عید غدیر
هیجدهم ذی الحجه روز عید غدیر است. طبق منابع متعدد و معتبر شیعه و سنی، در این روز در سال دهم هجرت، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به دستور خدا، امام علی علیه السلام را به مقام خلافت و امامت منصوب کرد. در روایتی از پیامبر اسلام، این روز برترین عید امت اسلامی شمرده شده است.
واقعه غدیر
در هجدهم ذی‌الحجه سال دهم هجری پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) که قبلا با نزول آیه تبلیغ از طرف خداوند مامور شده بود، علی (علیه السلام) را به دستور الهی به سمت خلافت و جانشینی خود منصوب نمودند. این انتصاب در راه بازگشت از سفر حجةالوداع (آخرین حج پیامبر) و در مکانی به نام «غدیر خم» انجام پذیرفت. پس از آن آیه اکمال (آیه ۳ سوره مائده) نازل شد که حاکی از اهمیت بالای این روز است:
«... الْیوْمَ یئِسَ الَّذِینَ کفَرُوا مِنْ دِینِکمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکمُ الْإِسْلَامَ دِینًا...»؛ امروز، کافران از (زوال) آیین شما، مأیوس شدند بنابراین از آن‌ها نترسید و از (مخالفت) من بترسید! امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین شما پذیرفتم.
پیامبر اکرم در غدیر خم خطبه طولانی ایراد نمود که مطابق با متنی که از این خطبه در منابع آمده است، به نظر می رسد حداقل ایراد آن حدود یک ساعت به طول انجامیده است. بنابر روایات، رسول خدا(ص)، در اثنای این خطبه دست حضرت علی(ع) را بلند نمود تا همگان او را ببینند و فرمود: «ای مردم، آیا من از خود شما، بر شما بیشتر ولایت ندارم؟» مردم پاسخ دادند: «آری، ای رسول خدا.» حضرت فرمود: «خداوند ولیّ من است و من ولیّ مؤمنین هستم و نسبت به آنان از خود آنان بیشتر ولایت دارم. پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست.»
رسول خدا(ص) سه بار این جمله را تکرار کرد و فرمود: «خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن، هر کسی که علی را دوست و سرپرست خود بداند و دشمن بدار هر کسی که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی که او را یاری می‌نماید و به حال خود رها کن، هر کس که او را وا میگذارد.»
سپس پیامبر خطاب به مردم فرمود: «حاضران این پیام را به غایبان برسانند.»
عید غدیر در احادیث
در کتب اهل سنت روایت شده که هر کس روز هیجدهم ذی الحجه را روزه بگیرد، خداوند ثواب روزه شش ماه را برای او می‌نویسد و این روز، همان روز عید غدیر خم است.
رسول خدا(ص) فرمود: «روز غدیرخم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند بزرگ دستور داد، برادرم علی بن ابی طالب را به عنوان پرچمدار امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم توسط او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید.»
همچنین امام صادق(ع) می‌فرماید: «روز غدیرخم عید بزرگ خداست، خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان و در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است.»
امام رضا(ع) فرمود: «روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین... اگر مردم ارزش این روز را می‌دانستند، بی‌تردید فرشتگان در هر روز ده بار با آنان مصافحه میکردند.»
روایت شده که از امام صادق علیه السّلام پرسیدند، آیا مسلمانان را غیر از جمعه و قربان و فطر عیدی هست؟ فرمود: آرى عیدى است که حرمتش از همه اعیاد بیشتر است، راوى گفت: کدام عید است؟ حضرت فرمود: روزى است که حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله امیرالمؤمنین علیه السّلام را به جانشینى خود نصب فرمود، و اعلام کرد: هرکه من مولا و آقاى اویم، پس على مولا و آقا و پیشواى اوست، و آن روز هیجدهم، ذو الحجّه است. راوى گفت: در آن روز چه کارى باید انجام داد؟ فرمود باید روزه بدارید، و عبادت کنید، و محمّد و آل محمّد علیهم السّلام را یاد آرید، و بر ایشان صلوات فرستید، رسول خدا صلى اللّه علیه و آله امیر المؤمنین علیه السّلام را وصیت کرد، که این روز را عید گرداند، و هر پیامبرى به جانشینى خویش وصیت می کرد، که این روز را عید کند.
وقتی به سیره پیامبر اکرم و ائمه مراجعه می شود در می یابیم که ایشان با روز غدیر به عنوان یک عید برخورد کرده و مسلمانان را به تبریک و تهنیت گفتن به هم دعوت کرده اند. نقل شده، امام حسن علیه السلام روز عید غدیر در کوفه مهمانی بزرگی برپا می داشتند. و گروهی از پیروانش بعد از نماز برای شرکت در مجلس به منزل امام حسن علیه السلام می رفتند. و پس از اتمام مهمانی امام حسن علیه السلام هدایایی به مردم اعطا می فرمود. لذا این حرکت امام حسن علیه السلام موجب شد مردم به روز عید غدیر عادت کنند.
اعمال روز عید غدیر
- روزه گرفتن
- غسل کردن
- خواندن زیارت امین الله
- خواندن دعای ندبه
- گفتن این تهنیت در هنگام ملاقات مؤمنین: "اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ المَعصومینَ علیهم السلام"
- پوشیدن لباسهای نیکو
- زینت کردن
- استعمال بوی خوش
- صله رحم
- اطعام مومنین
- خواندن زیارت غدیریه
- خواندن نماز عید غدیر. وقت خواندن این نماز هنگام ظهر است. این نماز دو رکعت است و در هر رکعت سوره حمد و بعد از آن، ده مر تبه سوره اخلاص، ده مرتبه آیه الکرسی و ده مرتبه سوره قدر خوانده می‌شود و برای این نماز ثواب بسیاری ذکر شده است.
پیوندها
پانویس
- ↑ یعقوبی، تاریخ‌یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۱۲ و ابن کثیر دمشقی، تفسیر القرآن‌العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۲۵.
- ↑ بلاذری، انساب‌الأشراف، ۱۹۵۹م، ج۲، ص۱۱۰ و یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۱۲ و کلینی، الکافی، ۱۳۶۵، ج۱، ص۲۹۲.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص ۲۶۶.
- ↑ برای متن خطبه رجوع کنید به خطبه غدیر.
- ↑ ابن اثیر، أُسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۵؛ کلینی، کافی،۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۵؛ بلاذری،انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۱۰-۱۱۱؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۴۹.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۸۴
- ↑ شیخ صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۲۵
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۸۹
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۲۴
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ذیل اعمال روز ۱۸ ذی الحجه
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ذیل اعمال روز ۱۸ ذی الحجه
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۴۳.
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
- ابن کثیر دمشقی، تفسیر القرآن‌العظیم، مصحح محمدحسین شمس‌الدین، بیروت، دارالکتب‌العلمیة، ۱۴۱۹ق.
- بَلاذُری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض الزرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، موسسة آل البیت لإحیاء التراث، قم، ۱۴۱۶ق.
- خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، دارالکتب العلمیة، بیروت.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، امالی، ترجمه محمدباقر کوه کمره ای، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶ش.
- طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الاحکام، سید حسن موسوی خرسان، دارالکتب الاسلامیة، تهران.
- شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان.
- کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تصحیح علی اکبر غفاری، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، موسسة الوفاء، بیروت.
- محقق، محمدباقر، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
- یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر.