سید محمدباقر موحد ابطحی

آیت الله سید محمدباقر موحد ابطحی (۱۳۰۵ – ۱۳۹۲ ش) فقیه، رجالی، محدث و از محبان دلسوخته آقا بقیه الله عجل الله تعالی فرجه و مولف نخستین تفسیر موضوعی قرآن است. ایشان با بنیان نهادن مدرسه و مرکز پژوهشی «الامام المهدی» در قم، به گردآوری اخبار و احادیث اهل بیت علیهم السلام همت گماشته که ره آورد آن، انتشار ده ها کتاب ارزنده مانند الصحیفة السجادیة، الجامعة صحیفة الامام الرضا علیه السلام و. .. است.

نسب

ابطحی شهرت سلسله ای از سادات رفیع الدرجات است و تیره های مختلفی هستند که در کاشان و تهران و قم و خراسان و سایر نقاط ایران و عراق سکونت دارند. بعضی از آنها حسینی و بعضی موسوی و برخی رضوی و یا علوی و غیره می باشند؛ ولی به این شهرت و صفت هویت خود را معروف ساخته اند.

یکی از این تیره ها ابطحی های اصفهان و خمینی شهرند که در آن سامان زندگی می کنند و تمامی با همبستگی و خویشاوندی دارند و در پشت سوم و چهارم الی دهم یکی می شوند.

همچنین در این کتاب در تشریح خاندان معظم موحد ابطحی آمده است: این شجره طیبه ، نسبشان به حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام می رسد و از سادات جلیل القدر موسوی محسوب می شوند . سیادت این سلسلۀ جلیله مورد گواهی علمای بزرگ و مشاهیر سادات موسوی مانند صاحب روضات می باشد و این بزرگواران عبارتند از : سید محمدباقر بن سید مرتضی بن سید علی بن سید محمّد علی بن سید محمّد حسین بن سید میر محمّد تقی از اجله بیوت سادات موسوی در اصفهان.

ولادت

سید محمدباقر ابطحی فرزند آیت الله سید مرتضی ابطحی و سبط مرحوم آیت اللَّه متقی حاج سید محمدتقی فقیه احمدآبادی، در سال 1346 قمری، برابر با 2 اسفند 1306 شمسی در شب دوم ماه مبارک رمضان، در خانواده ای از سادات جلیل القدر اهل علم و معرفت در بیت علم و تقوا در اصفهان به دنیا آمد. پدرش، آیت الله حاج سید مرتضی موحد ابطحی از علمای اصفهان بود. جدّ مادری اش نیز آیت الله سید محمدتقی موسوی احمدآبادی، نویسنده کتاب مکیال المکارم است.

تحصیلات

سید محمدباقر، پس از يادگيري خواندن و نوشتن و آموختن صرف و نحو نزد پدر بزرگوارش وارد حوزه علمیه اصفهان شد.

اصفهان

اصول و لمعتين را در مدرسه صدر اصفهان نزد اساتيدي همچون پدر بزرگوارشان، مرحوم حاج سيد محمد باقر سده اي، حاج آقا ضياء تجويدي، حاج شیخ محمد حسن نجف آبادی و حاج شیخ حبیب الله حبیب آبادی تلمذ کرد.

سطوح عالی حوزه را از محضر درس بزرگانی همچون مرحوم والدشان، آیت الله ارباب و مرحوم طبیب زاده بهره علمی گرفت.

منطق را نزد حاج شیخ محمدرضا كلباسي، علوم طبيعي و رياضي را نزد آیت الله مجد العلما نجفی و قسمتی از اسفار را نزد فیلسوف بزرگ مرحوم حاج شیخ محمود مفید آموخت.

در طب، کتاب شرح نفيسي و اسباب را نزد مرحوم والد گرانقدر خود و قانون بوعلی را نزد مرحوم طبیب زاده تلمذ کرد و مدتی را نیز به فراگیری طب به صورت عملی نزد حكيم مشهور میرزا ابوالقاسم گوگردی مشغول بود.

