احمد خوئینی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | احمد خوئینی |
| لقب | حاج آقاملا |
| تاریخ تولد | ۱۲۴۷ق |
| محل زندگی | قزوین، |
| تاریخ وفات | ۱۳۰۷ق |
| شهر وفات | قزوین، اصفهان، کربلا |
| خویشاوندان سرشناس | ملامصطفی (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ابوطالب بهشتی قزوینی، سید حسن مدرس، فاضل اردکانی،شیخ مرتضی انصاری، راضی نجفی |
| اجازه اجتهاد از | سید حسن مدرس |
| تألیفات | لوامع الاحکام • معراج الوصول الی علم الاصول • مرآة المراد فی تراجم الاوتاد • الوجیزة • الجبر و التفویض .. |
ملا احمد خوئینی، فقیه، اصولی و محدث امامی قرن سیزدهم و چهاردهم، معروف به حاج آقاملا، از شاگردان شیخ انصاری و شیخ راضی نجفی بود و از وی اجازه اجتهاد گرفت و چندین دهه در قزوین ریاست دینی و شرعی را بر عهده داشت. وی از عالمان پرتألیف به شمار می‌رود که در فقه و اصول فقه تألیفات متعددی داشته است.
نسب
خوئینی به حاج ملاآقا نیز مشهور بوده است. پدرش ملامصطفی (متوفی حـ ۱۲۷۵) و جدش ملااحمد (متوفی ۱۲۴۵) هر دو عالمانی برجسته و صاحب آثاری در فقه بودند. خوئینی در ۱۲۴۷، خوئین به دنیا آمد.
تحصیلات
او در هشت سالگی، در زادگاهش یادگیری علوم مقدماتی چون صرف و نحو را آغاز کرد. و پس از پنج سال، برای ادامه تحصیل به قزوین رفت و سطوح متوسطۀ علوم دینی را از استادانی چون ابوطالب بهشتی قزوینی، سید رضی قزوینی و عبدالکریم ایروانی فراگرفت.
او یک سال بعد، برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت. مهم‌ترین استاد خوئینی در اصفهان سید حسن اصفهانی (مشهور به مدرس) بود که پنج سال نزد او فقه، اصول، رجال و حدیث آموخت و پس از دریافت اجازه از وی، در ۱۲۶۶ به قزوین و پس از چند ماه به خوئین بازگشت.
هجرت به عراق
خوئینی در ۱۲۶۷ برای تکمیل مدارج علمی به عراق رفت. نخست به مدت یک سال در کربلا نزد فاضل اردکانی درس خواند، سپس به نجف رفت و مدتی در جلسات درس شیخ انصاری و راضی نجفی شرکت کرد و از هر دو اجازۀ اجتهاد گرفت. وی قسمتی از آثارش را در این دوره نگاشت.
بازگشت به قزوین
خوئینی در ۱۲۶۹ به اصرار استادانش به قزوین بازگشت. از آن پس تا هنگام وفات، در حدود چهل سال، در قزوین اقامت گزید و در این مدت به تألیف، تدریس علوم دینی و نیز انجام دادن دیگر وظایف شرعی پرداخت. خوئینی در قزوین محبوبیت، نفوذ و اعتبار درخور توجهی داشت و ریاست دینی و مرجعیت امور شرعی قزوین برعهدۀ وی بود. او در ۱۳۰۷ در قزوین درگذشت.
فرزندان
از خوئینی چهار پسر به نام‌های مصطفی، حسین، علی و عبدالله برجای ماند که همگی عالم دینی بودند. او فرزند دیگری نیز به نام حسین داشت که در جوانی و در زمان حیات پدر درگذشت.
ثمرات علمی
خوئینی در تدریس و تفهیم مطالب علمی دشوار مهارت داشت. خوئینی دارای تألیفات پرشمار و متنوعی است که نشان دهندۀ فعالیت‌های علمی فراوان اوست.
