مرکه
|
| |
| اطلاعات عمومی | |
|---|---|
| جمعیت کل | ۱۰۰۰۰ شیعه |
| مراکز شیعی | |
| مساجد | مسجد امام علی(ع) و دو مسجد دیگر |
مِرْکِه، مرکز بخشی در جنوب قزاقستان که اهالی آن شیعی مذهب هستند. اهالی این منطقه ایرانیانی هستند که در گذشته در آن سوی رود ارس به سر می‌بردند و با جدا شدن جمهوری آذربایجان از ایران، حکومت شوروی آنها را به شهر مرکه در قزاقستان تبعید کرد.
جغرافیا
بخش مرکه در استان ژامبیل در جنوب قزاقستان قرار دارد.
شیعیان مِرکه
در قزاقستان پشت کوه‌های تیانشان در ۱۲۰ کیلومتری پایتخت و در نزدیکی مرز قرقیزستان، شهر کوچکی به نام مِرکه وجود دارد که معروف به «قم قزاقستان» است. شهری که مردم آن شیعه ایرانی هستند و به زبان آذری حرف می‌زنند و هنوز چشم امید دارند تا روزی گروهی از مسئولان ایرانی بیایند و آنان را به سرزمین مادریشان ببرند.
سال‌ها قبل زمانی که جمهوری آذربایجان از ایران جدا نشده بود، مردم آذربایجان در تمام منطقه پراکنده بودند و خیلی‌ها اقوام و بستگانی در باکو داشتند و خیلی از عشایر هم گوسفند‌هایشان را به آن سوی رود ارس می‌بردند اما پس از جنگ‌هایی که درگرفت بخشی از سرزمین ایران جدا شد ولی هنوز هم بسیاری از مردم آذربایجان در دو سوی رود ارس با هم رفت‌وآمد داشتند تا اینکه در سال ۱۹۱۸ میلادی حکومت شوروی، مرز ایران را بست و بسیاری از ایرانیان در آن سوی مرز گرفتار شدند و به آنان اجازه داده نشد تا به ایران برگردند. زن و مرد و پیر و جوان، سال‌ها در پشت مرزهای بسته ماندند تا شاید روزی مرز‌ها باز شود. آنها ۲۰ سال پشت مرز‌ها انتظار کشیدند و عاقبت حکومت شوروی در یک شب، همه آنها را با دست‌های خالی سوار بر واگن‌های قطار کرد تا به هزاران کیلومتر آن طرف‌تر تبعید کند. بعد از روز‌ها قطار از حرکت ایستاد و همه را پیاده کرد. آنها در منتطقه نامعلومی پیاده شدند که بعد‌ها معلوم شد قزاقستان است.
اکنون ۷۰ سال از روزی که هزاران نفر از مردم کشورمان را به قزاقستان تبعید کردند می‌گذرد. مردمی که جز کشاورزی و دامداری کاری نداشتند.
در آن زمان مسلمان‌بودن و انجام مراسمات مذهبی جرم بود اما این شیعیان چند سال بعد در آن منطقه که «مرکه» نام داشت مسجدی را به‌صورت مخفیانه ساختند. مسجد را در انتهای کوچه‌ای باریک در میان چند خانه ساختند تا کسی جز خودشان از وجود آن با خبر نباشد. در همان مسجد بود که نماز می‌خواندند و در ایام محرم برای سیدالشهداء عزاداری می‌کردند.
سال‌ها بعد پیرمردی از شیعیان «مرکه» به مسافری از ایران گفته بود که آنها از عشایر منطقه «مشکین‌شهر» و «بیله‌سوار» بوده‌اند و سال‌هاست که چشم امید دارند تا عده‌ای از ایران بیایند و آنها را به کشورشان برگردانند.
اکنون حدود ده‌هزار شیعه در این منطقه زندگی می‌کنند و همه آنها مقلد امام خمینی هستند. در مسجد امام علی(ع) این شهر تصویر بزرگی از امام خمینی بر دیوار زده‌اند که اوایل پیروزی انقلاب یکی از اهالی مرکه که برای زیارت امام رضا(ع) به مشهد آمده بود آن را تهیه کرده و برای مردم شهرش سوغات برده بود.
روزهای محرم که می‌شود همه شهر سیاه‌پوش می‌شود و دسته‌های عزاداری به راه می‌افتد؛ گویا که مرکه اردبیل است و فریاد «یا حسین» در آسمان شهر طنین می‌اندازد.
مساجد مِرکه
شیعیان در شهر مرکه چهار مسجد دارند. به‌جز یکی از مساجد که یک طلبه آذری تحصیل کرده در ایران، در آنجا خدمت می‌کند، سه مسجد دیگر فقط در ایام محرم فعال است. هم نین در روستای گوستاغان که از توابع مرکه است یک مسجد وجود دارد که شیعیان برای برپایی مراسم خود در آن جمع می‌شوند.
پانویس
منابع
- بهمن، شعیب، ژئوپلتیک تشیع در آسیای مرکزی، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، تهران، ۱۳۹۳ش.
- ایران کوچک در دل قزاقستان، سایت خبری مشرق، تاریخ انتشار: ۳ اسفند ۱۳۹۱ش.