قم

آیت الله سپس در 17 سالگی، در ربیع الاول سال 1365 ق مهاجرت به قم نمود و در مدرسه حجتیه اقامت و از دراسات و ابحاث مرحوم آیت اللَّه حجت و نیز محضر و درس آیت اللَّه بروجردی حاضر شد و با این که در آن موقع سنش از بیست تجاوز نکرده بود، کاملا با ایراد و نقد و صحبت کردن در درس معظم له، جلب نظر ایشان را نموده و پاسخ می گرفت و کتاب قضاء و شهادات را در محضر آیت اللَّه حاج سید احمد خوانساری استفاده نمود.

نجف

وی در سال 1370 ق به حوزه علمیه نجف رفت و از محضر آیات عظام سید عبدالهادی شیرازی، حکیم، شاهرودی و خوئی بهره مند شد،

اما بعد از مدتی به علت ناسازگاری آب و هوای نجف با وضعیت مزاجی و بیمار شدن وی به توصیه فقیه و عارف وارسته مرحوم آیت الله سید جمال الدين گلپایگانی به قم مراجعت کرد.

بازگشت به قم

آیت الله بعد از ورود مجدد به قم، فقه، اصول، رجال، حدیث و تفسیر را از محضر آیات عظام معاصر خود؛ فلسفه، اسفار و شفاء را از فیلسوف بزرگ علامه طباطبائی بهره علمي گرفته و به مقام منيع اجتهاد و استنباط نايل شد.

سال هاي متمادي به تدريس سطوح عاليه و خارج فقه و اصول در حوزه علميه قم پرداخت و شاگرداني را پروراند.

آثار

استاد موحد ابطحی، با تشكيل گروهی از محققین فعال در آن موسسه به اقدامی گسترده در امر تالیف ، تحقیق ، و نشر آثار اهل بیت علیهم السلام پرداخت که تاکنون بیش از يكصد عنوان کتاب از تالیفات و تحقیقات معظم له تقدیم محققان و پژوهشگران علوم اهل بیت علیهم السلام شده است.

کتاب

1.المدخل الی تفسیر الموضوعی للقرآن کریم در 10 جلد

2.الصحیفة السجادیة الجامعة

3.جامع الاخبار و الآثار عن النبی و الائمه الاطهار علیهم السلام در 2 جلد

4.الصحیفة العلویة الجامعة

5.صحیفه فاطمه زهرا و چهار فرزندش

6.صحیفه امام صادق علیه السلام

7.الصحیفة الرضویة الجامعة

8.الدرر اللاّمعة فی احادیث الجامعة

9.عوالم العلوم

10.فقه جامع الاحادیث

11.معجم اسناد روایات

مقالات:

1.بررسی بعد سیاسی حج

2.اهمیت خانه خدا و کیفیت اداره حرمین شریفین

3.علل جلوگیری آل سعود از حج حجاج ایرانی از 1367 تا 1369ه. ش

4.برائت از مشرکین در حج

5.گفتاری پیرامون اهمیت عید فطر و قربان

اساتید

حضرات آِیات:

• ارباب
• حجت کوه کمری
• سید عبدالهادی شیرازی
• حکیم
• شاهرودی
• خوئی
• بروجردی
• امام خمینی
• سید احمد خوانساری
• گلپایگانی
• علامه طباطبایی

خدمات و فعالیت های فرهنگی

حضرت آیت الله، با تصمیم قطعی تمام اوقات خود را مصروف احياي مصادر اولیه و تالیف جامعی بزرگ که شامل آثار اهل بیت ، معارف ، تفسير ، فقه ، احوال انبیاء ، و ائمه طاهرين ، عقاید ، اخلاق ، آداب و غیره با حفظ اتحاد روایات با تمام مصادر و جوامع حدیث چون بحارالانوار و وسائل الشيعه و تفسير برهان، قرار داد و با این هدف و منظور الهی در سال 1356 هجری شمسی، مدرسه موسسه تحقيقاتي "الامام المهدی علیه السلام" را در قم احداث کرد.

