عبدالرحیم چشتی‌عثمانی، خواجگان چشت = سِیرُ الاقطاب: مجموعه زندگی‌نامه‌های مشایخ چشتیه، ج۱، ص۴۷ـ۴۹، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۸۶ش.
و ظاهراً ازدواج نیز نکرد. [۱۳]
هدیه‌بن عبدالرحیم چشتی‌عثمانی، خواجگان چشت = سِیرُ الاقطاب: مجموعه زندگی‌نامه‌های مشایخ چشتیه، ج۱، ص۴۹، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۸۶ش.
او در تأکید بر خانه‌نشینی گفته چه خوب است که خلق حتی برای فرایض از خانه بیرون نروند. [۱۴]
ابن‌جوزی، صفةالصفوة، ج۴، ص۲۷۰، چاپ محمود فاخوری و محمد رواس قلعه‌جی، بیروت ۱۳۹۹/ ۱۹۷۹.
[۱۵]
عبدالوهاب‌بن احمد شعرانی، الطبقات الکبری، ج۱، ص۶۲، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
ابن‌جوزی [۱۶]
ابن‌جوزی، صفةالصفوة، ج۴، ص۲۶۹ـ۲۷۰، چاپ محمود فاخوری و محمد رواس قلعه‌جی، بیروت ۱۳۹۹/ ۱۹۷۹.
و چشتی‌عثمانی [۱۷]
هدیه‌بن عبدالرحیم چشتی‌عثمانی، خواجگان چشت = سِیرُ الاقطاب: مجموعه زندگی‌نامه‌های مشایخ چشتیه، ج۱، ص۴۷ـ۴۹، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۸۶ش.
کراماتی به او نسبت داده‌اند.
۴ - وفاتتاریخ وفات او، را به اختلاف ، سال ۲۰۷، [۱۸]
عبداللّه‌بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، ج۱، ص۷۲، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ش.
[۱۹]
ابن‌جوزی، صفةالصفوة، ج۴، ص۲۶۹ـ۲۷۰، چاپ محمود فاخوری و محمد رواس قلعه‌جی، بیروت ۱۳۹۹/ ۱۹۷۹.
۱۹۲ [۲۰]
محمد عبدالرووف‌بن تاج‌العارفین مُناوی، طبقات الصوفیة: الکواکب الدُّرّیة فی تراجم السادة الصوفیة، ج۱، قسم ۱، ص۲۶۶، چاپ محمد ادیب جادر، بیروت ۱۹۹۹.
و ۲۷۶ [۲۱]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۲۳۷، کانپور ۱۳۳۲/ ۱۹۱۴.
دانسته‌اند.
۵ - آثاراثری به او منسوب نیست. [۲۲]
هدیه‌بن عبدالرحیم چشتی‌عثمانی، خواجگان چشت = سِیرُ الاقطاب: مجموعه زندگی‌نامه‌های مشایخ چشتیه، ج۱، ص۴۷، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۸۶ش.
بیشترین جملات منسوب به حذیفه را ابونعیم اصفهانی [۲۳]
ابونعیم اصفهانی، حلیةالاولیاء و طبقات الأصفیاء، ج۸، ص۲۶۸ـ۲۷۱، چاپ محمدامین خانجی، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
نقل کرده است.
۶ - فهرست منابع(۱) ابن‌جوزی، صفةالصفوة، چاپ محمود فاخوری و محمد رواس قلعه‌جی، بیروت ۱۳۹۹/ ۱۹۷۹. (۲) ابن‌کربلائی، روضات‌الجنان و جنات‌الجنان، چاپ جعفر سلطان‌القرائی، تهران ۱۳۴۴ـ۱۳۴۹ش. (۳) ابونعیم اصفهانی، حلیةالاولیاء و طبقات الأصفیاء، چاپ محمدامین خانجی، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷. (۴) عبداللّه‌بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ش. (۵) هدیه‌بن عبدالرحیم چشتی‌عثمانی، خواجگان چشت = سِیرُ الاقطاب: مجموعه زندگی‌نامه‌های مشایخ چشتیه، چاپ محمدسرور مولائی، تهران ۱۳۸۶ش. (۶) عبدالوهاب‌بن احمد شعرانی، الطبقات الکبری، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸. (۷) غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، کانپور ۱۳۳۲/ ۱۹۱۴. (۸) محمد عبدالرووف‌بن تاج‌العارفین مُناوی، طبقات الصوفیة: الکواکب الدُّرّیة فی تراجم السادة الصوفیة، چاپ محمد ادیب جادر، بیروت ۱۹۹۹. (۹) محمدبن مبارک میرخورد، سیرالاولیاء در احوال و ملفوظات مشایخ چشت، لاهور ۱۳۵۷ش. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حذیفة بن فتادة»، شماره۵۸۹۲. |