الإمام الباقر و أثره فی التفسیر (کتاب)«الامام الباقر علیه‌السّلام و اثره فی التفسیر» اثری است که درباره نقش امام باقر علیه‌السّلام در تفسیر قرآن کریم به سخن می‌پردازد. ۱ - معرفی کتابامام محمد باقر علیه‌السّلام به عنوان یکی از افرادی که از جمله تابعین پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به شمار رفته و به اجماع فریقین یکی از فقهاء بارز مدینه منوره محسوب می‌گردد نقشی مؤثر در تفسیر قرآن کریم از خود برجای گذارده است. هدف نویسنده از نگارش این اثر معرفی گام دومی است که بعد از عصر صحابه در تفسیر قرآن توسط تابعین برداشته شد. از آن گذشته نویسنده بر آنست که به شناخت روایات صحیحه‌ای که از امام باقر علیه‌السّلام در تفسیر قرآن نقل شده و نسبت آنها به امام ثابت است دست یابد چرا که بسیاری از احادیث منقول از ائمه اهل بیت علیهم‌السّلام با بسیاری از احادیث منسوب به ایشان که امکان اثبات صدور آنها از ائمه علیهم‌السّلام وجود ندارد درآمیخته است و باعث شده که برخی مفسرین به آنها اعتماد نورزند و یا آنها را تضعیف نمایند و در نقطه مقابل برخی دیگر هر روایتی را که سندش به امام منتهی شود ثابت و صحیح به شمار آورده هرچند در سندش ضعف و نقصی وجود داشته باشد. اما نویسنده کتاب در سند اقوال و رجال آن تحقیق کرده و صحیح را از ضعیف و کاذب بازشناسانده است و بدین وسیله اثری درخور توجه از خود بر جای گذارده است. وی با روش و منهج علمی و به دور از هرگونه تعصب به استقراء و استقصاء در سند و رجال اقوال منقوله پرداخته و نقش امام باقر علیه‌السّلام را در علوم قرآنی و تفسیر آشکار ساخته است. ۲ - ساختار کتاباین کتاب دارای یک مقدمه و دو باب و یک خاتمه است که ذیل هرباب فصولی قرار گرفته است: باب اول به بررسی زندگانی امام باقر علیه‌السّلام و مسائل پیرامون آن اختصاص یافته و مشتمل بر چهار فصل ذیل است: در فصل اول به بررسی زندگانی شخصی حضرت پرداخته شده و بیوگرافی جامعی از ایشان ارائه شده است. [۱]
الإمام الباقر و أثره في التفسير، ص۱۵.
در فصل دوم به معرفی سیره و روش علمی حضرت پرداخته شده و برخی از علوم و معارف آن حضرت معرفی شده است. [۲]
الإمام الباقر و أثره في التفسير، ص۷۷.
در فصل سوم به شرح حال کسانی که امام باقر علیه‌السّلام از آنها روایت می‌کند پرداخته شده است. [۳]
الإمام الباقر و أثره في التفسير، ص۱۲۵.
این افراد دو دسته‌اند: دسته اول پدران بزرگوار حضرت و دسته دوم صحابه بزرگوار پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم . سپس به بیان شرح حال شاگردان و راویان احادیث حضرت پرداخته شده و هرکدام برطبق موازین و معیارهای رجالی مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌اند. در فصل چهارم به معرفی مصادر امام باقر علیه‌السّلام در تفسیر قرآن پرداخته شده است. باب دوم به بررسی نقش و تاثیر امام باقر علیه‌السّلام در تفسیر قرآن اختصاص یافته و دارای پنج فصل است: فصل اول به سخن درباره دیدگاههای حضرت و تاثیر آن در علوم قرآنی اختصاص یافته است. [۴]
الإمام الباقر و أثره في التفسير، ص۲۲۵.
در فصل دوم به بررسی تاثیر دیدگاههای امام در تفسیر آیات العقاید پرداخته شده است. [۵]
الإمام الباقر و أثره في التفسير، ص۲۸۳.
در فصل سوم به تلاش امام باقر علیه‌السّلام در تفسیر آیات الاحکام اشاره شده است. [۶]
الإمام الباقر و أثره في التفسير، ص۳۳۵.
فصل چهارم به جنبه‌های تربیتی- اخلاقی در اندیشه امام باقر علیه‌السّلام به طوری و در تفسیر به نحو خاصی پرداخته شده است. [۷]
الإمام الباقر و أثره في التفسير، ص۳۷۵.
در فصل پنجم این باب هم به ارزشیابی دیدگاههای تفسیری امام، بارزترین ویژگی‌های تفسیر ایشان و اثر آن در معاصرین حضرت و مفسرین بعدی پرداخته شده است. [۸]
الإمام الباقر و أثره في التفسير، ص۴۰۳.
در «خاتمه» کتاب هم منابع و مصادر کتاب اعم از خطی و چاپی معرفی شده و در انتهای کتاب فهرست مطالب آن ذکر شده است.۳ - نسخه شناسیاین کتاب به زبان عربی است و توسط آقای دکتر حکمت عبید الخفاجی نگاشته شده است. نسخه برنامه در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۴۸۰ صفحه برای بار نخست در سال ۱۴۲۶ ه/ ۲۰۰۵ م توسط «موسسة البلاغ» بیروت منتشر شده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب علوم قرآن
|