بکر بن عبدالله مزنی بصریبَکر بن عبدالله مُزَنی بصری، مکنّی به ابوعبدالله، محدث و فقیه قرن اول و دوم است. ۱ - زمان و محل تولداز نسبت او (بصری) چنین برمی آید که در بصره متولد شده ولی زمان تولدش دانسته نیست. [۱]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، ج۴، ص۵۳۲، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
۲ - نسب و قبیلهابونعیم [۲]
احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الا صفیاء، ج۲، ص۲۲۴، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
به نقل از ابوبکر آجری، وی را از قبیله بنی ثَقیف دانسته است، در صورتی که سایر منابع در این باره نظری نداده‌اند، تنها ابن سعد [۳]
ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، ج۷، قسم ۱، ص۱۵۲، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران.
گزارش کرده است که وی از جانب مادرش برادری داشته به نام خطّاب بن جبیر ثقفی.ابوالحجاج مزّی [۴]
یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکامل فی اسماء الرّجال، ج۴، ص۲۱۸، بیروت ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۵/ ۱۹۸۳ ـ ۱۹۸۵.
نیز خطّاب بن جبیر ثقفی را از مشایخ بکر بن عبدالله شمرده است.شاید انتساب وی به قبیله بنی ثقیف بر همین اساس بوده باشد. ۳ - اساتیدوی از کسانی مثل مغیرة بن شعبة ، ابن عباس ، ابن عمر ، انس بن مالک ، ابورافع صائغ و بسیاری دیگر از اتباع تابعان حدیث شنید [۵]
احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الا صفیاء، ج۲، ص۲۳۰، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۶]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، ج۴، ص۵۳۲، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
[۷]
یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکامل فی اسماء الرّجال، ج۴، ص۲۱۷، بیروت ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۵/ ۱۹۸۳ ـ ۱۹۸۵.
[۸]
ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۱، ص۱۳۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
سپس به عنوان محدّثی که جمعی از مشایخ بزرگ از گروه اتباع را درک کرده بود، به نشر شنیده‌های خود پرداخت.۴ - شاگردانمحدثان بسیاری از وی حدیث شنیده و روایت کرده‌اند. از جمله راویان او عاصم ، قتاده ، ابن فضاله ودیگران، که خود از محدثان بزرگ بوده‌اند، قابل ذکرند. [۹]
ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، ج۷، قسم ۱، ص۱۵۳، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران.
[۱۰]
یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکامل فی اسماء الرّجال، ج۴، ص۲۱۷ـ ۲۱۸، بیروت ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۵/ ۱۹۸۳ ـ ۱۹۸۵.
۵ - توثیق مورخانوی از محدثانی است که مورخان او را ستوده و توثیق کرده‌اند؛ ابن سعد [۱۱]
ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، ج۷، قسم ۱، ص۱۵۲، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران.
[۱۲]
یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکامل فی اسماء الرّجال، ج۴، ص۲۱۷ـ ۲۱۸، بیروت ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۵/ ۱۹۸۳ ـ ۱۹۸۵.
ضمن توثیق او می‌گوید: مزنی کثیرالحدیث بود.۵.۱ - جوان بصرهمزنی را با حسن بصری و ابن سیرین یاد می‌کنند؛ سلیمان تَیمی، که خود از راویان مزنی است، حسن بصری را پیر بصره، و بکر مزنی را جوان بصره خوانده است. [۱۳]
ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، ج۷، قسم ۱، ص۱۵۲، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران.
[۱۴]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، ج۴، ص۵۳۲، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
۵.۲ - مستجاب الدعوةذهبی [۱۵]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، ج۴، ص۵۳۵، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
به نقل از حمیدالطَویل، شاگرد مزنی، وی را مستجاب الدعوة دانسته است.۶ - مکتب قدریهعبدالله بن بکر مزنی، فرزند مزنی، از خواهرش نقل می‌کند که گفته است: پدر تصمیم گرفته بود که هر گاه دو نفر درباره «قَدَر» نزاع کنند، فوراً دو رکعت نماز بخواند و این سخن دلالت بر این دارد که در آن روز مکتب قدریّه بر بصره حاکم بوده است. [۱۶]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، ج۴، ص۵۳۳، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
[۱۷]
احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الا صفیاء، ج۲، ص۲۲۵، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
۷ - ویژگی‌های شخصیوی شخصی زاهد و پارسا بوده است. ۷.۱ - حالات عارفانهبعضی از مطالب و بیانات عارفانه و زاهدانه او در منابع ثبت شده است. [۱۸]
ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، ج۷، قسم ۱، ص۱۵۳، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران.
[۱۹]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، ج۴، ص۵۳۳، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
[۲۰]
احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الا صفیاء، ج۲، ص۲۲۵، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
زمانی وی را برای تَصَدّی مقام قضا دعوت کردند، ولی او آن را نپذیرفت. [۲۱]
ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، ج۷، قسم ۱، ص۱۵۳، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران.
[۲۲]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، ج۴، ص۵۳۴ ـ ۵۳۵، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
۷.۲ - هم‌نشینی با فقراءمزنی با این‌که از اغنیای عصر خود بود، بیشتر در مجمع فقرا و مساکین می‌نشست و برای آنان حدیث می‌گفت و از این عمل اظهار رضایت می‌کرد. [۲۳]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، ج۴، ص۵۳۴ ـ ۵۳۵، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
[۲۴]
ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، ج۷، قسم ۱، ص۱۵۳، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران.
[۲۵]
احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الا صفیاء، ج۲، ص۲۲۷، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
۸ - زمان وفاتسال درگذشت او را ۱۰۶ یا ۱۰۸ ثبت کرده‌اند [۲۶]
ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۱، ص۱۳۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
[۲۷]
محمد بن اسماعیل بخاری جعفی، کتاب التّاریخ الکبیر، ج۱، قسم ۲، ص۹۰، بیروت ۱۴۰۷/ ۱۹۸۶.
[۲۸]
یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکامل فی اسماء الرّجال، ج۴، ص۲۱۷ـ ۲۱۸، بیروت ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۵/ ۱۹۸۳ ـ ۱۹۸۵.
به عقیده ابن سعد ۱۰۸ درست‌تر است. [۲۹]
ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، ج۷، قسم ۱، ص۱۵۳، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران.
۹ - فهرست منابع(۱) ابن سعد، کتاب طبقات الکبیر، چاپ ادوارد سخو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران. (۲) ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹. (۳) احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الا صفیاء، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷. (۴) محمد بن اسماعیل بخاری جعفی، کتاب التّاریخ الکبیر، بیروت ۱۴۰۷/ ۱۹۸۶. (۵) محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النّبلاء، چاپ شعیب ارنووط و مأمون صاغرجی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲. (۶) یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکامل فی اسماء الرّجال، بیروت ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۵/ ۱۹۸۳ ـ ۱۹۸۵. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بکر بن عبدالله مزنی بصری»، شماره۱۲۲۴. رده‌های این صفحه : تراجم | حدیث شناسی | علمای اهل سنت | علمای قرن دوم | علمای قرن سوم | محدثین اهل سنت
|