سید محمد میرلوحی موسوی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید محمد موسوی حسینی سبزواری اصفهانی |
| لقب | میرلوحی • مطهر |
| نسب | امام کاظم(ع) |
| تاریخ تولد | حدود ۹۹۰ق |
| محل زندگی | اصفهان |
| تاریخ وفات | بین سال‌های ۱۰۸۳ تا ۱۰۸۷ق |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ بهایی • میرداماد |
| تألیفات | زاد العقبی • ریاض المؤمنین • کفایة المهتدی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | نقد ابومسلم‌نامه‌ها • مبارزه با صوفیه |
سید محمد موسوی حسینی سبزواری اصفهانی مشهور به میرلوحی، ملقب به مطهر، عالم شیعه در قرن یازدهم هجری است. او معاصر با مجلسی اول و مجلسی دوم و از شاگردان شیخ بهایی و میرداماد بوده است. میرلوحی به علت نقدهای تند و تیز به برخی جریانات عصر خویش، مورد اذیت و آزار عوام قرار گرفت. میرلوحی به ائمه اطهار ارادت و علاقه‌مندی خاصی داشت و تألیفات بسیاری در این‌باره نوشت که از مشهورترین آن‌ها می‌توان به کتاب کفایة المهتدی اشاره کرد. سال وفات او مانند سال ولادتش نامعلوم است.
زندگی‌نامه
سید محمد موسوی حسینی سبزواری، ملقب به مطهر و متخلص به نقیبی از جمله عالمان برجسته دوران صفويه است. میرلوحی در دهه آخر سده دهم هجری قمری (تقریبا سال ۹۹۰ق) در شهر اصفهان به دنیا آمد. نسب وی به امام کاظم(ع) می‌رسد و عنوان سبزواری به جهت موطن پدرش است. میر سید محمّد پدر میرلوحی از سبزوار بوده و مدّتی در کربلا و پس از مراجعت به ایران در اصفهان مانده است.
برخی در مورد نام میرلوحی که در بسیاری از کتاب‌ها «محمد» ذکر شده است معتقدند که این نام صحیح نیست. در مقدمه کتاب اربعین میرلوحی که آن را مصطفی شریعت اصفهانی نوشته است، ۵ دلیل برای صحیح‌نبودن این نسبت به وی مطرح می‌کند و معتقد است که نام میرلوحی همان «میرلوحی» است، چرا که در بسیاری از اسناد تاریخی از او به عنوان میرلوحی بدون ضمیمه‌کردن هیچ نام دیگری یاد شده است.
وفات
زمان وفات میرلوحی همانند ولادتش ثبت نشده، اما از آنجا که فرزندش محمدهادی، رساله «إعلام الأحباء فی حرمة الغناء فی القرآن و الدعاء» را در اوایل سال ۱۰۸۷ق به رشته تحریر درآورده و در آنجا از واژه "مرحوم" برای پدرش نیز یاد می‌کند، لذا سال فوت میرلوحی را می‌توان مابین سال‌های ۱۰۸۳ تا ۱۰۸۷ق تخمین زد. برخی گفته‌اند میرلوحی به دست مخالفان کشته شد. موسوی اصفهانی محقق کتاب کفایه المهتدی معتقد است که میرلوحی در سن ۷۲ سالگی و در سال ۱۰۶۳ق فوت کرده است.
فعالیت‌ها
از اساتید مشهور میرلوحی می‌توان به میر محمدجعفر رضوی، شیخ بهایی و میرداماد اشاره کرد.
میرلوحی به مسایل فقهی مانند موسیقی و تصوف پرداخت که در آن زمان بحث‌ها و جنجال‌هایی را میان علمای این دوره برانگیخته بود. همچنین از کارهای حساس او، نوشتن کتابی در نقد ابومسلم و مقابله با رواج ابومسلم‌نامه‌ها و مبارزه با متصوفه در جهت ادعای مقامات عرفانی و مرشدیت برای ابومسلم بود. این نقد و مقابله باعث شد تا میرلوحی مورد آزار و اذیت قرار داشت. علت این اذیت و آزار آن بود که از یک سو او با ابومسلم و ابو مسلم‌خوانی که در آن دوره رواج داشت، مخالفت می‌کرد. او در کفایة المهتدی از مخالفت سرسختانه مردم نادان به علت بدگویی او از ابومسلم سخن به میان آورده است و نقل می‌کند که آنان شمشیر کین از نیام کشیده و قصد کشتن او نموده و بر وی آزارها روا داشته‌اند.
از سوی دیگر ضدیت او با صوفیه و مسایل مربوط به صوفی‌گری که غناء عامل انتقاد و اختلاف وی از مجلسی اول و مجلسی دوم است. زیرا دیدگاه‌های وی با مجلسی اول به ویژه در زمینه ابومسلم، غنا و تصوف تفاوت داشت.
