بنت‌الهدی صدرآمنه صدر، معروف به بنت‌الهدی و شهیده صدر (۱۳۵۷-۱۴۰۰ق/۱۹۳۷-۱۹۸۰م)، خواهر شهید سید محمدباقر صدر، از زنان نویسنده و فعال فرهنگی-سیاسی عراق در قرن چهاردهم هجری قمری بود. او نزد برادرش سید محمدباقر صدر، شیخ زهیر الحسون و ام علی الحسون درس آموخته و به فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی پرداخت. از فعالیت‌های وی می‌توان به تشکیل جلسات خانگی دینی، نوشتن مقاله در مجله الاضواء، سرپرستی مدارس الزهراء، نوشتن کتاب، داستان‌نویسی و سرودن اشعار مذهبی اشاره کرد. وی، به‌دنبال اعتراض به دستگیری برادرش و سخنرانی در حرم حضرت علی (علیه‌السلام) که به تظاهرات در شهرها و کشورهای مختلفی انجامید، توسط رژیم بعث زندانی و همراه بردارش اعدام و به شهادت رسید. ۱ - معرفی اجمالیسیده آمنه صدر (متولد کاظمین در سال ۱۳۵۷ق/۱۹۳۷ م)، دختر آیت الله سید حیدر صدر است. مادرش خواهر آیت الله محمدرضا آل‌یاسین است. سید اسماعیل صدر و شهید سید محمدباقر صدر برادران اویند. در دو سالگی پدرش را از دست داد. خواندن و نوشتن را در خانه آموخت و به یادگیری نحو و منطق و فقه و اصول و... پرداخت. او نزد محمدباقر صدر، شیخ زهیر الحسون و ام علی الحسون درس آموخت. وی در ۸ آوریل ۱۹۸۰ م. به‌دست رژیم بعث عراق اعدام و شهادت رسید. [۳]
ان.ویلی، جویس، نهضت اسلامی شیعیان عراق، ص۱۱۲.
۲ - فعالیت‌های تبلیغیبنتالهدی، از اهمیت نقش زنان در فعالیت‌های دینی آگاه بود از این‌رو جلساتی را در خانه خود و دیگران برای تبلیغ امور دینی تشکیل می‌داد. آمنه، در مجله «الاضواء» برای دختران عراقی و عرب مطلب می‌نوشت. نوشته‌های او در این مجله حول التزام زنان به آموزه‌های دینی و رد الگوها و شعارهای غربی برای آنان، دور می‌زد. ۲.۱ - سرپرستی مدارس الزهراءمدارس الزهراء، مجموعه مدرسه‌های وابسته به صندوق خیریه اسلامی (جمعیة صندوق الخیری الاسلامی) بودند. این مدرسه‌ها به هدف تقویت فرهنگ دینی در کودکان در شهرهای بصره، دیوانیه، حله، نجف، کاظمین و بغداد تأسیس شدند. مرکزیت این مدرسه‌ها با مدرسه بغداد بود. شهیده بنت‌الهدی دو ماده درسی را -علاوه بر دروس مرسوم آموزشی- در این مدارس جای داد و از معلمانی استفاده می‌کرد که به شئون اسلامی اهتمام خاصی داشتند. در ۱۹۶۷ م بنت‌الهدی، سرپرست این مجموعه در نجف و کاظمین شد. او در این زمان سرپرست یک مدرسه دینی دیگر در نجف هم بود. از این‌رو هفته‌اش را تقسیم کرده بود. (نیمی از هفته را در نجف بود و نیم دیگر در کاظمین.) او بعد از ساعت اداری مدرسه، به معلم‌ها آموزش‌های تربیتی می‌داد و بعدازظهرها را به پاسخگویی به سؤالات دانشجویان می‌گذراند. در ۱۹۷۲ م بخشنامه‌ای مبنی بر لزوم الحاق این مدارس به وزارت تعلیم و تربیت عراق از سوی دولت صادر شد. با صدور این بخشنامه بنت‌الهدی از مسئولیت این مدارس کناره گرفت و دعوت رسمی دولت طی نامه‌ای از او بر ادامه همکاری در این مدارس نیز نافع نیفتاد. او در پاسخ به سوال از سبب ترک همکاری در این مدرسه‌ها می‌گفت: لم یکن الهدف من وجودی فی المدرسه الا نوال مرضاة الله و لما انتفعت الغایة من المدرسة بتأمیمها فما هو جدوی وجودی بعد ذلک؟! [۸]
محمد حسون و ام علی مشکور، اعلام النساء المؤمنات، ص۹۵، به نقل از ملحق صحیفه الجهاد الصادر بتاریخ ۲۰ جمادی الثانیه ۱۴۰۳ ق. نیسان ۱۹۸۳ م.
