تفاضل آیاتتفاضل آیات، افضلیت بعضی آیات بر بعضی دیگر است. ۱ - اختلاف در تفاضل آیاتدر این که آیا بخشی از قرآن بر بخشی دیگر برتری دارد یا خیر، میان دانشمندان علوم قرآنی اختلاف است؛ ۱.۱ - قول اولبرخی دانشمندان همانند ابوالحسن اشعری، قاضی ابوبکر باقلانی و ابن حبان معتقدند قائل شدن به برتری برای بعضی آیات و سوره‌ها روا نیست؛ زیرا همه کلام خداوندند، و برتری بخشی بر بخش دیگر، سبب نقص مفضل علیه می‌شود؛ در حالی که در سخن خداوند هیچ گونه نقصی وجود ندارد. ۱.۲ - قول دومدر مقابل، قائلان به برتری و تفاضل می‌گویند درباره این مطلب جای گفت و گو نیست که آیه (والهکم اله واحد لا اله الا هو الرحمن الرحیم)، آیة الکرسی، آیات آخر سوره حشر و مانند آن، بر آیات دیگر قرآن برتری دارند، و نیز سوره‌های اخلاص، حمد، یس و مانند آن، بر سوره‌های دیگر قرآن همچون سوره تبت برتری دارند. ۲ - دیدگاه‌ها درباره مراد از برتریدیدگاهها درباره مراد از برتری برخی آیات بر بعضی دیگر: ۲.۱ - دیدگاه اولبرخی گفته‌اند افضلیت در اجر و ثواب است؛ مثلا سوره حمد یا آیة الکرسی از دیگر آیات و سوره‌ها افضلند؛ یعنی در قرائت و چیزهای دیگر، اجر و ثواب بیشتری دارند. ۲.۲ - دیدگاه دومبرخی معتقدند مراد تفاضل در ذات و معنا است؛ یعنی اگر می‌گویند سوره توحید یا آیات آخر سوره حشر بر آیات و سوره‌های دیگر برتری دارند، به این دلیل است که معانی الفاظ آن‌ها در دلالت بر توحید و وحدانیت خداوند سبحان از دلالت آیات دیگر برترند. ۲.۳ - دیدگاه سومحلیمی می‌گوید: معنای تفضیل به موارد ذیل برمی گردد: ا. افضلیت در عمل؛ یعنی عمل به آیه‌ای، بهتر از عمل به آیه دیگر است؛ بنابراین، عمل به آیات امر و نهی و وعد و وعید، سزاوارتر از عمل به آیات قصص است. ب. افضلیت در معنا؛ یعنی آیاتی که دربردارنده اسما و صفات الهی‌اند، از آیات دیگر افضلند؛ زیرا مسائلی که این آیات بازگو می‌کنند، باشرافت تر از آیات دیگرند. ج. افضلیت در خواص و آثار؛ یعنی برخی آیات و سوره‌ها آثار و خواصی دنیوی دارند که قاری قرآن برای تلاوت آن‌ها رغبت بیشتری دارد؛ مانند: آیة الکرسی، سوره اخلاص، معوذتین و…. د. افضلیت در ثواب و اجر. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفاضل آیات». |