ارادت به ائمه اطهار
یکی از خصایص میرلوحی شدّت ولایت، علاقه‌مندی، شناخت و معرفت او به مقام معصومین است. این خصیصه را به‌وضوح از چند گوشه از جوانب زندگی او می‌توان به دست آورد:
- فعالیت‌هایی که در راه احیاء مآثر تشیع در زمان حیاتش داشته است.
- شدّت او در برابر مخالفین که در نقلیات گذشته، گوشه‌هایی از آن ذکر شد.
- تألیف دو کتاب «اربعین» یکی به نام «زاد العقبی فی مناقب الائمّة الأوصیاء علیهم السّلام» و دیگری به نام «کفایة المهتدی فی معرفة المهدی علیه‌السلام».
- مقدمه طولانی در اوّل «کفایة المهتدی» در اثبات آن‌که حدیث مشهور بین خاصه و عامه («من حفظ من احادیثنا اربعین حدیثا بعثه اللّه یوم القیامة فقیها عالما») که طبق آن جمع کثیری از فریقین کتاب اربعین نوشته‌اند، منظور از «اربعین حدیثا» احادیث در امر ولایت ائمّه طاهرین(ع) است و حتی بعضی از ائمّه اهل سنت آن را تأیید می‌کنند.
تشرف به حضور امام زمان(عج)
میرلوحی به حضور امام زمان(عج) مشرف شده و در اوّل کتاب «کفایة المهتدی» به صورت رمزی اشاره کرده که آن را به امر حضرت ولی عصر(عج) نوشته است. محدث نوری در کتاب نجم ثاقب در چهارمین حکایت از باب هفتم - که حکایت جمعی از تشرف یافتگان است - به این ماجرا اشاره کرده است.
آثار
میر لوحی آثار زیادی داشته که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- زاد العُقبیٰ فی مناقب الائمّة و الأوصیاء، نسخه‌ای از این کتاب در دسترس نیست.
- ریاض المؤمنین و حدائق المتّقین،
- اربعین میرلوحی یا کفایة المهتدی فی معرفة المهدی، وی در این کتاب که مجموعه‌ای چهل حدیثی است در رابطه با شناخت و معرفی حضرت مهدی(عج) بحث می‌کند.
- اعلام المحبّین، این رساله در رد صوفیه بوده و نسخه‌ای از این کتاب، در کتابخانه مجلس به خط ابن یوسف شیرازی موجود است.
- تنبیه الغافلین، درباره این رساله گفته شده در ردّ صوفیه است ولی هنوز اثری از آن به‌دست نیامده است.
- ادراء العاقلین و اخزاء المجانین، از این رساله در ذیل حدیث هفدهم کتاب «کفایة المهتدی» یاد کرده و در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی در قم به شماره ۳۸۹ موجود است.
- توضیح المشربین و تنقیح المذهبین.
- سَلوَةُ الشیعة و قُوَةُ الشریعة.
- مناظرة السید و العالم.
- رساله‌ای در تحریم غناء؛ سید محمدهادی میرلوحی فرزند سید محمد در رسالۀ «إعلام الأحباء فی حرمة الغناء فی القرآن و الدعاء» رساله‌ای در تحریم غنا به پدرش نسبت می‌دهد.
پانویس
- ↑ ذاکری، «اخباری‌گری، پیدایش و پیامدها»، ۱۳۷۷ش، ص۳۳۹.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۲۷، ۶۳ و ۶۴.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق،ص ۲۱-۲۶.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۶۸-۷۰.
- ↑ میرلوحی، کفایه المهتدی، دارالتفسیر، ۱۴۲۶ق، ص۶۹.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۷۳-۷۵.
- ↑ میرداماد، دیوان اشراق، ۱۳۸۵ش، پیشگفتار ص۵۵.
- ↑ حسینی اسفیدواجانی، خاندان میر لوحی و بحث غنا در عصر صفوی، ۱۳۸۷ش، ص۴۹.
- ↑ >میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۹۱-۱۰۱.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۱.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۲ و ۱۰۳.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۶-۱۲۱. کتاب‌شناخت سیره معصومان.
- ↑ مختاری، صادقی، غناء و موسیقی، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۰۴۵.
منابع
- تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة، بیروت، دار الاضواء.
- حسینی اسفیدواجانی، سید مهدی، «خاندان میر لوحی و بحث غنا در عصر صفوی»، اطلاعات حکمت و معرفت، مهر ۱۳۸۷، سال سوم - شماره ۷.
- ذاکری، علی اکبر، «اخباری‌گری، پیدایش و پیامدها»، نشریه حوزه، دی ۱۳۷۷ش، شماره ۸۹.
- مختاری، رضا و صادقی، محسن، غناء و موسیقی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ١٣٧٧ش.
- میرداماد، محمدباقر، دیوان اشراق، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ۱۳۸۵ش.
- میرلوحی، سید محمد، کفایة المهتدی فی معرفة المهدی (ع)، مقدمه و تحقیق: مصطفی شریعت موسوی اصفهانی، قم، دارالتفسیر، ۱۴۲۶ق.