۲.۲ - داستان نویسی و شعربنتالهدی به قصد این‌که دایره مخاطبان بیشتری برای سخنانش داشته باشد رو به نوشتن آورد. زنان بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی می‌توانستند از طریق خواندن کتاب‌های او به‌اندیشه‌های اسلامی دست پیدا کنند. [۹]
محمد حسون و ام علی مشکور، اعلام النساء المؤمنات، ص۹۵، به نقل از مقدمة قصة «صراع من واقع الحیاة».
مباحث خانوادگی، کار اسلامی، سختی‌های زنان شاغل، مسخره‌کردن، خدشه‌دار کردن جلوه زن، زیبایی، آرایش‌کردن، حجاب و... از محورهای قصه‌های او هستند. او به همین هدف شعر هم می‌گفت. بیشتر شعرهای شهیده صدر رنگ و لعاب دینی دارد. ۳ - فعالیت‌های سیاسی و شهادتشهیده صدر، پیشگام نهضت اسلامی زنان در عراق بود. او در مسیر حرکت اسلامی برادرش سید محمدباقر صدر حرکت می‌کرد. اتفاقات سیاسی مهمی که در زمان او اتفاق افتاده عبارتند از: بازداشت شهید صدر در بیمارستان کوفه در سال ۱۹۷۲ م. دستگیری بسیاری از افراد کادرهای اسلامی عراقی و اعدام پنج نفر از آنان در ۱۹۷۴ م. انتفاضه نجف در سال ۱۹۷۷ م. که در آن تعدادی از جوانان با این استدلال که قانون‌شکنی کرده و مردم را به شورش تحریک کرده‌اند، اعدام شدند. شهید صدر به جهت این رخداد به بغداد خوانده شد و به خاطر محکوم نکردن این کارها مورد عتاب قرار گرفت. در ۱۹ رجب ۱۹۷۹ م. شهید صدر به دلیل فعالیت‌های سیاسی توسط دولت عراق دستگیر شد. با دستگیری او بنت‌الهدی به حرم حضرت علی (علیه‌السلام) رفت و به سخنرانی پرداخته و مردم را از دستگیر شدن مرجع دینی‌شان آگاه کرد. نتیجه این سخنرانی تظاهرات مردم نجف و آزادی شهید صدر بود. با رسیدن خبر به دیگر شهرها و کشورها، تظاهرات‌هایی در بغداد، کاظمین، فهود، نعمانیه، سماوه، لبنان، بحرین و ایران صورت گرفت. حکومت عراق با دیدن این تظاهرات، به بازداشت خانگی خانواده صدر دست زد و در روز شنیه، ۱۹ جمادی الاولی ۱۴۰۰ق. ۵ آوریل ۱۹۸۰ م. شهید صدر و خواهرش بنت‌الهدی را به زندان انداخت. آمنه و محمدباقر صدر در ۸ آوریل ۱۹۸۰ م. به‌دست رژیم بعث اعدام شده و شهادت رسیدند. حمله به الدجیل در ۱۹۸۲ م. که بزرگترین عملیات چریکی حزب الدعوة الاسلامیة علیه شخص صدام بود به نام بنت‌الهدی نام‌گذاری شد. [۱۳]
ان.ویلی، جویس، نهضت اسلامی شیعیان عراق، ص۱۱۲.
۴ - پانویس۵ - فهرست منابع(۱) ان.ویلی، جویس، نهضت اسلامی شیعیان عراق، ترجمه مهوش غلامی، اطلاعات، تهران، ۱۳۷۳ ش. (۲) محمد حسون و ام علی مشکور، اعلام النساء المؤمنات، انتشارات اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۱ ق. ۶ - منبع• پایگاه اطلاع رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «شهیده بنت الهدی صدر در عرصه تعلیم و تعلّم»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۰۹/۱۵. رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 1400 (قمری) | زادگان سال 1357 (قمری) | زنان شهید قرن 14 (قمری) | زنان فعال در سیاست اهل عراق | زنان مشهور مسلمان | زنان نویسنده اهل عراق | شاگردان سیدمحمدباقر صدر | مدفونان در قبرستان وادی السلام
|