بجستان

شهر بجستان، در جنوب استان خراسان رضوی، در فاصله ۵۰ کیلومتری غرب گناباد و ۶۲ کیلومتری شمال فردوس و در کنار محور اصلی ارتباطی استان‌های جنوبی کشور به مشهد (جاده ۹۱ و بزرگراه AH-78) قرار گرفته‌است.

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۱٬۷۴۱ نفر (در ۳٬۷۶۸ خانوار) بوده‌است.

نام بجستان در منابع مختلف با نگارش‌های مختلف نام

• «بُجِستان» Bojestan
• «بَجِسْتان» Bajestan
• «بوزستان» Buzestan

آمده‌است بجستان مانند سجستان که به گونه سگستان و سیستانن نیز آمده و به سگاها (سکاها) پیوند داشت از بغستان است این نام، با نام بیستون که اصل ان بغستان و بگستان بود یکی است «بَغِستان» یا «بگستان» به پرستشگاه گفته می‌شده و بجستان گویه دیگری از بگستان است که در پارسی پهلوی رواج داشت باور پاره ای که بُجستان، را «باجستان» می‌دانند یک برداشت عامیانه است و با زبانشناسی و تاریخ جور نیست و چون روستاهای آن تحت نفوذ اعیان و اشراف بوده‌است، آنان از توابع خود باج می‌گرفتند. در بین اهالی، مشهور است که در ازمنه قدیم، دریاچه‌ای ترشیز و بجستان وجود داشته که در حال حاضر از بین رفته و تبدیل به کویر نمک شده‌است. در دو طرف این دریاچه، دو محل باجگیرخانه وجود داشته، یکی به نام «بجستان» که اصل آن «باج ستان» بوده و دیگری در طرف کاشمر در راه سبزوار، مشهور به «باج وَر» که به معنی «باج بده» می‌باشد و اکنون هم دهنه بَجْوَرْد، در راه سبزوار و کاشمر، معروف است و در راه مزار دو کیلومتری جنوب بجستان، تپه خاکی است که آثار ساختمانی در آن می‌باشد و معروف به باجگیرخانه است.

در تورفان چین کتیبه‌ای به زبان و خط پهلوی کشف شده، که از وجود شخصیتی تاریخی با نام «مهر» یاد کرده، و محل درگذشت او را بجستان آورده‌است. نخستین جغرافی‌دانی که از بجستان نام برده یاقوت حموی است. او در کتابش معجم‌البلدان بجستان را دهکده‌ای از قرای نیشابور دانسته‌است.

حافظ ابرو بجستان را عنوان ناحیه‌ای «مختصر» مشتمل بر ۳ قریه با نامهای زین‌آباد، مارندز و یونسی؛ و ۲۰ مزرعه نام برده و آن را از نواحی هرات به‌شمار آورده‌است.

ظاهراً لشکریان تیمور در مسیر حرکت به خراسان از بجستان گذشته‌اند. این شهر در عهد صفویه نیز در معرض تاخت و تاز ازبکان بود. بجستان در ۱۲۸۹ق /۱۸۷۲م قحطی شدیدی را به خود دید که باعث مرگ و میر و مهاجرت گروه‌هایی از این ناحیه گردید. بجستان در دوران قاجاریه از اهمیت و رونق بالایی برخوردار بوده و شبکه گسترده راه‌ها و رباطهای متعدد از جمله فخر آباد، قاسم‌آباد، زین‌آباد وجود راه فیض آباد به بجستان و فردوس دلایل رونق و داد و ستد در این ناحیه بوده‌است.

شورای شهر به منظور پیشبرد سریع برنامه‌ها از طریق همکاری مردم و نظارت بر امور شهر تشکیل شده‌است. شورای شهر بجستان متشکل از ۵ عضو است که برای یک دورهٔ چهار ساله از طریق انتخابات برگزیده می‌شوند. هم‌چنین نظارت بر عملکرد شهرداری و انتخاب شهردار، تصویب بودجهٔ سالانهٔ شهرداری از دیگر وظایف شورای شهر است. از سال ۱۳۷۸ تاکنون (۱۴۰۰) شش دوره انتخابات شهر و روستا برگزار شده‌است:

دورهٔ پنجم: ۱۳۹۶–۱۴۰۰

• قاسم علی اکبرزاده با دو هزار و۷۷۴ رای
• سید مهدی مرجانی با دو هزار و۸۱ رای
• علی میرزاجانی با هزار و ۹۵۵ رای
• مهدی خبازی هزار و ۷۰۸ رای
• جواد ابراهیم‌زاده با ۶۱۲ رای

دورهٔ ششم: ۱۴۰۰–۱۴۰۴

۱. حسین قربانزاده ۱۹۶۸ رای

۲. سید مهدی مرجانی ۱۹۳۲ رای

۳. مسلم سرمدی ۱۹۱۴ رای

۴. ابوالقاسم استاد زاده ۱۷۵۲ رای

۵. جعفر نقی‌زاده ۱۵۰۰ رای

برخی از آثار بجستان در میراث فرهنگی به عنوان اثر فرهنگی ثبت شده‌اند

در شهرستان بجستان از دیر باز هنرهای سنتی و مشاغل سنتی جایگاه ویژه‌ای در تأمین معیشت مردم این سرزمین داشته‌اند. هنوز در گوشه و کنار شهر و روستاهای این منطقه می‌توان بخشی از این مشاغل بومی را مشاهده کرد. از این مشاغل می‌توان به گیوه دوزی در روستاهای جزین، بقچیر و افکان، آهنگ، گلیم بافی در یونسی، فخرآباد، نیان، ابراهیم‌آباد و قالی بافی، پار چه بافی، نمد مالی، حوله بافی و سبد بافی در سایر مناطق اشاره کرد. در گذشته قالیچه‌های آن با نقش بلوچی به دلیل کیفیت به خارج صادر می‌شد.

بجستان از یک سو به کویر و از سوی دیگر به کوه‌های مرتفع سیاه کوه منتهی می‌شود. وجود مناطق ییلاقی همچون "تنکه نسترن" " بوستان طبیعی نوبهار" "دره آهنگ" "باغ سلیمه مزار"سد سریده"به لحاظ رویش لاله‌های درشت و گلگون و شقایقهای زیبای بهاری و بید مشکهای زیبا و دو منطقه حفاظت شدهٔ هلالی و افتخار با گونه‌های کم‌نظیر حیات وحش و کویر زیبای بجستان از دیگر جاذبه‌های گردشگری بجستان می‌باشد.

مجموعه پارک طبیعی و باغ بسیار زیبای پرندگان بجستان یکی از کم نظیرترین مجموعه‌های استان خراسان رضوی است این مجموعه شامل حیات وحش و نمایشگاه جلوه‌هایی از طبیعت و باغ پرندگان و سایت نگهداری آهو و جبیریم باشد. این پارک نسبتاً طبیعی چون نگینی زیبا در مرکز شهر بجستان است و دارای پرندگان زیبا و خوش الحانی همچون زاغی پا قرمز، طوطی‌های رنگارنگ، طاووس و … می‌باشد. این مجموعه همه روزه پذیرای علاقه‌مندان به طبیعت و مسافران نوروزی و گردشگری است که از این مسیر عبور می‌کنند. البته هم‌اکنون این پارک به‌طور کامل نابود شده و این نگین ارزشمند از انگشتر شهر افتاده‌است.

شهر بجستان در حال حاضر دارای چند مرکز آموزش عالی است:

• دانشگاه آزاد اسلامی بجستان
• دانشگاه پیام نور بجستان

فهرست مشاهیر و نام آوران شهر بجستان در بخش اهالی بجستان قابل مشاهده است.

منطقه حفاظت شده هلالی در جنوب شرق شهرستان بجستان، شمال شهرستان فردوس و غرب گناباد با وسعتی قریب به ۱۲۰۰۰۰ هکتار قرار گرفته‌است. منطقه ییلاقی سیاه‌کوه دارای کوه‌های مرتفع و به هم پیوسته و دره‌های سرسبز و عمیق و چشمه‌سارهای متعدد می‌باشد. از مهم‌ترین گونه‌های جانوری آن می‌توان به آهو، کل و بز، قوچ و میش، سمور و گربه وحشی اشاره کرد. پوشش گیاهی منطقه نیز شامل زیره سیاه، کاکوتی، رازیانه، درختان بنه، انجیر، تاغ، بادامشک و زرشک می‌باشد. این منطقه به‌دلیل آنکه در اقلیم نیمه‌خشک و بیابانی قرار گرفته‌است، قابلیت‌های مطلوبی در جهت جذب گردشگر و مسافران عبوری از این منطقه دارد. بهار این منطقه به لحاظ رویش گل‌های الوان از چشم‌انداز بسیار زیبایی برخوردار است.

در میان سوغات سفر بجستان می‌توان ازیاقوت سرخ کویر یا همان انار بجستان نام برد که به بسیار ی از کشورهای شرق دور صادر می‌شود و کام هر رهگذری و مسافری را که به این شهر می‌گذارد شیرین می‌کند. انار بجستان از مرغوب‌ترین رقم‌های انار ایران می‌باشد که تیمور گورکانی در کتاب منم تیمور جهانگشای می‌گوید در قریه بجستان، اناری خوردم که هسته نداشت و در هیچ جا اناری به خوش طعمی آن نخوردم. از سوغات مشهور شهر بجستان می‌توان از کلوچه و حلوای این شهر نام برد که در بازاز شهرهای اطراف، جایگاه ویژه ای دارد. از دیگر سوغات و محصولات این منطقه می‌توان زعفران، زیره، حنا، پسته و محصولات خشکباری اشاره کرد که می‌تواند بخش زیادی از سبد خرید مسافران را پر نماید.

آثار ثبت‌شده

بجستان در اینستاگرام

اعضای شورای پنجم بجستان