نوحه

بیان مصیبت، گریه کردن با آواز، آواز ماتم، شیون و زارى، مویه‌گرى، زارى بر مرده، شعرى که در ماتم و سوگوارى با صوت حزین و ناله و زارى خوانند، اعم از سوگوارى ‌براى کسى که تازه مرده یا براى امامان شیعه.

ترکیبات دیگر آن عبارت است از: نوحه‌ آراستن، نوحه ساختن، نوحه سرودن، نوحه‌خوانى. نوحه‌گرى بر مرده، رسم جاهلیت ‌بوده است و کارى مکروه است، مگر براى معصومین‌ علیهم السلام که نوحه و گریه بر آنان از شعائر مهم و از عوامل نشر فضیلت ها و احیاى یاد اسوه‌هاى کمال است و خود امامان بر سیدالشهدا علیه السلام مى‌گریستند و امر به نوحه‌خوانى مى‌کردند.

بر جعفر طیار و حمزه‌ سیدالشهدا نوحه‌خوانى شد. آنچه که از کراهت نوحه و ناپسند بودن شغل نوحه‌گرى و زشت بودن اجرت نوحه‌گر در روایات یاد شده، ناظر به نوحه‌گری هاى جاهلى است که ‌آمیخته به باطل و گاهى حرام بود.

در فرهنگ عزادارى براى امام حسین علیه السلام، نوحه به نوعى خاص از شعر مرثیه مى‌گویند که ‌در مجالس به صورت جمعى اجرا مى‌شود. «اشعار نوحه را براى سینه زدن مى‌ساختند، یکى نوحه مى‌خواند و دیگران به نوا و آهنگ و وزن اشعار نوحه‌خوان سینه مى‌زدند. ولى‌ اشعار مرثیه را با آهنگ در مجالس سوگوارى براى به گریه افکندن و اظهار تاسف‌ شنوندگان بر قتل شهداى کربلا مى‌خواندند و عنوان روضه نداشت».

«...از معروفترین‌ شعراى عصر قاجار که مرثیه و نوحه ساخته‌اند، مى‌توان یغماى جندقى و وصال شیرازى‌ را نام برد». این شیوه در بین عرب ها هم متداول است و سبک مرثیه سرایى و نوحه‌خوانى‌ بر سالار شهیدان مخصوص است. با توجه به گستردگى این مراسم و رواج آن در طول‌ سال، حتى در سوگ امامان دیگر، ضرورت دارد که سروده‌هاى ناب و نوحه‌هاى صحیح و دور از تحریف ها و دروغ ها پدید آید و فرهنگ عاشورا در قالب نوحه نیز ترویج گردد و نوحه خوانان نیز، بیش از هدف قرار دادن گریه، نشر فضیلت هاى اهل بیت علیهم السلام را هدف قرار دهند.

پانویس

منابع

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.