اطلاق و تقییداطلاق و تقیید، مباحث تطبیقی دو اصطلاح اطلاق و تقیید است. ۱ - نکات ضروریتعریف اطلاق و تقیید در مستند اطلاق و مستند تقیید آمده است. با این حال، ذکر نکات ذیل ضروری است: ۱.۱ - نکته اولاطلاق و تقیید، مانند عام و خاص، از امور اضافی و نسبی است؛ یعنی یک لفظ ممکن است نسبت به افراد زیر مجموعه خود اطلاق داشته باشد، اما همین لفظ ممکن است نسبت به لفظ دیگری که دایره گسترده تری دارد، مقید محسوب شود. ۱.۲ - نکته دومتقابل اطلاق و تقیید از نظر مشهور اصولیون تقابل عدم و ملکه است؛ به این بیان که تقیید، ملکه و امری وجودی است و اطلاق، عدم ملکه (عدم تقیید) می‌باشد. بنابراین، اطلاق و تقیید در امکان و استحاله متلازم‌اند؛ یعنی هر جا تقیید ممکن باشد، اطلاق هم ممکن است و هر جا تقیید ممتنع باشد، اطلاق نیز ممتنع است. ۱.۳ - نکته سوماطلاق در مفردات سبب توسعه می‌شود، ولی در مرکبات سبب تقیید می‌گردد، بلکه چه بسا اطلاق جمله موجب تضییق در مفهوم مفردات آن می‌شود. ۱.۳.۱ - مثالبرای مثال، مقتضای عقد بیعی که بین دو نفر صورت می‌گیرد، این است که پولی که بین خریدار و فروشنده جا بجا می‌شود پول رایج کشور باشد، زیرا اطلاق صیغه عقد به عنوان یک جمله مرکب چنین اقتضایی را دارد. ولی اگر عقدی نبود، مفهوم پول اطلاق داشت و شامل پول رایج و غیر رایج می‌شد. ۲ - پانویس۳ - منبعفرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۲۸، برگرفته از مقاله «اطلاق و تقیید». |