آثار فقهی
مهم‌ترین آثار وی در فقه عبارتند از:
- لوامع الاحکام
- رساله‌ای در ارث به عربی و ترجمه آن با عنوان رسالۀ میراث
- رساله‌ای در منجّزات مریض
- ارجوزة (منظومة) فی الدیات
- حاشیه بر ریاض المسائل سید علی طباطبائی موسوم به التأملیات مشتمل بر بیان وجوه تأملات ریاض
- حاشیه بر صیغ العقود زنجانی قارپوزآبادی
- حاشیه بر صیغ العقود شیخ انصاری
- حاشیه بر نجاة العباد صاحب جواهر
آثار اصولی
آثار اصولی خوئینی نیز بدین قرار است:
- معراج الوصول الی علم الاصول
- رساله‌ای در حجیت ظن
- رساله‌ای در استصحاب
- المختار من الاصول العلمیة
- حاشیه بر قوانین میرزای قمی
- حاشیه بر اشارات الاصول حاجی کلباسی
دیگر آثار
او آثار دیگری نیز در موضوعات گوناگون چون رجال، درایه، تفسیر، تاریخ و کلام دارد که عبارتند از:
- مرآة المراد فی تراجم الاوتاد، در علم رجال که شرح حال خود را نیز در این اثر آورده است.
- المشترکات، در رجال که آن را به کتاب مرآة المراد خویش ملحق کرده است.
- الوجیزة، در علم درایه
- البداء
- الجبر و التفویض
- المجلی الشرعة فی مصائب العترة الخمسة الطاهرة
- حاشیه‌ای بر تفسیر صافی که تا آخر سورۀ بقره بوده و حاوی مباحث کلامی و حِکمی است.
- اجوبة المسائل متفرقه
- مختصرة ملیحة
پانویس
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم۱، ص۱۷۰؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۹۵؛ قس امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۷۵، که به اشتباه خویی نوشته است.
- ↑ رک: آقابزرگ طهرانی، طبقات: الکرام، قسم۱، ص۱۱۶؛ همو، الذریعه، ج۱۳، ص۳۲۹.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۵، ص۸۴؛ قس امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۷۵، که سال ولادتش را ۱۲۴۶ دانسته است.
- ↑ حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۱، ص۹۲.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم۱، ص۱۷۰.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم۱، ص۱۷۰؛ حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۱، ص۹۲.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم۱، ص۱۷۰؛ حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۱، ص۹۲.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم۱، ص۱۷۰؛ حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۱، ص۹۲.
- ↑ اعتماد السلطنه، المآثر و الآثار، ص۱۹۴؛ آقابزرگ طهرانی، مُصَفَّی المقال، ستون۲.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۷۵؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۹۶.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم۱، ص۱۷۰؛ همو، الذریعه، ج۶، ص۴۵.
- ↑ اعتماد السلطنه، المآثر و الآثار، ص۱۹۴.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم۱، ص۱۷۰-۱۷۱؛ حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج۴، ص۱۲۹۷، حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۱، ص۹۳.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم۱، ص۱۷۰-۱۷۱؛ حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج۴، ص۱۲۹۷، حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۱، صص۹۲-۹۳.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات: نقباء، قسم۱، ص۱۷۰-۱۷۱؛ همو، مُصَفَّی المقال، ستون۲؛ همو، الذریعه، ج۲۰، صص۱۳-۱۴؛ امین، اعیان الشعه، ج۳، ص۱۷۵؛ حسینی اشکوری، تراجم الرجال، ج۱، ص۹۳.
منابع
- آقا بزرگ تهرانی، الذریعة الی التصانیف الشیعه، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت: ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- همو، طبقات اعلام الشیعه: الکرام البررة، مشهد، قسم۱-۲، ۱۴۰۴ق.
- همان: الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد، قسم۱-۴، ۱۴۰۴.
- همو، مُصَفَّی المقال فی مُصَنَّفی علم الرجال، چاپ احمد منزوی، تهران: ۱۳۳۷ش.
- اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه.
- حبیب آبادی، محمد علی، مکارم الآثار، ج۴، اصفهان: ۱۳۵۲ش.
- حسینی اشکوری، احمد، تراجم الرجال، قم: ۱۴۱۴ق.
- مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانة الادب، تهران: ۱۳۶۹ش.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: