چیا
چیا (نام علمی: Salvia hispanica؛ نام انگلیسی: chia) گیاهی است یک‌ساله از سرده نو خانواده نعناعیان. این گیاه بومی آمریکای مرکزی است. این گیاه را برای مصرف دانه آن می‌کارند، گرچه خود گیاه کاربرد تزئینی هم دارد.
| چیا | |
|---|---|
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آستریدها |
| راسته: | نعناسانان |
| تیره: | نعناعیان |
| سرده: | مریم‌گلی |
| گونه: | S. hispanica |
| نام دوبخشی | |
| Salvia hispanica | |
چیا از نظر تجاری بیشتر به علت دانه‌های آن کاشته می‌شود. دانه‌های چیا سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است. از دانه‌های چیا می‌توان ۲۵ تا ۳۰ درصد روغن استخراج کرد. از جمله اسید آلفا لینولنیک (ALA). روغن دانه‌های چیا تشکیل شده‌است از حدود ۵۵ درصد امگا ۳، هجده درصد امگا ۶، حدود شش درصد امگا ۹ و حدود ۱۰ درصد چربی‌های اشباع شده.
به‌طور معمول، دانه‌های چیا به شکل بیضی کوچک هستند با قطر حدود یک میلی‌متر. دانه‌های چیا در رنگ‌های گوناگون از جمله قهوه‌ای، خاکستری، سفید، سیاه و سفید، و لکه‌لکه رنگ نیز یافت می‌شوند. دانه‌های چیا آب‌دوست هستند و قادرند تا ۱۲ برابر وزن خود را آب جذب کنند.
دانه‌های چیا به‌طور سنتی در مکزیک و جنوب غربی ایالات متحده مصرف می‌شوند. اما در اروپا به‌طور گسترده شناخته شده نیستند. امروزه، گیاه چیا به صورت تجاری و نیز به صورت طبیعی در مکزیک، بولیوی، آرژانتین، اکوادور، نیکاراگوئه، گواتمالا و استرالیا رشد کرده یا کاشته می‌شود. گونه‌های جدیدی از چیا در ایالت کنتاکی برای کشت در عرض‌های جغرافیایی شمالی در ایالات متحده توسعه یافته‌اند.
تفاوت چیا با تخم شربتی و بذر ریحان
در ایران اغلب دانهٔ چیا با بذر ریحان و تخم شربتی اشتباه گرفته می‌شود، در حالی که این سه متفاوت از یکدیگرند و هر کدام خاصیت جداگانه‌ای دارند. در ایران تخم شربتی از قدیم در نوشیدنی‌های خنک برای برطرف کردن عطش در فصل تابستان استفاده می‌شود. گاهی تخم شربتی یا بذر ریحان به اشتباه به عنوان دانه‌های چیا خریداری شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد، یا خواص مربوط به دانه‌های چیا به تخم شربتی که در ایران فراوان است نسبت داده می‌شود که درست نیست. تنها شباهت دانه چیا با تخم شربتی و بذر ریحان لعاب‌دار شدن هر سه است (دارای موسیلاژ می‌باشند)، ولی خواص این سه دانه با یکدیگر فرق اساسی دارند.
همچنین باید توجه داشت که طعم دانه چیا و دانه ریحان به هم نزدیک است و به همین سبب گاهی در ایران دانه چیا به عنوان تخم شربتی به فروش می‌رسد.
| ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس) | |
|---|---|
| انرژی | ۲٬۰۳۴ کیلوژول (۴۸۶ کیلوکالری) |
42.12 g | |
| فیبر خوراکی | 34.4 g |
۳۰٫۷۴ g | |
| اشباع | ۳٫۳۳۰ |
| چربی تک‌سیرنشده | ۲٫۳۰۹ |
| چربی چندسیرنشده | ۲۳٫۶۶۵ |
۱۶٫۵۴ g | |
| ویتامین‌ها | درصد ارزش روزانه |
| برابر ویتامین آ | ۷٪ ۵۴ میکروگرم |
| ویتامین (B۱) | ۵۴٪ ۰٫۶۲ میلی‌گرم |
| (B۲) | ۱۴٪ ۰٫۱۷ میلی‌گرم |
| نیاسین (B۳) | ۵۹٪ ۸٫۸۳ میلی‌گرم |
| فولیک (B۹) | ۱۲٪ ۴۹ میکروگرم |
| ویتامین ث | ۲٪ ۱٫۶ میلی‌گرم |
| ویتامین ئی | ۳٪ ۰٫۵ میلی‌گرم |
| مواد معدنی | مقدار درصد ارزش روزانه |
| کلسیم | ۶۳٪ ۶۳۱ میلی‌گرم |
| آهن | ۵۹٪ ۷٫۷۲ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۹۴٪ ۳۳۵ میلی‌گرم |
| منگنز | ۱۳۰٪ ۲٫۷۲۳ میلی‌گرم |
| فسفر | ۱۲۳٪ ۸۶۰ میلی‌گرم |
| پتاسیم | ۹٪ ۴۰۷ میلی‌گرم |
| سدیم | ۱٪ ۱۶ میلی‌گرم |
| روی | ۴۸٪ ۴٫۵۸ میلی‌گرم |
| |
| درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا | |
جستارهای وابسته
- امگا ۳
- اسید لینولنیک
منابع
- ↑ USDA SR-21 Nutrient Data (2010). "Nutrition facts for dried chia seeds, one ounce". Conde Nast, Nutrition Data.
- ↑ Dunn C (25 May 2015). "Is chia the next quinoa?". The Sydney Morning Herald. Retrieved 13 February 2016.
- ↑ Cheryl Kaiser, Matt Ernst (February 2016). "Chia" (PDF). University of Kentucky, College of Agriculture, Food and Environment, Center for Crop Diversification Crop Profile. Archived from the original (PDF) on 15 January 2017. Retrieved 13 February 2016.
- ↑ کیان‌فود: تفاوت دانه چیا با تخم شربتی و تخم ریحان، نوشته‌شده در ۱۳ بهمن ۱۳۹۶؛ بازدید در ۱۴ دی ۱۳۹۷.