ابوسلیمان عمر بن حفصون

---

ابوسلیمان عمر بن حفصون، از شورشیان‌ اندلسی قرن سوم و چهارم قمری بود، که بر علیه امویان اندلس شورید.

۱ - معرفی اجمالی

---

ابوسلیمان، عمر بن حفص (حفصون) بن عمر بن جعفر بن شتیم بن دمیان بن فرغلوش بن اذفونش، از شورشیان‌ اندلسی بود. او نخستین کسی بود که با چنین وسعتی باب مخالفت و جدایی را در‌ اندلس گشود و عَلَم مخالفت را برافراشت. مورخان با اوصاف لعین، خبیث و راس النفاق از او یاد می‌کنند. اهل قصبه تاکرنا و مسلمان‌زاده بود و بر همین آیین و دین بزرگ شد. نخستین کسی از نیاکانش که اسلام آورد، جعفر بن شتیم بود.

۲ - شورش علیه امویان

---

ابن حفصون در سال ۲۷۰ق بر ضد امیر محمد بن عبدالرحمان بن حکم شورید و در دژ «ببشتر» از دژهای «ریّه» پناه جست و پس از آن که کارش بالا گرفت و خطرش جدی شد، امیران با او جنگیدند و دژهای‌ اندلس مطیع او شدند. در برخی از حملاتش، نیروهای او سی هزار تن برآورد شده بودند.

۳ - ارتداد

---

در سال ۲۸۶ق گرایش خود به مسیحیت را آشکار کرد؛ در حالی که پیش‌تر آن را پنهان می‌کرد. پس از آن، به سبب مرتد شدنش جنگ با او جهاد تلقی شد و نبردهای پی‌درپی بر ضد او صورت گرفت. بارها ابراز وفاداری و اطاعت کرد و عفو و بخشیده و با او به نیکی رفتار شد، اما‌ اندک زمانی بعد یاغی می‌شد و نیرنگ می‌زد. همچنان این‌گونه بود تا آن‌که درگذشت و پسرش سلیمان به جای او نشست.

۴ - طرفداری فاطمیان از ابن حفصون

---

عبیدالله فاطمی رهبری ابن حفصون را به رسمیت شناخت و در مساجد کشورش به نفع او تبلیغ کرد و با فرستادن اسلحه و کمک‌های دیگر او را یاری کرد. همچنین داعیانی نزدش فرستاد تا او را به اطاعت از فاطمیان دعوت کنند و او مطیع آنان شده، دعوتشان را در آن خطه بگستراند؛ به امید آن‌که ابن حفصون بر امویان‌ اندلس پیروز و دولتش به دولت فاطمیان ملحق شود.
واژه حفصون، صیغه مبالغه و بزرگداشت کلمه حفص است، زیرا «واو» و «نون» در آخر کلمه، بر تمیز یا تفخیم و بزرگداشت دلالت می‌کند. در این مورد، اسم‌هایی دیگری نیز هستند که بر همین ساخت و صیغه‌اند؛ مانند: عبدون، غلبون، خلدون و زیدون، که مبالغه نام‌های عبد، غالب، خالد و زید است.

۵ - پانویس

---