ریحان
ریحان (به انگلیسی: Basil) نام گیاهی یک‌ساله از خانوادهٔ نعنائیان است که آن را در فارسی «شاهِسپَرَم» و «شاهسپرغم» و نازبو نیز گفته‌اند. برگهای معطر آن را خام می‌خورند و از لعاب (موسیلاژ) دانه‌های سیاه آن برای نرم کردن دست به کار می‌رود. ریحان در دو نوع سبز و بنفش وجود دارد. این سبزی بیشتر به عنوان سبزی خوردن استفاده می‌شود. دانه آن برای معده درد نیز مفید است.
| ریحان | |
|---|---|
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاه |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آستریدها |
| راسته: | نعناسانان |
| تیره: | نعناعیان |
| سرده: | ریحان |
| گونه: | O. basilicum |
| نام دوبخشی | |
| Ocimum basilicum | |
ریحان بومی مناطق گرمسیری از آفریقای مرکزی تا جنوب شرقی آسیا است. هرچند ریحان بیشتر به‌عنوان گیاهی یک‌ساله کشت می‌شود، در آب و هوای گرمسیری یا مدیترانه‌ای می‌توان آن را چون یک گیاه چندساله یا دوساله رشد داد.
مشخصات
ریحان مانند سایر گیاهان تیره نعنا دارای ساقه چهارگوش و برگهای روبرو (متقابل) است. بلندای ساقه ریحان حدود ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر و در بعضی واریته‌ها تا یک متر می‌رسد. گل‌آذین سنبله با گل‌های سفید در بالای ساقه رشد می‌کند.
تفاوت بذر ریحان با تخم شربتی و چیا
در ایران، اغلب بذر ریحان با تخم شربتی و دانه چیا اشتباه گرفته می‌شود. این در حالی است که این سه متفاوت از یکدیگرند و هر کدام خاصیت جداگانه‌ای دارند. در دوران قدیم، در ایران از تخم شربتی در نوشیدنی‌های خنک برای برطرف کردن عطش در فصل تابستان استفاده می‌شد. گاهی تخم شربتی یا دانه‌های چیا به اشتباه به عنوان بذر ریحان خریداری شده و استفاده می‌شود یا خواص مربوط به بذر ریحان به تخم شربتی نسبت داده می‌شود که در ایران فراوان است و درست نیست. تنها شباهت بذر ریحان با دانه چیا و تخم شربتی لعاب‌دار شدن هر سه است (دارای موسیلاژ است). اما خواص این سه دانه با یکدیگر فرق اساسی دارد.
اسانس ریحان
از ریحان اسانسی تهیه می‌شود بنام اسانس بازیلیک یا روغن ریحان که مصارف درمانی گوناگونی دارد. اسانس ریحان شامل موادی مانند استراگول واوس من درد است. دانه ریحان دارای ماده روغنی است که حالتی روان دارد.
از اسانس ریحان بعضاً بعنوان ماده دافع حشرات نیز استفاده می‌شود.
فواید ریحان
مصرف ریحان در جلوگیری از برخی عفونت‌های باکتریایی مؤثر است.
باورهای مسیحی
ریحان در میان مسیحیان ارتدکس به ویژه در کلیساهای یونانی، گیاهی مقدس به‌شمار می‌رود. مسیحیان ارتدوکس باور دارند که این گیاه در جایی که خون مسیح ریخته، روئیده و از آن هنگام عبادت و پرستش صلیب، به‌ویژه در دوران روزهٔ بزرگ با ریحان بسیار مرسوم شده‌است. کشیشان ارتدکس از ریحان برای تطهیر آب مقدس استفاده می‌کنند و دسته‌ای از برگهای ریحان را روی آب مقدسی که روی حاضران در کلیسا می‌پاشند قرار می‌دهند. آن‌ها صلیب را با دسته‌های خوشبویی از این گیاه می‌آرایند و در مراسمی دور کلیسا گردانده و دسته‌های کوچکی از این گیاه را به عبادت‌کنندگان می‌دهند.
بسیاری از افراد دسته‌های ریحان را در خانه‌های خود در در آب می‌گذارند تا رشد کند و باعث برکت و موهبت شود.
نگارخانه
پانویس
- ↑ در ارمنی نیز به آن «شاهاسپرام» می‌گویند که از فارسی گرفته شده‌است.
- ↑ لغتنامه دهخدا: نازبو
- ↑ Simon, James E (23 February 1998). "Basil". Center for New Crops & Plant Products, Department of Horticulture, Purdue University, West Lafayette, IN.
- ↑ Kandil, M. A. M. , Khatab, M. E. , Ahmed, S. S. , & Schnug, E. (2009). Herbal and essential oil yield of Genovese basil (Ocimum basilicum L.) grown with mineral and organic fertilizer sources in Egypt. Journal für Kulturpflanzen, 61(12), 443-449.
- ↑ کیان‌فود: تفاوت دانه چیا با تخم شربتی و تخم ریحان، نوشته‌شده در ۱۳ بهمن ۱۳۹۶؛ بازدید در ۱۴ دی ۱۳۹۷.
- ↑ «اسانس ریحان».
- ↑ Hossain, M. A. ; Kabir, M. ; Salehuddin, S. ; Rahman, S. M. ; Das, A. ; Singha, S. K. ; Alam, M. K. ; Rahman, A. Antibacterial Properties of Essential Oils and Methanol Extracts of Sweet Basil (Ocimum Basilicum) Occurring in Bangladesh. Pharm. Biol. 2010, 48, 504–511. DOI: 10.3109/13880200903190977.
- ↑ «هفت گیاه مقدس در جهان». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ مرداد ۱۳۹۷.
منابع
- مصاحب، غلامحسین و دیگران. دائرةالمعارف فارسی. مدخل «ریحان». ص ۱۱۴۹.