1. سرپرست مرکز پژوهشی و مدرسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، قم.

2.تبلیغ، اقلیدِ فارس

3.اعزام مبلغ، اقلید، سرحد و چهاردانگه

4.مناظره با «بن باز»، امام جماعت وهابی مسجدالحرام، مکه

5.بنیان نهادن مدرسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، قم

6.ساخت درمانگاه ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، اقلید فارس

7.ساخت بیمارستان ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، اقلید فارس

8.ساخت مساجد فراوان، اقلید و چهاردانگه

9.ساخت هنرستان صنعتی، اقلید فارس

10.ساخت کارگاه های قالی بافی، اقلید فارس

11.ساخت پایگاه بزرگ امام رضا علیه السلام، اصفهان

12.همکاری در احداث لوله کشی آب، مازندران

13.همکاری در ساخت کارخانه قند، اقلید فارس

14.بازسازی امامزاده سید محمد سلام الله، اقلید فارس

15.طرح نقشه مسجد جمکران، قم

باقیات الصالحات

یکی از ویژگی‌های بارز مرحوم آیت الله سید محمد باقر موحد ابطحی، رابطه عاشقانه‌ای بود که ایشان با امام زمان علیه السلام داشتند، به گونه ­ای که به گفته خود ایشان، دعا و نوشتن عرض حال خدمت حضرت بقیه الله الاعظم روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء، در عصرهای جمعه، در شصت سال آخر عمر ایشان ترک نشد. ایشان توفیقات خود را در عرصه‌های مختلف علمی و اجتماعی ناشی از این توسلات می‌دانستند و به موارد خاصی در این زمینه اشاره می‌کردند.

1- مدرسه الامام المهدی علیه السلام در قم

2- مدرسه علمی در شهرستان اقلید

3- مساجد بسیاری در منطقه وسیع اقلید و سرحد چهاردانگه ییلاق تمام عشایر فارس

4- مراکز تبلیغ در شهرستان اقلید و سرحد چهاردانگه

5- درمانگاه ولی عصر علیه السلام در حومه اقلید

رحلت

روح بلند و ملکوتی این عالم ربانی همزمان با ایام شهادت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در سال 1392 هجری شمسی به ملکوت اعلی پیوست. پیکر مطهر مرحوم آیت الله، در روز جمعه به سمت حرم مطهر کريمه اهل بيت تشييع شد.

حضرت آیت الله وحید خراسانی بر پیکر پاک و مطهر این فقیه مجاهد نماز خواندند و سرانجام جنازه این فقید سعید در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها به خاک سپرده شد.

منابع

• گنجينه دانشمندان : تهران، کتابفروشی اسلامیه, ‎‎‎‎‎‎۱۳۵۲. تالیف: محمد شریف رازی
• خبرگزاری جمهوری اسلامی

پانویس

آرشیو عکس و تصویر

• سید مرتضی موحد ابطحی موسوی و سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• از راست: سید محمدعلی موحد ابطحی موسوی، سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی و سید محمدعلی روضاتیان

• سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی در جوانی

• از راست: سید احمد فقیه امامی، ناشناس و سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• نشسته از راست: سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی، سید مرتضی موحد ابطحی موسوی و محمدعلی موحد ابطحی موسوی - ایستاده از راست: سید حسین موحد ابطحی موسوی، سید مهدی (حجت) موحد ابطحی موسوی، سید علی موحد ابطحی موسوی، سید رضا موحد ابطحی موسوی و سید حسن موحد ابطحی موسوی

• سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی به همراه مردم در راهپیمایی انقلاب در اقلید امام زمان علیه السام

• سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• از راست: قمی، سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی، سید حسن فقیه امامی، حسن صافی اصفهانی، مهدی مظاهری و سید مجتبی میردامادی

• سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• از راست: سید مهدی (حجت) موحد ابطحی موسوی، سید حسن فقیه امامی و سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• تتشییع پیکر سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی

• اقامه نماز میت سید محمدباقر موحد ابطحی موسوی توسط حسین وحید خراسانی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها