ابراهیم و اسماعیل (قرآن)خداوند در قرآن کریم به ماجراهای ابراهیم علیه‌السلام و اسماعیل علیه‌السلام اشاره کرده و آزمایش‌های سختی که این دو پیامبر الهی با آنها مواجه شدند، پرداخته است. فهرست مندرجات۲ - دلداری دادن به حضرت ابراهیم ۳ - مأموریت حضرت ابراهیم و اسماعیل ۴ - بازسازی و تعمیر کعبه ۵ - شکر برای تولد حضرت اسماعیل ۶ - هدیه الهی بودن اسماعیل ۷ - بشارت خدا به ابراهیم ۸ - مأموریت ذبح حضرت اسماعیل ۹ - تسلیم بودن در برابر پدر ۱۰ - اسکان حضرت اسماعیل در مکه ۱۱ - پانویس ۱۲ - منبع ۱ - مشورت با حضرت اسماعیلمشورت و نظرخواهی ابراهیم علیه‌السّلام از فرزندش اسماعیل علیه‌السّلام درباره ماموریت ذبح وی: «فلما بلغ معه السعی قال یـبنی انی اری فی المنام انی اذبحک فانظر ماذا تری قال یـابت افعل ما تؤمر ستجدنی ان شاء الله من الصبرین؛هنگامي كه با او به مقام سعي و كوشش رسيد گفت: فرزندم من در خواب ديدم كه بايد تو را ذبح كنم! بنگر نظر تو چيست ؟ گفت: پدرم هر چه دستور داري اجرا كن، به خواست خدا مرا از صابران خواهي يافت!» از لحن جمله «فانظر ماذاتری» (بنگر رای توچیست؟) نوعی نظرخواهی و مشورت استفاده می‌شود؛ هر چند فلسفه این کار استفاده ابراهیم علیه‌السّلام از رای اسماعیل علیه‌السّلام نبود؛ بلکه یا برای آزمایش او یا زمینه سازی برای پذیرش فرمان ذبح از سوی اسماعیل علیه‌السّلام بود. ۲ - دلداری دادن به حضرت ابراهیمآرامش و دلداری دادن اسماعیل علیه‌السّلام به ابراهیم علیه‌السّلام درباره ماموریت وی برای ذبح فرزندش: «فلما بلغ معه السعی قال یـبنی انی اری فی المنام انی اذبحک فانظر ماذا تری قال یـابت افعل ما تؤمر ستجدنی ان شاء الله من الصبرین؛هنگامي كه با او به مقام سعي و كوشش رسيد گفت: فرزندم من در خواب ديدم كه بايد تو را ذبح كنم! بنگر نظر تو چيست ؟ گفت: پدرم هر چه دستور داري اجرا كن، به خواست خدا مرا از صابران خواهي يافت!» این که اسماعیل علیه‌السّلام صبر خویش را درباره قربانی شدنش یادآوری می‌کند می‌تواند به منظور دلداری به پدر خود ابراهیم علیه‌السّلام باشد. ۳ - مأموریت حضرت ابراهیم و اسماعیلماموریت ابراهیم علیه‌السّلام و اسماعیل علیه‌السّلام برای آماده سازی کعبه جهت عبادت کنندگان: «... و عهدنا الی ابرهیم و اسمعیل ان طهرا بیتی للطائفین و العکفین و الرکع السجود؛... و ما به ابراهيم و اسماعيل امر كرديم كه خانه مرا براي طواف كنندگان و مجاوران و ركوع كنندگان و سجده كنندگان پاك و پاكيزه كنيد.» ۴ - بازسازی و تعمیر کعبهبالا بردن دیوارهای کعبه به دست ابراهیم علیه‌السّلام و اسماعیل علیه‌السّلام: «و اذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت و اسمعیل...؛(و نيز بياد آوريد) هنگامي كه ابراهيم و اسماعيل پايه هاي خانه (كعبه) را بالا مي‌بردند (و مي‌گفتند) پروردگارا! از ما بپذير تو شنوا و دانائي.» ۵ - شکر برای تولد حضرت اسماعیلستایش ابراهیم علیه‌السّلام به درگاه الهی به شکرانه تولد اسماعیل علیه‌السّلام در دوران پیری‌اش: «الحمد لله الذی وهب لی علی الکبر اسمـعیل...