اسحاق بن حسان خزیمیابویعقوب اسحاق بن حسّان خریمی (خزیمی یا خرمی) مرّی غطفانی (م ۲۱۴ هـ)، از شعرای عصر عباسیان (قرن دوم و سوم هجری قمری) و از مدیحه‌سرایان خلفا، وزرا و اشراف بوده است. منابع وی را از ادیبان و منشیان برامکه دانسته‌اند. ۱ - معرفی اجمالیابویعقوب اسحاق بن حسّان بن قوهی خریمی (خرمی) مرّی غطفانی، از شعرای عصر عباسی و از موالی بنی خریم است که در شعری زادگاهش را مرو شاهجان نوشته و افزوده است که در سغد و جوزجان خویشاوندان بسیار دارد. ابویعقوب، اصالتاً ایرانی و غلام آزاد شده ابن خزیم مُرّی بود. بعدها به محمد بن زیاد کاتب، منشی برمکیان پیوست و برای او مدیحه‌های نیکویی سرود و پس از مرگ وی نیز برایش مرثیه گفت. از برخی روایات چنین بر می‌آید که وی بخشی از سال‌های جوانی خود را در شهرهای بزرگ شام و عراق گذرانیده و سپس در بغداد اقامت گزیده است. یکی از سروده‌های او نیز حاکی از آن است که در آغاز جوانی، گذار وی به سیستان افتاده و چندی با سختی در آن سامان زیسته است. ابن‌معتز به نقل از مبرد، ابویعقوب را شاعری توانا و خوش طبع دانسته و یادآور شده که وی در مدیحه‌سرایی خلفا، وزرا و اشراف کوشا بوده و از این راه مال و ثروت فراوانی به دست آورده است. در روایتی او را دین‌دار و خداشناس و باوقار خوانده‌اند، اما این وقار و دین‌داری مانع از آن نبوده که شاعر گه‌گاه در خوش‌گذرانی‌های شاعران هرزه‌ای چون حمّاد عجرد و حمّاد راویه شرکت داشته باشد. یکی از مهم‌ترین رویدادهای زندگانی او، محاصره و ویرانی بغداد در کشمکش میان امین (خلافت ۱۹۳-۱۹۸ هـ) و مامون (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ هـ) در سال ۱۹۷ هـ است که خود شاهد آن بوده است و قصیده‌ای بلند در این‌باره سرود و طبری بخشی از آن را نقل کرده است. [۱۲]
طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۸، ص۴۵۲.
شاعر چند سالی پس از این ماجرا نیز زنده بود.او که از یک چشم نابینا بود، [۱۳]
ابوالفرج اصفهانی، على بن حسين، الاغانی، ج۶، ص۸۴.
در اواخر عمر بینایی چشم دیگر را نیز از دست داد.۲ - اساتید و شاگردانابویعقوب از افرادی چون منصور بن عمار و ابوبکر بن عیّاش روایت کرده است. وی شاعری توانا بود و جاحظ و ابوعصیده برخی از اشعار او را مستقیماً از خود وی نقل کرده‌اند. ۳ - آثارخریمی دارای دیوان معروفی است، چنان که ابن‌ندیم به مجموعه‌ای شامل دویست برگ از اشعار او اشاره کرده است. [۲۰]
ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۸.
۴ - تاریخ وفاتاز میان منابع، تنها صفدی تاریخ وفات او را ۲۱۴ هـ نوشته است. ۵ - مطالعه بیشتربرای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود. [۲۴]
مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۴، ص۳۸۵.
[۲۷]
سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۴، ص۱۲۰.
۶ - پانویس۷ - منبعپژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۶۵، برگرفته از مقاله «ابویعقوب اسحاق بن حسّان خریمی». عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۱۷. رده‌های این صفحه : ادیبان سده دوم(قمری) | درگذشتگان سال 214 (قمری) | شاعران قرن دوم | شاعران قرن سوم | شخصیت‌های قرن 2 (قمری)
|