اجتهاد استصلاحیاجتهاد استصلاحی به استنباط حکم شرعی با استفاده از مصالح مرسله اطلاق می‌شود و در اصول فقه کاربرد دارد. ۱ - تعریفاجتهاد استصلاحی، اجتهادی است که بر اساس مصالح مرسله صورت می‌گیرد؛ یعنی در موارد فقدان نص از کتاب و سنت بر حکمی، از راه عقل و بر اساس مصلحت حفظ دین ، نفس ، نسل ، عقل و مال انسان‌ها، حکم آن استخراج می‌گردد. این نوع اجتهاد ، مخصوص اهل سنت است. ۲ - نکتهاصطلاح «اجتهاد استصلاحی» بر اساس تقسیمی است که دکتر «دوالیبی» در کتاب «المدخل الی علم اصول الفقه» ارائه کرده است؛ به این بیان که راه‌های کشف احکام شرعی را سه قسم دانسته است: ۱. «اجتهاد بیانی»؛ و آن در جایی است که از طرف شارع درباره واقعه نصّی وجود دارد؛ ۲. «اجتهاد قیاسی»؛ و آن در جایی است که نصّی وجود ندارد ولی مجتهد از طریق قیاس به موارد مشابه که دارای نصّ است حکم واقعه را کشف می‌کند؛ ۳. «اجتهاد استصلاحی»؛ و آن در جایی است که نصّی وجود ندارد و مجتهد به کمک قاعده استصلاح، به حکم واقعه می‌رسد. بر این تقسیم ایراد گرفته شده است. [۲]
الاجتهاد اصوله و احکامه،بحرالعلوم، محمد، ص۱۲۷.
۳ - عناوین مرتبطاجتهاد بیانی اجتهاد قیاسی ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص ۷۰،برگرفته از مقاله «اجتهاد استصلاحی». رده‌های این صفحه : اجتهاد(عام)
|