؛حمد خداي را كه در سن پيري اسماعيل و اسحاق را به من بخشيد....» ۶ - هدیه الهی بودن اسماعیلاسماعیل علیه‌السّلام، هدیه‌ای الهی به ابراهیم علیه‌السّلام: «الحمد لله الذی وهب لی علی الکبر اسمعیل...؛حمد خداي را كه در سن پيري اسماعيل و اسحاق را به من بخشيد ....» ۷ - بشارت خدا به ابراهیمبشارت خداوند به ابراهیم علیه‌السّلام برای تولد اسماعیل علیه‌السّلام: «و ان من شیعته لابرهیم• فبشرنه بغلم حلیم؛و از پيروان او (نوح) ابراهيم بود. ما او (ابراهيم) را به نوجواني بردبار و پر استقامت بشارت داديم. » مقصود از «غلام حلیم» اسماعیل علیه‌السّلام است. ۸ - مأموریت ذبح حضرت اسماعیلابراهیم علیه‌السّلام مامور به ذبح اسماعیل علیه‌السّلام: «فبشرنـه بغلـم حلیم• فلما بلغ معه السعی قال یبنی انی اری فی المنام انی اذبحک...؛ما او (ابراهيم) را به نوجواني بردبار و پر استقامت بشارت داديم. هنگامي كه با او به مقام سعي و كوشش رسيد گفت: فرزندم من در خواب ديدم كه بايد تو را ذبح كنم! بنگر نظر تو چيست ؟ گفت: پدرم هر چه دستور داري اجرا كن، به خواست خدا مرا از صابران خواهي يافت!» مقصود از «غلام حلیم» اسماعیل علیه‌السّلام است. ۹ - تسلیم بودن در برابر پدراسماعیل علیه‌السّلام، تسلیم در برابر پدر و فرمان خدا به ذبح: «فبشرنـه بغلـم حلیم• فلما بلغ معه السعی قال یبنی انی اری فی المنام انی اذبحک فانظر ماذا تری قال یابت افعل ما تومر ستجدنی ان شاء الله من الصبرین• فلما اسلما و تله للجبین؛ما او (ابراهيم) را به نوجواني بردبار و پر استقامت بشارت داديم. هنگامي كه با او به مقام سعي و كوشش رسيد گفت: فرزندم من در خواب ديدم كه بايد تو را ذبح كنم! بنگر نظر تو چيست ؟ گفت: پدرم هر چه دستور داري اجرا كن، به خواست خدا مرا از صابران خواهي يافت!هنگامي كه هر دو تسليم و آماده شدند و ابراهيم جبين او را بر خاك نهاد» روایات درباره ذبیح که اسحاق علیه‌السّلام یا اسماعیل علیه‌السّلام است، اختلاف دارند؛ اما بر اساس مشهور روایات، ذبیح، اسماعیل علیه‌السّلام است. ۱۰ - اسکان حضرت اسماعیل در مکهاسکان اسماعیل علیه‌السّلام، در سرزمین مکه از سوی ابراهیم علیه‌السّلام: «و اذ قال ابرهیم... • ربنآ انی اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم ربنا لیقیموا الصلوة فاجعل افـدة من الناس تهوی الیهم...؛(به ياد آوريد) زماني را كه ابراهيم گفت ... پروردگارا من بعضي از فرزندانم را در سرزمين بيآب و علفي در كنار خانه اي كه حرم تو است ساكن ساختم تا نماز را بر پاي دارند، تو قلبهاي گروهي از مردم را متوجه آنها ساز ....» کلمه «من» تبعیضیه، و مشهور میان مفسران، مقصود از «ذریة»، اسماعیل علیه‌السّلام است. ۱۱ - پانویس۱۲ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۷۰، برگرفته از مقاله «ابراهیم و اسماعیل علیهماالسلام». |