خروج سفیانی
خروج سُفْیانی یکی از پنج رویداد حتمی در آستانۀ ظهور حضرت مهدی (عج) است و در منطقه شام رخ می‌دهد. بنابر روایتی از امام رضا(ع)، ظهور قائم، بدون خروج سفیانی رخ نخواهد داد. در روایاتی دیگر، سفیانی پس از ۹ ماه حکومت بر شام، به سمت مدینه لشکرکشی می‌کند و در جایی به نام بیداء، در زمین فرو می‌رود.
سفیانی در روایات شیعه و سنی، از نوادگان ابوسفیان دانسته شده که چهره‌ای خون‌ریز و بی‌رحم دارد و مردم از دیدن او وحشت می‌کنند. نام‌های مختلفی از جمله عنبسة بن مرة برای وی ذکر شده است.
زندگی‌نامه و ویژگی‌ها
در منابع روایی شیعه و اهل سنت، اسامی مختلفی برای سفیانی ذکر شده است؛ از جمله در روایات مختلفی از امام علی(ع)، نام وی، عنبسة بن مرة، حرب بن عنبسة، و عثمان بن عنبسة، از نوادگان ابوسفیان ذکر شده است. همچنین نام او در منابع اهل سنت، حرب بن عنبسة و معاویه بن عتبه دانسته شده است.
سفیانی، در روایات، بسیار خون‌ریز، آدم‌کش و بی‌رحم تصویر شده است. همچنین بنابر روایاتی که از امام علی(ع) نقل شده، سفیانی مردی چهارشانه، آبله‌رو، و تک‌چشم است که مردم از دیدن او وحشت می‌کنند بر پایه روایتی از امام صادق(ع) که در بحار الانوار نقل شده، سفیانی دشمن شیعه است و منادی او در کوفه اعلام می‌کند که هر کس سر شیعه‌ای را از تن جدا کند به او هزار درهم می‌دهد.
حتمی بودن
خروج سفیانی، در روایاتی از امام صادق(ع) حتمی دانسته شده و در کنار خروج یمانی، صیحه آسمانی، قتل نفس زکیه و خسف بیداء، یکی از پنج نشانه پیش از قیام قائم معرفی شده است.
همچنین بنابر نقلی از امام رضا(ع)، ظهور قائم از جانب خدا حتمی است، و خروج سفیانی هم حتمی است و بدون خروج سفیانی، قائم ظهور نخواهد کرد. در روایتی از امام صادق(ع) هم خروج سفیانی حتمی و در ماه رجب دانسته شده است. روایتی از امام باقر(ع)، حاکی از این است که خروج سفیانی، سید یمانی و سید خراسانی، در یک سال، یک ماه و یک روز واقع خواهد شد.
خسف بیداء: نابودی سفیانی
در روایاتی از پیامبر اکرم(ص)، یکی از نشانه‌های ظهور امام مهدی(ع)، خروج لشکری از شام به سمت مکه و فرو رفتن آنها در سرزمینی به نام بیداء (بیابانی میان مکه و مدینه) معرفی شده که در منابع روایی به خسف بیداء شهرت یافته است. بنابر روایتی دیگر، امام علی(ع) درباره بخشی از آیه ۵۱ سوره سبأ (وَ لَوْ تَرىٰ إِذْ فَزِعُوا فَلاٰ فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَكٰانٍ قَرِيبٍ)، به سفیانی اشاره کرده و تصریح کرده که ۹ ماه بر شام حکومت می‌کند و پس از آنکه به سوی مدینه لشکرکشی می‌کند، در بیداء، خداوند او را در زمین فرو می‌برد.
نشانه واقعی یا نمادین؟
سید محمد صدر (۱۳۲۲-۱۳۷۷ش) از مراجع تقلید قرن چهاردهم شمسی در کتاب تاریخ الغیبه الکبری، سفیانی را نماد انحراف در جامعه اسلامی دانسته است. البته در پاسخ او گفته شده که رمزی‌دانستن علائم ظهور خلاف ظاهر احادیث است. و سبب می‌شود که کارکرد علائم ظهور که شناخت امام مهدی(عج) از مدعیان دروغین است، لغو باشد.
جستارهای وابسته
- سید خراسانی
- قیام یمانی
- سید حسنی
- نبرد قرقیسیا
پانویس
- ↑ ابن طاووس، التشریف بالمنن، ۱۴۱۶ق، ص۲۹۶؛ فتلاوی، علامات المهدی المنتظر، ۱۴۲۱ق، ص۲۷۹.
- ↑ شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ص۵۶۷؛ فتلاوی، علامات المهدی المنتظر، ۱۴۲۱ق، ص۳۳۷.
- ↑ تاج‌الدین، المجالس المهدویة، ۱۴۳۷ق، ص۲۲۳.
- ↑ شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ص۵۶۷؛ فتلاوی، علامات المهدی المنتظر، ۱۴۲۱ق، ص۳۳۷؛ تاج‌الدین، المجالس المهدویة، ۱۴۳۷ق، ص۲۲۳.
- ↑ مقدسی، عقد الدرر، ۱۴۲۸ق، ص۱۲۸.
- ↑ مقدسی، عقد الدرر، ۱۴۲۸ق، ص۱۱۶.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: ابن طاووس، التشریف بالمنن، ۱۴۱۶ق، ص۱۱۵ - ۱۱۷؛ مقدسی، عقد الدرر، ۱۴۲۸ق، ص۷۶.
- ↑ نگاه کنید به: علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۲۰۵.
- ↑ علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۲۱۵.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۶۷۸، ح۵؛ ص۶۸۰، ح۱۴ و ۱۵.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۶۷۸، ح۵.
- ↑ حمیری، قرب الإسناد، ص۳۷۴، ح۱۳۲۹.
- ↑ نعمانی، الغیبة، [۱۳۹۷ق]، ص۳۰۲.
- ↑ نعمانی، الغیبه، [۱۳۹۷ق]، ص۳۶۹.
- ↑ ابن طاووس، التشریف بالمنن، ۱۴۱۶ق، ص۱۵۸، ح۲۰۵ و ۲۰۶.
- ↑ نعمانی، الغیبه، [۱۳۹۷ق]، ص۳۰۵.
- ↑ صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ۱۴۱۲ق، ص۴۸۴.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ص۴۶۰.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ص۴۱۴-۴۱۵.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ص۴۶۰.
منابع
- ابن طاووس، علی بن موسی، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن: یا الملاحم والفتن، اصفهان، گلبهار، ۱۴۱۶ق.
- تاج‌الدین، مهدی، المجالس المهدویة، قم، مؤسسة المکتبة الحیدریة، ۱۴۳۷ق.
- حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۱۳ق.
- شوشتری، نورالله بن شریف الدین، احقاق الحق و ازهاق الباطل، با مقدمه شهاب الدین مرعشی نجفی، قم، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۹ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۲۹ق.
- صدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الکبری، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۱۲ق.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- فتلاوی، مهدی حمد، علامات المهدی المنتظر علیه السلام فی خطب الامام علی علیه السلام و رسائله و احادیثه، بیروت، دار الهادی، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۱م.
- محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی(عج) بر پایه قرآن (ج۷)، حدیث و تاریخ، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۹۳ش.
- مقدسی شافعی سلمی، یوسف بن یحیی، عقد الدرر فی أخبار المنتظر، تحقیق عبدالفتاح محمد حلو، تصحیح علی نظری منفرد، قم، مسجد جمکران، ۱۴۲۸ق.
- نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، [۱۳۹۷ق].