دهه محرم
| سوگواری محرم |
| رویدادها |
|---|
|
واقعه کربلا • اسیران کربلا • روزشمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع) • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) |
| افراد |
|
امام حسین(ع) |
| جای‌ها |
| حرم امام حسین(ع) • تل زینبیه • حرم حضرت عباس(ع) • گودال قتلگاه • بین‌الحرمین • نهر علقمه |
| مناسبت‌ها |
| تاسوعا • عاشورا • دهه محرم • اربعین • دهه صفر |
| مراسم |
| مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه‌زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت |
دَهِه مُحَرَّم روزهای یکم تا دهم ماه محرم، اولین ماه سال هجری قمری است. در این ده روز، شیعیان به مناسبت شهادت امام حسین(ع) و یارانش در واقعه کربلا، سوگواری می‌کنند. روز نهم تاسوعا و روز دهم عاشورا نامیده شده و در برخی از مناطق شیعه‌نشین از جمله ایران این دو روز تعطیل رسمی هستند.
نامگذاری روزهای دهه
شیعیان در برخی از مناطق شیعه‌نشین، هر روز از دهه‌ی محرم را به نام یکی از شهیدان کربلا عزاداری می‌کنند و روضه‌ای مناسب آن شخصیت می‌خوانند. به گفته نویسندگان فرهنگ سوگ شیعی این نامگذاری مستند دینی ندارد و ریشه تاریخی آن نیز مشخص نیست و در مناطق مختلف هم ترتیب متفاوتی دارد.
اسامی روزها
- شب و روز اول: روضه مسلم بن عقیل
- شب و روز دوم: روضه ورود به کربلا
- شب و روز سوم: روضه رقیه دختر امام حسین(ع)
- شب و روز چهارم: فرزندان حضرت زینب(س)، یا حر بن یزید ریاحی، یا طفلان مسلم یا برخی از اصحاب معروف مثل حبیب بن مظاهر، زهیر و...
- شب و روز پنجم: عبدالله بن حسن یا اصحاب امام حسین(ع)
- شب وروز ششم: قاسم بن حسن
- شب و روز هفتم: علی اصغر و در برخی مناطق حضرت ابوالفضل
- شب و روز هشتم: علی اکبر
- شب و روز نهم: روز نهم تاسوعا است و روضه حضرت ابوالفضل(ع) خوانده می‌شود.
- روز دهم: روز دهم روز عاشورا که روضه‌های مربوط به شخص امام حسین(ع) خوانده می‌شود.
- شام روز دهم: شام غریبان، روضه حضرت زینب(ع)، آتش سوزی خیمه ها. معمولا در مراسم شام غریبان چراغ‌ها را خاموش می‌کنند و با نور اندکی مثل نور شمع عزاداری می‌کنند. در برخی مناطق دسته‌های عزادار، عَلَم و کتل برنمی‌دارند و زنجیر و سینه نمی‌زنند.نامگذاری ایام دهه محرم معیار و مستند خاصی ندارد و گاه طبق سلیقه اشخاص وگویندگان و مادحین و بانیان مجالس عزاداری ممکن است تغییر پیدا کند.
شیرخوارگان حسینی
از سال ۱۳۸۲ شمسی مراسمی با نام همایش شیرخوارگان حسینی و با هدف بزرگداشت علی اصغر فرزند امام حسین(ع) که در شیرخوارگی به شهادت رسیده است برگزار می‌شود. زمان این مراسم اولین جمعه ماه محرم است. این مراسم نخستین‌بار در تهران برگزار شد و امروزه در کشورهای شیعه‌نشین دیگر نیز تشکیل می‌شود. در این مراسم زنان کودکان خردسال خود را به همراه دارند. در برخی از سال ها در سومین روز از ماه محرم الحرام نیز همایش سه ساله های حسینی برگزار می شدکه به گستردگی و فر اگیری همایش شیر خوارگاران حسینی نبود.
روزهای پس از دهه
- شب و روز یازدهم: حرکت کاروان اسیران کربلا از کربلا به کوفه یا روضه حضرت زینب(س)
- شب و روز دوازدهم: ورود کاروان اسیران کربلا به کوفه، یا روضه امام سجاد(ع)
- شب و روز سیزدهم: حضرت زهرا(س)، کاروان اسرا و وقایع کوفه و مسیر شام
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۲۹-۲۳۰؛ هادی‌منش، هودج خون، ۱۳۸۰ش، ص۶۷-۶۸.
- ↑ فربد، کتاب ایران (سوگواری‌های مذهبی در ایران)، ۱۳۸۵ش، ص۱۳۵.
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۲۹-۲۳۰، هادی‌منش، هودج خون، ۱۳۸۰ش، ص۶۷-۶۸.
- ↑ رجوع کنید به: رضایی، بیرجندنامه، ۱۳۸۱ش، ص۴۷۶-۴۷۷.
- ↑ ، مجمع جهانی حضرت علی‌اصغر.
- ↑ ، مجمع جهانی حضرت علی‌اصغر.
- ↑ ، سایت تابناک.
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۲۹-۲۳۰.
منابع
- رضایی، جمال، بیرجندنامه، بیرجند درآغاز سده چهاردهم خورشیدی، تهران، هیرمند، ۱۳۸۱ش.
- فربد، محمدصادق، کتاب ایران (سوگواری‌های مذهبی در ایران)، تهران، انتشارات بین المللی الهدی، ۱۳۸۵ش.
- مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، تهران، نشر خیمه، ۱۳۹۵ش.
- هادی‌منش، ابوالفضل، هودج خون، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۰ش.
- شرح مراسم، مجمع جهانی حضرت علی‌اصغر.
- پیشینیه اجرایی مراسم، مجمع جهانی حضرت علی‌اصغر.
- همایش شیرخوارگان حسینی(ع) برگزار شد، سایت تابناک، تاریخ انتشار: ۹ آبان ۱۳۹۳ش.
پیوند به بیرون